Een Europees leger, kan dat?

‘Als je met een Europees leger bedoelt één organisatie onder één centrale leiding, dan zeg je daarmee tegen het Nederlandse parlement dat een ander politiek orgaan beslist over de inzet van Nederlandse militairen. Want als elk nationaal parlement inspraak houdt en allerlei voorwaarden kan stellen, is zo’n Europees leger niets meer dan een papieren tijger.’ 

‘Het is niet realistisch dat zo’n leger er komt. Daarvoor is er te veel politieke onenigheid in Europa om tot een gezamenlijk buitenlands beleid te komen. Bovendien zal je altijd zitten met de vraag wat er gebeurt als Nederlandse jongens sterven onder Europees bevel. Wie moet er dan verantwoording afleggen?’

‘Een Europees leger zou de efficiëntie wel ten goede komen. Je hebt niet meer 27 hoofdkwartieren en logistieke centra, en kunt overal hetzelfde materieel gebruiken. De efficiëntie wordt nu ook al vergroot door onderling samen te werken. Zo wordt er door legeronderdelen al nauw samengewerkt met België, Duitsland en Engeland. Maar als Engeland de gezamenlijke marinierseenheid in wil zetten in Irak, en Nederland wil dat niet, ben je toch weer terug bij af en zijn bovendien de Britten kwaad.’

‘Met een écht efficiënt Europees leger zou je misschien kunnen volstaan met 1 in plaats van 2 procent van het bruto binnenlands product – de oude NAVO-norm – aan defensie-uitgaven. De extra investering in Nederland van 100 miljoen euro zie ik in dat verband als symboolpolitiek. Om het Nederlandse leger weer op orde te krijgen, is minstens 1 miljard nodig.’

‘De vraag of één Europees leger wenselijk is voor de industrie, kun je positief en negatief benaderen. Schaalvergroting is altijd goed, want als je meer van hetzelfde maakt, ben je efficiënt en goedkoper bezig. Dat weten wij als toeleveringsbedrijf natuurlijk als geen ander.’

‘Aan de andere kant is de legermacht centreren niet per se gunstig voor Nederlandse bedrijven. De Nederlandse krijgsmacht kan nu zelfstandig beslissen waar zij haar producten vandaan haalt. Nu schakelen ze het Nederlandse bedrijfsleven graag in bij het onderhouden van materieel en het produceren van nieuw materieel. Op Europees niveau krijgt Nederland dan natuurlijk veel minder zeggenschap, waardoor er niet altijd voor de Nederlandse industrie gekozen zal worden. Maar op dit moment wordt de Nederlandse staat soms ook gedwongen om over de grens te winkelen. De kansen voor Nederlandse bedrijven om bij te dragen aan Defensie zijn ook nu niet altijd even groot.’

‘Op dit moment produceren wij onderdelen voor rups- en wielvoertuigen en complete shelters voor met name buitenlandse fabrikanten. Dat gaat goed: we hebben onlangs als VDL Groep onze tienduizendste werknemer aangenomen, al is het vinden van goed personeel altijd lastig. In de defensie-industrie, waar VDL Defence Technologies toe behoort, is Nederland een kleine speler.’

‘Of het realistisch is dat er een Europees leger komt? Ik heb er een hard hoofd in. Als het puntje bij paaltje komt, heeft elk Europees land zijn eigen nationale agenda. Het is lastig om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen.’

‘Eén Europees leger zoals het Amerikaanse, met één voertaal en hetzelfde materieel? Dat is slechts een utopie waar we jaren vanaf staan. Een optimist zegt tientallen jaren, een pessimist zegt een eeuw. Eén Europees leger is misschien wel wenselijk, maar het is niet realistisch.’

‘Er is ten eerste gebrek aan politieke wil. Dat is met de groeiende euroscepsis alleen maar toegenomen. Daarnaast lopen de veiligheidspolitieke belangen van verschillende landen nogal uiteen. Je kunt wel één leger willen, maar dan moet ook duidelijk zijn waarvoor dat leger dient. Crisisbeheersing ver weg van huis of het verdedigen van eigen grondgebied zijn verschillende doelstellingen.’

‘Ook houden organisatorische problemen dat idee tegen. Er is te weinig standaardisatie van materieel. En hoewel Engels de militaire voertaal is, kunnen gewone soldaten uit bijvoorbeeld Finland en Italië niet met elkaar opereren omdat ze niet dezelfde taal spreken. Totdat Europa wellicht ooit één staat zal worden, met één regering, heeft een Europees leger ook geen opdrachtgever.’

