Enquête brede welvaart: 75 procent ondernemers mist waardering

Wat is de rol van een onderneming? Zorgen voor brood op de plank of is er meer? Dat vroegen we aan bedrijfsdirecteuren. Ze vinden in meerderheid dat ondernemers een belangrijke opdracht hebben in de samenleving. Bovendien geven ze zichzelf een taak.

Ondernemers zijn niet alleen op de wereld om winst te maken. Iedere onderneming zou ‘financieel of op een andere manier’ moeten bijdragen aan de gemeenschap. Bedrijven kunnen bovendien collectief meer doen voor de samenleving. Dat is de mening van een ruime meerderheid van 325 ondernemers en directeuren.

‘Brede welvaart’ was het onderwerp van een digitale enquête, die begin december werd gehouden onder ruim 8 duizend leden van de regionale verenigingen van VNO-NCW. Daarmee wordt bedoeld dat er meer is dan economische groei en stijging van inkomens. Voor de ondernemers die meededen aan het onderzoek betekent brede welvaart vooral duurzame groei, een gezond en prettig leefklimaat en toegang tot goed onderwijs. Meer dan 70 procent vinkte deze drie opties aan. Een ruime meerderheid vindt ook toegang tot goede gezondheidszorg en een eerlijke welvaartsverdeling ertoe behoren.

‘Gelijke kansen voor iedereen! Gelijkwaardigheid! Solidariteit!’, voegde een zelfstandig ondernemer eraan toe. Andere spontane toevoegingen van ondernemers gaan over een duurzame rechtstaat, een leefbaar sociaal minimum, geen discriminatie op basis van handicap, een circulaire economie, veiligheid en meer bewustzijn voor de natuur. 

Fatsoenlijke samenleving: wiens verantwoordelijkheid is dat?

Wie is verantwoordelijk voor een fatsoenlijke samenleving? De stelling, die bedrijfsdirecteuren werd voorgelegd, luidde: ‘Maatschappelijke problemen moeten worden opgelost door de politiek, niet door ondernemers’. Zo’n stelling laat ruimte voor discussie. Wat is oplossen? Is bijdragen aan een oplossing ook al goed? In elk geval is een ruime meerderheid (58 procent) het niet eens met de harde lijn dat alleen de politiek voor oplossingen moet zorgen. Ook ondernemers hebben hun verantwoordelijkheid.

‘Het enige doel van een onderneming is winst maken’, was een andere stelling. Bijna de helft stelt het daar volledig mee oneens te zijn tegenover 2 procent van de ondervraagden die het daar volledig mee eens is. Doet een ondernemer die netjes zijn belastingen betaalt, genoeg voor de samenleving? Volledig mee eens, vindt slechts 5 procent en enigszins mee eens 25 procent. Zo’n 70 procent is het enigszins tot volledig oneens met deze beperkte opvatting.

Het maakt weinig verschil of je het vraagt aan de directeur-eigenaar van een familiebedrijf of aan een directeur met een dienstverband bij een onderneming. 80 tot 90 procent vindt dat iedere onderneming financieel of anderszins moet bijdragen aan de gemeenschap. Directeuren van kleine bedrijven zijn hooguit een fractie terughoudender dan hun collega’s bij grotere ondernemingen.

Negen van de tien bedrijfsdirecteuren zeggen lokale verenigingen of initiatieven te steunen. Evenveel directeuren zeggen de verduurzaming van producten en bedrijfsprocessen als een belangrijke opgave te zien. Zij achten ondernemers ook in staat de wereld duurzamer te maken. De stelling ‘Ik heb al genoeg gedaan als het gaat om verduurzaming’ krijgt weinig bijval: bijna 70 procent is het er niet mee eens.

Op de arbeidsmarkt zien ze graag veranderingen: drie kwart vindt dat werknemers met flexibele contracten en lage inkomens te weinig zekerheid hebben; een even groot deel vindt dat de zekerheid voor werknemers met vaste contracten aan de bovenkant van de arbeidsmarkt juist weer te groot is. Iets meer dan de helft zegt te willen streven naar ‘minder flex en meer vaste contracten’. Acht op de tien vinden bovendien dat ondernemers meer moeten samenwerken om mensen van werk naar werk te begeleiden.

Weinig waardering voor bijdrage van bedrijven

Ondanks alle goede bedoelingen, voelen bedrijven zich toch ook miskend. Driekwart vindt namelijk dat ondernemingen in het algemeen niet genoeg waardering krijgen ‘voor hun bijdrage aan een duurzame, welvarende samenleving met kansen voor iedereen’. En iets meer dan de helft mist ook voldoende waardering voor zijn of haar persoonlijke bijdrage als ondernemer op dit gebied.

Soms hebben ondernemers geen al te hoge eisen wat dit betreft. ‘Is het van belang dat ondernemers waardering krijgen?’, vraagt een respondent zich af. Een ander zegt: ‘De waardering hoeft niet van de daken geschreeuwd te worden, als ondernemingen maar met respect behandeld worden.’
Maar bij sommigen is er toch ook ergernis. ‘Het is nooit genoeg volgens de politiek’, verzucht een van de deelnemers. ‘Er is nog steeds een negatieve teneur ten opzichte van ondernemers.’

‘Het is nooit genoeg volgens de politiek’

De media spelen daarbij een belangrijke rol, zeggen verschillende respondenten: ‘Vaak worden bedrijven neergezet als vervuilers en gericht op eigen winst; de maatschappelijke bijdrage en het bewustzijn van eigen verantwoordelijkheid komen minder voor het voetlicht. Vaak worden grote, internationale bedrijven in beeld gebracht, waar vooral het belang van aandeelhouders voorop zou staan. De rol van het midden- en kleinbedrijf met een lokale of regionale focus, betrokkenheid van een familie en maatschappelijk bewustzijn zijn minder in beeld.’

