De donkere dagen komen eraan: zo hou je criminelen buiten je bedrijf

Van diefstal tot overval, oplichting, ondermijnende criminaliteit en cybercrime. Ondernemers – groot en klein en in allerlei sectoren – zijn een geliefde prooi en criminelen worden steeds creatiever. Vijf tips om ze zowel fysiek als digitaal buiten de deur te houden.

Misverstand #1

Bij ons valt niets te halen

 

Installatie- en onderhoudsbedrijf Feenstra – met ruim 900 monteurs en installateurs actief in heel Nederland – is alle naïviteit al lang verloren, zegt woordvoerder Mirjam Visser. Het bedrijf heeft al jaren last van identiteitsfraude: boeven die zich bijvoorbeeld voordoen als monteurs van het bedrijf, compleet met valse sites en telefoonnummers. Visser: ‘Wekelijks krijgen we wel een klacht binnen. In sommige periodes dagelijks. Het zijn echt bendes.’ Het begon een paar jaar geleden toen vaste klanten aan de bel trokken. ‘Toen bleek dat er oplichters onder dezelfde naam actief zijn. Soms bouwen ze onze hele website na.’ Als mensen googelen op Feenstra komen ze soms op zo’n website terecht, vertelt Visser. ‘We hebben deze sites ook al een paar keer door de ACM (Autoriteit Consument en Markt, red.) uit de lucht laten halen. We hebben een 088-nummer, terwijl deze bendes elke keer weer een ander 085-nummer gebruiken. Maar als je met een lekkage zit, dan vraag je niet verder. Dan ben je blij om de monteur te zien.’ Daar blijft het niet bij. Ze geeft het voorbeeld hoe bij een appartementencomplex de hoofdschakelaar werd uitgezet. ‘Vervolgens stonden deze neploodgieters voor de deur: ‘U heeft gebeld?’ De betaling willen ze graag cash en ze lopen graag mee naar de pinautomaat.’

 

‘Deze bendes zijn zo gewiekst’

 

Feenstra waarschuwt op de site voor deze vorm van oplichting. ‘Ook vertellen we klanten altijd dat onze mensen nooit zonder afspraak ineens op de stoep staan. En we verzamelen alle klachten, de politie is op de hoogte. Ook in het programma ‘Opgelicht’ is er aandacht aan besteed, maar er is niet zo heel veel tegen te doen. Deze bendes zijn zó gewiekst. En het is vooral onze goede naam die beschadigd wordt.’

Het loodgietersbedrijf is inmiddels heel voorzichtig geworden, zegt ze. ‘Wanneer een monteur nu bij ons uit dienst gaat, vragen we bijvoorbeeld de bedrijfskleding terug. We horen namelijk ook verhalen dat deze oplichters met onze bedrijfskleding rondlopen. Ook digitaal zijn we veel alerter. Bepaalde bestanden verstuur ik alleen nog op een beveiligde manier.’
Advies van Platform Veilig Ondernemen‘De ogen bij ondernemers gaan vaak pas open wanneer er iets gebeurd is. Bij henzelf of bij een naaste collega’, zegt Hester Diemer, manager van het Platform Veilig Ondernemen (PVO) Amsterdam-Amstelland. Dat platform is een samenwerking tussen gemeenten, politie, OM en bedrijfsleven. Overal in het land werken deze regionale platforms aan bewustwording en preventie. ‘Ondernemers weerbaar maken, daar gaat het om. Er zijn nu eenmaal nogal wat risico’s waar bedrijven tegenwoordig rekening mee moeten houden. Het verschilt per branche met wat voor vormen van criminaliteit ondernemers te maken kunnen krijgen‘, zegt Diemer. Het platform geeft advies hoe winkeldiefstal en overvallen te voorkomen, maar ook ondermijnende criminaliteit zoals afpersing, fraude en allerlei andere digitale gevaren passeren de revue. Minister Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid (JenV) besloot eerder dit jaar nog structureel 10 miljoen extra uit te trekken voor de PVO’s om bedrijven weerbaar te maken tegen de georganiseerde misdaad.

