Joris Thijssen (PvdA): ‘Dappere besluiten nodig over energietransitie’

Oud-klimaatactivist Joris Thijssen probeert nu als PvdA-Kamerlid de energietransitie te stimuleren. Mét het bedrijfsleven, want zonder kan het niet, al ziet hij nog veel ‘korte termijn winstmaximalisatie’.  

‘Groot respect’ heeft PvdA-Kamerlid Joris Thijssen voor mensen die demonstreren voor waar zij in geloven, zoals de klimaatactivisten op de A12 bij de Tweede Kamer. Maar hij voelt niet de behoefte om erbij te gaan zitten. Want hij voert de strijd voor een betere wereld nu op een andere plek én op een andere manier. ‘Met dezelfde energie als bij Greenpeace probeer ik het verschil te maken. Ik ben een klein radertje in de grote milieubeweging die de politiek en het bedrijfsleven om dappere besluiten vraagt.’  

Als actievoerder wist hij ooit door te dringen tot de plenaire zaal van de Tweede Kamer, en als zelfbenoemd milieuminister zelfs tot de presentatie van het kabinet-Balkenende I op de trappen van Paleis Huis ten Bosch. ‘Dat had alleen een staatssecretaris voor Milieu en dat vonden wij te weinig. Dus moest ik een pak kopen en door zien te dringen tot de paleistuin voor een protestactie.’ 

Wie is Joris Thijssen?Na een studie lucht- en ruimtevaarttechniek (cum laude) in Delft begon Joris Thijssen (48) in 2000 als campagnevoerder klimaat & energie bij Greenpeace. Uiteindelijk werd hij in 2016 mededirecteur van Greenpeace Nederland. Sinds 2021 zit hij voor de PvdA in de Tweede Kamer.  

Nu Kamerlid. Milieuminister – maar dan echt – als volgende stap?   

‘Wat een baan, joh. Ik vind Kamerlid al een heftige baan. Nee, daar ben ik totaal niet mee bezig.’ 

Ooit wilde Thijssen astronaut worden. Toen Wubbo Ockels als eerste Nederlander de ruimte in ging, schreef de 10-jarige Thijssen enthousiast een brief naar Ockels, met de vraag hoe je astronaut kon worden. Ockels schreef terug dat de kans om minister te worden groter was. 

Hij groeide niet op met ondernemerschap, al was de vader van Thijssen directeur van een importeur van brommers. Daar had hij niet zoveel mee. ‘Liever dan werken ging ik zeilen.’ Later ging hij lucht- en ruimtevaarttechniek studeren in Delft, bij Wubbo Ockels. Tijdens zijn studie begon hij zich te interesseren voor de eigen planeet (‘daar moeten we het mee doen als mensheid’) en meldde hij zich als vrijwilliger bij Greenpeace. ‘We moeten het doen met die ene planeet: dat werd steeds meer de leidende gedachte bij mij.’ Greenpeace werd een betaalde baan. Later deed hij nog een MBA-opleiding om het bedrijfsleven beter te leren begrijpen, ‘want of ze het nu goed of slecht doen, bedrijven zijn nodig. Bijvoorbeeld voor de energie-omslag.’

Hoe kijkt u tegen het bedrijfsleven aan?  

‘Bedrijven zijn essentieel in een samenleving. Ze maken mooie producten, leveren belangrijke diensten en zorgen voor banen die mensen trots maken en waarmee ze zich nuttig kunnen maken.  

Maar de raison d’être van bedrijven is winstmaximalisatie voor de aandeelhouders, en dat leidt ook tot misstanden zoals uitbuiting, kinderarbeid en milieuvervuiling. Een focus op de winst op korte termijn in plaats van het welzijn van mens en planeet op de lange termijn. Er gaat iets mis in het systeem. Als mensen met hun baan niet genoeg verdienen om in hun onderhoud te voorzien, denk ik: hoe haal je het in je hoofd als werkgever?’ 

‘Het lukt nog steeds niet om het stuur richting de afgrond om te draaien’

Dat neemt niet weg dat hij als Greenpeace-directeur wel aan tafel zat met het bedrijfsleven om tot een Energieakkoord te komen. Hij eiste toen dat de branchevereniging van duurzame bedrijven ook mocht aanschuiven. Dat lukte, maar volgens hem is er nog lang niet genoeg ten goede veranderd. ‘De wetenschap zegt al decennia lang dat we op de afgrond af koersen met het klimaat, maar het lukt nog steeds niet om het stuur om te draaien. Als ik kijk naar de winsten die fossiele bedrijven maken en de plannen om – tegen alle wetenschappelijke inzichten in – op zoek te gaan naar nóg meer fossiele reserves, is het nog steeds de korte termijn die regeert.’ Daar tegenover geeft hij als voorbeeld een Deens kolenbedrijf dat helemaal voor duurzaam kiest. ‘Dát is leiderschap.’ 

Waarom de PvdA en niet GroenLinks?  

‘De transitie van fossiel naar groen betekent dat heel veel banen de komende vijftien jaar gaan veranderen. De PvdA heeft ervaring met zulke grote sociale transities: pensioen, sociale zekerheid. Logisch dus om met de PvdA te werken aan een sociaal, eerlijk klimaatbeleid, zodat het ook echt gaat gebeuren. Eén van mijn ideeën is een werkgarantiefonds voor het geval het fossiele bedrijven niet lukt om hun werknemers nieuw werk te bieden. Dat vergroot de bereidheid om te veranderen. Daarnaast is er sociaal beleid nodig voor de energie-armoede: burgers die hun energierekening of -investering niet kunnen betalen.’  

Wat wilt u voor bedrijven regelen?  

‘We gaan naar een samenleving die klimaatneutraal, natuur-inclusief en circulair is. Dat is onvermijdelijk en biedt enorme kansen. Bedrijven die daarin meegaan wil ik helpen. Bijvoorbeeld door CO₂ meer te beprijzen, zodat duurzame bedrijven een betere concurrentiepositie krijgen.’ 

Geeft zichzelf een: 8 

‘Bedrijven die vasthouden aan de oude economie, missen de boot en zullen verdwijnen. Dat wil ik voorkomen.’  

Mkb of grootbedrijf?‘Mkb, alleen al als je kijkt naar wat dat aan energiebelasting betaalt in vergelijking met het grootbedrijf. En het mkb draagt bij aan de leefbaarheid van dorpen en steden.’  

CO2-opslag of kernenergie?‘Liever geen van beide. Dan maar tijdelijk CO₂-opslag. Kernenergie is duur, duurt lang en is gevaarlijk.’  

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.