Allemaal weg uit Polen?

Sinds Recht en Rechtvaardigheid (PiS) aan de macht is in Polen, is er een andere wind gaan waaien. ‘Wij kiezen voor economisch patriotisme.’ Hoe aantrekkelijk is Polen straks nog voor buitenlandse ondernemers?

Zelfs in het hol van de leeuw, een bijeenkomst van Amerikaanse bedrijven in Warschau begin deze maand, is de Poolse vicepremier Jaroslaw Gowin duidelijk: de tijd dat grote buitenlandse bedrijven in Polen een voorkeursbehandeling krijgen, is wat de nieuwe regering betreft voorbij. ‘Wij kiezen voor economisch patriotisme’, zegt hij stellig. ‘Wij zullen vooral opkomen voor de belangen van kleine en middelgrote Poolse bedrijven.’ Het is niet de eerste keer dat een vertegenwoordiger van PiS scherp is richting buitenlandse bedrijven. Al jaren dromen politici van PiS hardop van renationalisatie van banken en media. In moordtempo worden nieuwe wetten aangenomen die het verkiezingsprogramma moeten realiseren.

Het zit buitenlandse ondernemers niet helemaal lekker. Samen met andere handelsorganisaties heeft de Nederlands-Poolse Kamer van Koophandel, die meer dan tweehonderd bedrijven in Polen vertegenwoordigt, de regering in een brief gewaarschuwd. Voorzitter Robert-Jan Treebus benadrukt dat het wat hem betreft niet gaat om de politieke keuzes van de regering van premier Beata Szydlo. ‘Polen is nog steeds een zeer aantrekkelijk land voor buitenlandse investeerders’, zegt hij. ‘Wij maken ons vooral zorgen over de stevige uitspraken richting buitenlandse bedrijven en de snelheid waarmee nieuwe wetgeving voor bijvoorbeeld supermarkten, banken en verzekeringsbedrijven wordt aangekondigd. Dit schaadt de reputatie van Polen in het buitenland. Ze ondervinden nu al hinder.’ Nederlandse bedrijven opereren volgens Treebus onder dezelfde voorwaarden als Poolse bedrijven, en het is voor hem belangrijk dat dit zo blijft. ‘Natuurlijk begrijpen wij dat ook wij belasting moeten betalen. Het is alleen zaak dat sommige bedrijven niet worden benadeeld ten gunste van anderen.’

Toch wordt de soep niet zo heet gegeten als hij wordt opgediend, zo denkt Pawel Dobrowolski, een econoom bij het conservatieve Sobieski-instituut. ‘In Polen staat de politieke retoriek altijd wat verder af van het daadwerkelijke beleid dan in West-Europa’, zegt hij. ‘Dat zag je al onder de vorige regering. Die was in de retoriek heel erg werkgeversgezind, maar heeft in de tussentijd enkele belastingen verhoogd.’ Hij wijst erop dat de regeringspartij weliswaar aangeeft kleinere Poolse bedrijven te beschermen, maar dat het hoofddoel van de aangekondige belastingen voor grote supermarkten en banken vooral is om beloofde sociale programma’s te kunnen financieren. Vooralsnog maken Poolse retailers zich nog veel meer zorgen om die nieuwe belastingen, omdat ook zij niet worden ontzien. ‘Dat kan ook niet anders, want Polen is nog steeds lid van de Europese Unie’, zegt Dobrowolski die eraan toevoegt dat PiS veel minder Eurosceptisch is dan wordt geschetst. ‘Ze gaan in tegen de Europese elites, maar ze hebben nooit fundamenteel anti-Europees beleid gevoerd.’ De tijd zal het leren.