Misverstand #2

Ik doe niets met computers, wij worden niet gehackt

 

Een paar jaar geleden ging bioscoopketen Pathé nog voor liefst 19 miljoen euro het schip in. Criminelen deden zich voor als de directie van het Franse hoofdkantoor en verzochten per e-mail hun Nederlandse collega’s geld over te maken voor een belangrijke overname. Er wordt volgens Tanya Wijngaarde van de Fraudehelpdesk meestal een psychologisch spel gespeeld. De werknemer in kwestie wordt gevraagd de overboeking stil te houden. ‘Ik neem jou alleen in vertrouwen’, dat soort zaken. Soms is het e-mailadres van de directeur gehackt, soms is het net één lettertje verschil en dat valt dan niet snel op.’ Kortom, waakzaamheid is geboden. Wijngaarde: ‘Er zijn nogal wat vormen: ondernemers die nepfacturen krijgen, valse advertentie-aanbiedingen, ceo-fraude. Bij die laatste wordt iemand van de financiële administratie benaderd door ‘de directeur’ en gevraagd snel een bedrag over te maken.’

 

Te goed van vertrouwen

Wees dus niet te goed van vertrouwen, wil ze maar zeggen. ‘Lees zorgvuldig, zet niet zomaar een handtekening. Zorg ook dat elk account een uniek en sterk wachtwoord heeft, besteed aandacht aan beveiliging van het domein.’

Ze herinnert zich een zaak waarbij een bedrijf internationaal zaken deed. ‘Een van de klanten bleek gehackt en het rekeningnummer in de factuur was aangepast. Het ging echt om grote bedragen, om tonnen die zo weg zijn gesluisd.’ Niet alleen de werkgever zelf, maar ook personeel moet op de hoogte zijn van allerlei digitale gevaren, benadrukt Wijngaarde. ‘Je kunt als ondernemer wel voorzichtig zijn, maar wat als het personeel in het wilde weg overal op blijft klikken? Je wilt niet dat je hele bedrijfsvoering ineens plat ligt.’

Week van de VeiligheidDe Week van de Veiligheid, een initiatief van het bedrijfsleven, wordt jaarlijks in oktober gehouden, als het weer vroeger donker wordt op straat: vaak de periode van de dag dat criminelen toeslaan. Al geldt dat niet voor cybercrime, het centrale thema tijdens deze editie van de Week van de Veiligheid. In het hele land worden activiteiten georganiseerd om ondernemers, werknemers en burgers alerter voor te maken voor criminaliteit.

Misverstand #3

Criminelen hebben het vooral op grote bedrijven gemunt

 

Na corona zijn bedrijven – onder meer door het vele thuiswerken en omdat veel mkb-bedrijven hun bedrijfsvoering digitaal hebben gemaakt – online veel kwetsbaarder geworden. Ransomware, phishing en identiteitsfraude kunnen grote problemen opleveren. Juist kleinere ondernemingen zijn een geliefde prooi. Eén op de vijf mkb’ers is al eens slachtoffer van cybercriminelen geweest, waarschuwt de Kamer van Koophandel. De Fraudehelpdesk – vorig jaar goed voor 120.000 meldingen – krijgt vaak ontgoochelde ondernemers aan de lijn, zegt Wijngaarde. ‘Ze voelen zich echt genept. Vooral kleine ondernemers onderschatten de risico’s vaak. ‘Ach, ik ben niet interessant voor criminelen, wij doen niets met computers.’ Maar niets blijkt minder waar.’

Misverstand #4

Voor drugssmokkel hoeven we toch niet bang zijn?

 

Operationeel medewerkers van logistiek dienstverlener Jan de Rijk Logistics in Roosendaal – met dagelijks duizend trucks op de weg in binnen- en buitenland – hebben onlangs een zogenoemde awarenesstraining gevolgd van het RIEC Brabant Zeeland, het Regionale Informatie- en Expertise Centrum dat zich inzet bij de aanpak van ondermijnende criminaliteit.

Security manager Rick Vermunt is zich zeker bewust van de risico’s die de transportsector loopt. Of het nu om ladingdiefstal, geweld tegen chauffeurs, of smokkel van mensen of goederen gaat. Soms worden ongezien pakketten drugs in een bepaalde lading verstopt. ‘Er zijn nogal wat risico’s op de weg. We hebben in Calais veel te maken gehad met zogenoemde inklimmers, dat zijn mensen die naar het Verenigd Koninkrijk willen en zich in een vrachtwagen proberen te verstoppen.’ De chauffeurs zijn alert, ook ladingdiefstal, soms met geweld, komt regelmatig voor, zegt Vermunt. ‘We zijn nu eenmaal een grote speler, we zitten precies tussen Antwerpen en Rotterdam. De drugswereld heeft ook transport nodig. Daarom leek het ons goed om hier, naast onze eigen trainingen, aandacht aan te geven. We kennen ook verhalen van collega’s die hiermee te maken hebben gehad, en die gelden in feite als waarschuwing. Als bedrijf denk je een normale lading te vervoeren en onbewust maak je je dan schuldig aan drugshandel.’