Op 10 februari presenteerden VNO-NCW en MKB-Nederland een nieuwe koers: ondernemen voor brede welvaart. Alle informatie over die nieuwe koers #ondernemenvoorNL vind je op www.vno-ncw.nl/ondernemenvoorNL

Zijn bedrijven te bescheiden?

Opvallend veel ondernemers vinden overigens dat bedrijven zelf te weinig communiceren over hun eigen maatschappelijke bijdrage: ‘Ze laten het wellicht te weinig zien’ of ‘bedrijven communiceren te weinig uit bescheidenheid’. Een kort en bondig advies van één van de respondenten: ‘Be good and tell it, maar wel op een wijze dat het geen PR wordt.’ Een collega-directeur suggereert de introductie van een scorekaart: ‘Durf inzichtelijk te maken wat een organisatie onderaan de streep heeft bijgedragen.’

Communicatie is wel een dingetje. Het belang ervan blijkt ook uit het antwoord op de vraag of medewerkers of klanten op de hoogte zijn ‘van de bijdrage die uw bedrijf levert aan de brede welvaart in Nederland’. Van alle ondernemers zegt 71 procent dat medewerkers hiervan op de hoogte zijn, maar van de ondernemers die zelf al vinden dat ze onvoldoende communiceren is dat slechts 55 procent. Van alle ondervraagden vindt 56 procent dat klanten op de hoogte zijn van de maatschappelijke bijdrage van het bedrijf, maar van de ondernemers die zelf al tekortkomingen zien in de eigen communicatie heeft slechts 32 procent de indruk dat klanten goed op de hoogte zijn.

Een kleine meerderheid vindt dat hij of zij onvoldoende communiceert met klanten en medewerkers over de bijdrage van het bedrijf aan de ‘brede welvaart’. Daarvoor worden veel verschillende redenen genoemd: het zit niet in het dna van het bedrijf, we houden niet van borstklopperij, we zijn bescheiden (‘mijn ego hoeft niet gestreeld te worden’), maar er zijn ook meer praktische zaken en dagelijkse beslommeringen die nu alle aandacht opeisen: ‘Op dit moment heeft iedere ondernemer wel iets anders aan zijn hoofd.’

Welke rol hebben ondernemers eigenlijk in de samenleving? En welke verantwoordelijkheid? Wat dragen ze bij aan een duurzame, inclusieve samenleving? Forum maakte een korte serie interviews ter gelegenheid van de Bilderberg Conferentie die op 5 februari online plaats vond. Lees ze allemaal op www.vno-ncw.nl/forum 

Dit willen ondernemers nog meer doen

Ondanks al die dagelijkse beslommeringen, waarbij COVID-19 ook vaak wordt genoemd, vindt toch maar liefst 88 procent dat bedrijven collectief meer zouden kunnen doen voor de samenleving en maar liefst drie kwart steekt daarbij de hand ook in eigen boezem: ja, ik zou als ondernemer meer kunnen doen voor de samenleving.

Zeven van de tien ondervraagden vinden dat ze persoonlijk nog niet genoeg hebben gedaan als het gaat om verduurzaming. Twee derde zegt eigenlijk meer te moeten investeren in goede bij- en omscholing van medewerkers. Zes van de tien bedrijfsdirecteuren zeggen meer te kunnen doen om hun bedrijven ‘inclusief’ te maken, zodat iedereen meetelt en meedoet. Tegelijkertijd zegt een op de zes bedrijfsdirecteuren nog altijd de voorkeur te geven aan mensen met een Nederlandse achtergrond boven mensen met een migratieachtergrond. Dat is dan weer een andere kant van de medaille.

drie kwart van de ondernemers wil meer doen voor de samenleving

Maar drie kwart zegt persoonlijk dus meer te willen doen voor de samenleving; 161 ondernemers nemen de moeite om concreet op te schrijven wat hun voornemen is. Waar denken ze zoal aan? ‘Meer mensen naar werk helpen; dit levert de samenleving op alle fronten een besparing op’, stelt een directeur die werkzekerheid en eerlijke welvaartsverdeling als belangrijkste aspecten ziet van brede welvaart. ‘Actievere bijdrage aan scholing (stages) en werk voor mensen op afstand’, is het plan van een middelgrote ondernemer.

Verduurzaming, klimaat, lokale activiteiten

‘Meer investeren in circulariteit’ en varianten erop worden vaak genoemd. Veel ondernemers denken praktisch: ‘Snellere verduurzaming van het wagenpark.’ Maar ook: ‘In het behalen van de klimaatdoelstellingen meer lokaal samenwerken met ondernemers en initiatieven opstarten.’ Veel ondernemers beginnen sowieso graag dicht bij huis. ‘Meer lokale activiteiten ondersteunen’, stelt een directeur die zegt dat nu enigszins te doen. Een ander wil in overleg met de gemeente om financieel bij te bedragen aan een grotere plaatselijke maatschappelijke voorzieningen.

Jong beginnen lijkt het devies: ‘Vooral de jeugd positief beïnvloeden via sportverenigingen en scholen.’ En: ‘Beter techniekonderwijs ontwerpen en ondersteunen.’ Ook genoemd: ‘Nog meer inspannen voor goede doelen of bepaalde maatschappelijke projecten.’ En een kleine zelfstandige zegt: ‘Mijn kennis en expertise inzetten voor organisaties als het Rode Kruis of de Voedselbank, die hierom vragen, maar daar geen budget voor hebben.’ Er kan altijd meer, verzuchten verschillende ondernemers. Maar: ‘In je leven maak je keuzes. Parijs en Voorburg zijn ook niet op één dag gebouwd.’

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.