Commissiedebat participatiewet, brief aan de VC voor SZW van de Tweede Kamer

Geachte dames en heren,

 

Ten behoeve van de commissievergadering over participatiewet op 14 mei a.s. brengen VNO-NCW en MKB-Nederland graag de volgende punten onder uw aandacht.

 

Banenafspraak
In 2013 spraken overheid, vakbonden en VNO-NCW en MKB-Nederland af om meer mensen met een arbeidsbespreking naar de reguliere arbeidsmarkt te helpen. De uiteindelijke doelstelling is om in 2026 voor bedrijven in totaal 100.000 banen te creëren voor mensen uit de doelgroep. De overheid staat aan de lat voor 25.000. Door de banenafspraak krijgen meer mensen met een arbeidsbeperking kansen op werk en wordt een stap gezet naar een inclusieve arbeidsmarkt waarin iedereen kan meedoen. De banenafspraak is daarmee een succesvol voorbeeld van een intensieve samenwerking tussen publieke uitvoerders en het bedrijfsleven en waarin, met de juiste instrumenten en met de benodigde energie, een belangrijke bijdrage geleverd wordt aan een inclusieve arbeidsmarkt.

 

Hoewel de cijfers over 2022 voor reguliere werkgevers nog positief zijn maken we ons grote zorgen over de meer recente ontwikkelingen. Werkgevers zijn en blijven gecommitteerd aan de banenafspraak, maar het blijkt in de praktijk steeds moeilijker om kandidaten uit de doelgroep in beeld te krijgen. Bovendien zien we dat de resterende doelgroep te snel als ‘niet bemiddelbaar’ wordt aangemerkt. Daarmee schrijven we mensen te snel af. Vaak kan er in de praktijk meer dan vooraf verwacht. Ook wanneer de stap naar werk goed opgebouwd wordt. We zetten ons iedere dag in om de focus op en energie in de banenafspraak te behouden, en waar nodig terug te brengen. Voor het behalen van toekomstige doelstellingen is het dan wel essentieel dat er voldoende mensen uit de doelgroep in beeld worden gebracht en inzichtelijk wordt gemaakt wat mensen kunnen, willen en wat er nodig is om de stap naar werk te maken. Het wetsvoorstel vereenvoudiging banenafspraak zien we echter als een stap terug die niet aansluit bij de intrinsieke motivatie van werkgevers.

 

Programmaplan Participatiewet in balans
De complexiteit in de uitvoering van de Participatiewet leidt er momenteel te vaak toe dat mensen de stap naar werk als risicovol ervaren, terwijl de Participatiewet deze stap juist als doelstelling heeft. Bepaalde aspecten uit de (toepassing van) de Participatiewet kunnen de afstand naar werk voor bijstandsgerechtigden juist vergroten, en daarmee de afstand tot de arbeidsmarkt doen toenemen.

 

In algemene zin onderschrijven we de voorstellen uit het programmaplan Participatiewet. De gedachte achter de maatregelen dat iemand die meer zekerheid en duidelijkheid ervaart, het ook eerder aandurft om in beweging te komen vinden we positief. Wel blijven we het belang van betaald werk voor mensen onderstrepen. Werk zorgt leidt tot zelfvertrouwen, zorgt voor onafhankelijkheid en voor verbinding tussen mensen en de samenleving.

 

We begrijpen de doelstelling van verschillende stappen om vertrouwen, menselijke maat en vereenvoudiging centraal te stellen. Wel zien we, onder meer bij de introductie van een generieke participatieplicht, dat de factor werk daarmee niet uit het oog moet verdwijnen. Het is onze ervaring dat er vaak te beperkt naar de mogelijkheden van werk wordt gekeken. Werk is in de regel niet alleen een doel, maar ook simpelweg onderdeel van een oplossing. Dit betekent ook dat gemeenten werk niet als sluitstuk moeten zien, maar ook als onderdeel van een stap naar een zelfstandig bestaan. Het risico bestaat dat gemeenten wisselend oordelen over de vraag of werk (al) opportuun is, en dat kansen worden gemist die er in de praktijk wel zijn. We zien bovendien een risico dat gemeenten een eigen beoordelingskader ontwikkelen en dat landelijke werkgevers te maken krijgen met een wisselende toepassing van zo’n beoordelingskader. Werkgevers hebben behoefte aan uniformiteit in de uitvoering, en met een keuze voor decentrale beleidsvrijheid neemt de complexiteit voor werkgevers toe.

 

Wij blijven ook na het commissiedebat van 14 mei graag beschikbaar om onze voorstellen en ideeén nader met u te bespreken.

 

Met vriendelijke groet,

 

Mw. G. Dolsma
Teammanager Sociale Zaken, Strategie en Coördinatie