 

Online game

Onderdeel van de training is de online game Operatie Zelos, ontwikkeld voor de transportsector en specifiek gericht op het voorkomen van drugssmokkel. In dit spel volg je een vrachtwagenchauffeur en een planner, en krijg je als speler belangrijke keuzes voorgelegd. Projectleider Marlon Frijters van het Taskforce RIEC Brabant Zeeland geeft deze trainingen. ‘Operatie Zelos opent zeker de ogen. Je merkt zelf welke signalen je hebt gemist. Let bijvoorbeeld goed op emailadressen: staat er wel een bedrijfsnaam bij? Wees alert bij onverwachte spoedleveringen. Is er geen koeling op het adres waar je bijvoorbeeld een lading fruit moet afleveren?’

 

‘Of je ligt tussen zes planken, of de politie staat voor de deur’

 

Na de training en het spel komen de verhalen los van chauffeurs, merkt ze. ‘Je hoort wat medewerkers zelf wel eens mee hebben gemaakt, hoe ze bijvoorbeeld in een kroeg zijn benaderd met de vraag of ze wat bij willen verdienen.’ Frijters zegt scherp: ‘Maar één keertje bijklussen bestaat niet, dan laten ze je niet meer gaan. Onderschat die gevaren niet. Er gaat zoveel geld om in de drugsindustrie, en deze criminelen schromen geweld niet, er uitstappen is er niet bij. Of je ligt tussen zes planken of de politie staat voor de deur.’

Omdat de verleiding soms groot kan zijn om op een dergelijk aanbod in te gaan, raadt ze bedrijven aan op te letten op veranderend gedrag van werknemers. ‘Waarom komt iemand buiten werktijd nog naar de zaak toe? Hoe kan hij of zij zo’n dure wagen betalen?’ Securitymanager Vermunt ziet zeker de meerwaarde van de training en het spel. Binnenkort zijn de containerchauffeurs van het bedrijf aan de beurt. ‘Zo’n spel spreekt tot de verbeelding. Je verplaatst je echt in die chauffeur en het onderwerp gaat zeker leven. We weten nu allemaal weer waar we op moeten letten.’ Het is volgens hem belangrijk voor élk bedrijf om alle risico’s in kaart te brengen. ‘Dat zou zeker mijn advies zijn, ook als je een klein bedrijf bent.’
Trainingen voor ondernemersPlatform Veilig Ondernemen Amsterdam-Amstelland biedt ook allerlei trainingen aan. Hester Diemer ziet dat de trainers op een steeds creatievere manier ondernemers weerbaar proberen te maken. ‘Zo zijn er bijvoorbeeld geurkaartjes, zodat je de geur van een xtc-lab kunt herkennen. Of trainingen met een VR-bril, zodat een ondernemer zich letterlijk in een bepaalde situatie kan verplaatsen. PVO Amsterdam-Amstelland biedt winkeliers ook een zogeheten secretscan aan. ‘Dit houdt in dat een mystery guest – met medeweten van de winkeliersvereniging – gaat winkelen. Op een bijeenkomst laten we dan zien wat hij of zij allemaal ongezien aan spullen mee heeft kunnen nemen en waar de kwetsbaarheden zitten. Dat is heel confronterend, maar wel een goede manier om ondernemers aan het denken te zetten.’

Misverstand#5

Preventie van criminaliteit is vast heel duur

 

‘Ondernemers moeten weten dat er ze echt niet alleen voor staan. Er is een heel groot aanbod van verscihllende organisaties waar ze aanspraak op kunnen maken en er zijn zoveel mogelijkheden om hulp en ondersteuning te krijgen’, benadrukt Hester Diemer van het PVO in Amsterdam. ‘Met een online training van een uur over bijvoorbeeld cybercrime of een andere vorm van criminaliteit kun je al een heleboel ellende voorkomen.’

 

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.