‘Wel wordt er steeds meer samengewerkt in clusters. Nederland is bijvoorbeeld bezig met Duitsland, België en Luxemburg. Dat zijn partners met een vergelijkbare militaire cultuur en organisatiewijze. Voor verdergaande defensiesamenwerking moet men elkaar kunnen vertrouwen. Dat is eerder het geval met buurlanden waarmee men meestal al langer samenwerkt. De Scandinavische defensiesamenwerking is hiervan ook een voorbeeld. Zo ontstaat langzaam aan een lappendeken van kleinere Europese legers; dat is wel realistisch.’

‘Alles wat je samen doet, ook in kleinere verbanden, is per definitie positief voor de toekomst van Europa. Meer samenwerken betekent meer vertrouwen, meer ondersteuning, betere militaire capaciteiten en daardoor meer Europese veiligheid.’

‘Laat we reëel zijn: de Europese lidstaten besteden bij elkaar opgeteld jaarlijks bijna 250 miljard euro aan hun krijgsmacht. Dat is meer dan Rusland en China hier aan uitgeven. Maar we spelen met al dat geld minder klaar, terwijl we dat wel zouden moeten, vind ik.’

‘Europa is niet alleen een handelsblok, maar speelt een rol op het gebied van veiligheid. En moet ook een militaire rol in de wereld spelen. We kunnen niet langer verwachten dat de Verenigde Staten die taak alleen op zich nemen. Dat betekent ook dat Europa slagvaardiger moet worden op militair gebied. Meer samenwerken. En het idee loslaten dat elke lidstaat een eigen veelzijdige krijgsmacht op de been moet houden. Nederland moet zich richten op taken op zee en in de lucht. Partnerland Duitsland op het land. Focus en zorg dat je nog beter wordt op deze taken. Elke euro wordt dan ook veel effectiever besteed. Koop materieel samen in. Nu doet elke lidstaat dat zelf. Daar wordt echt veel geld mee verspild.’

‘Ik sta allang niet meer alleen met het idee voor een Europese krijgsmacht. De meningen in de politiek schuiven steeds meer op in die richting. GroenLinks ziet er veel in, en ook de PvdA en SP zijn wel voorstander van meer Europa op dit gebied. Al was het maar omdat er kosten mee bespaard kunnen worden. Zelfs de VVD schuift op in onze richting.’

‘Een Europese krijgsmacht ís haalbaar. Natuurlijk zullen er taalbarrières zijn en cultuurverschillen. Dat is allemaal te overbruggen. Wat nodig is, is de politieke wil.’

‘De kwestie van één Europees leger speelt al geruime tijd bij onze achterban door de piraterijproblemen en de territoriale twisten in de Zuid-Chinese Zee. De krijgsmacht zou meer ingezet moeten worden ter bescherming van de handelsroutes. Dat je aanwezig bent, heeft vaak al voldoende uitstraling. Dat wil niet zeggen dat je net als de Chinezen overal legerbases moet aanleggen als een nieuwe koloniale macht. Het kan ook zonder wapengekletter. De afschrikkende werking zit al in het woord defensie.’

‘Eigenlijk is het beschermen van handelsroutes niet mogelijk voor een middelgroot land als Nederland, daar moet je eerlijk over zijn. Dat moet je samen doen. Niet meer langs nationale, soms oud-koloniale, belangen, maar voor een Europees handelsbelang. Ga nu niet allemaal een schip kopen en die als los zand ad hoc bij elkaar voegen. Dat heeft geen zin. Als je kijkt naar de EU is het efficiënter om je per lidstaat te specialiseren in mensen of materieel en die onder gezamenlijk bevel plaatsen. De optelsom van Europa is dan groter dan de som der delen.’

‘Kunnen Nederlandse soldaten functioneren onder Frans bevel? Ik denk het wel. Er vanuit gaan dat iedereen voor zichzelf werkt, vind ik defaitistisch. Lange tijd werd ook gedacht dat een gezamenlijk bankentoezicht nooit zou kunnen wegens de individuele belangen van lidstaten. Je ziet dat je in deze zaken steeds een stukje verder komt. Er wordt gewerkt aan een gezamenlijk buitenlands beleid en er is een Europese veiligheidspolitiek op touw gezet. Dan is het logisch om ook een samenwerkend defensieapparaat in te zetten. ‘