Schulden op de werkvloer? Zo ga je daar als werkgever mee om

Een op de vijf huishoudens in Nederland kampt met financiële zorgen. Een werknemer met schulden kan zich lastig concentreren, maakt eerder fouten en is vaker ziek. Niet gek dat steeds meer bedrijven oog hebben voor geldzorgen van personeel. Maar wat moeten ondernemers nu wel en wat niet doen?

 

Vijfduizend loonbeslagen per jaar? Ron Steenkuijl, directeur van ADG-dienstengroep waar 43 duizend mensen onder meer in de schoonmaak, zorg en personeelsdiensten werken, wist niet wat hij hoorde. De directeur had zelf de cijfers bij hr opgevraagd, maar had geen idee dat zoveel medewerkers met grote geldzorgen kampen. En dat zoveel van hen al zó diep in de problemen zaten, dat de deurwaarder beslag had laten leggen op een deel van het loon.

 

Aan de slag

De ontdekking van Steenkuijl bracht van alles teweeg. Binnen ADG kwam het onderwerp hoog op de agenda te staan, werden budgetcoaches aangeboden, themabijeenkomsten georganiseerd. Zelfs op de loonstroken kwam informatie te staan waar mensen met geldproblemen terecht kunnen. En inmiddels hangen op werkkasten van schoonmakers QR-codes. Als werknemers die scannen met hun telefoon, komen ze op een website over schuldhulp terechtkomen. Steenkuijl leerde zelf ook veel bij: ‘Het is niet zo dat de meeste schulden ontstaan omdat mensen te veel bij Wehkamp bestellen. Welnee, het zit ‘m veel in de echte levensgebeurtenissen. Een echtscheiding, het overlijden van een partner, een huis wat niet verkocht wordt.’

Schulden bleek ‘een heel taai probleem’ en het hulpaanbod in Nederland bleek ook nog eens heel erg versnipperd. Dat moest en kon anders. De directeur meldde zich via een schuldhulpapp aan als buddy en zag van dichtbij wat schulden met mensen doen.
‘Ik heb zelf lange tijd iemand met een flink schuld begeleid, later vertelde hij te kampen met een gokverslaving.’ Hij werd zelfs bedreigd en achternagezeten door zijn schuldeisers. ‘Probleem was ook dat dit om een illegale schuld ging, die stond nergens geregistreerd. Uiteindelijk kon hij toch deelnemen aan het wettelijke schuldsaneringstraject. Drie jaar lang moest hij rondkomen van vijftig euro per week. Dat is niet te doen. Maar we hebben heel veel contact gehad, veel gesproken en hij heeft het volgehouden. Het is hem gelukt. Hij heeft z’n zaakjes weer op orde. Dat is toch heel mooi.’

 

‘Er zijn families die de gordijnen dichthouden uit angst voor de volgende deurwaarder’

 

Alles op een rijtje

Financieel coach Pauline Mulder gaat áltijd op huisbezoek. Zodra ze bij een werknemer binnenstapt, voelt ze vaak de spanning, de schaamte dat het zo ver heeft moeten komen.
Mulder wordt door werkgevers of via het Nibud ingeschakeld. Er zijn dan al signalen dat er geldzorgen spelen. ‘Soms is een loonbeslag de aanleiding om mij in te schakelen of de werknemer heeft zelf laten vallen moeite te hebben om rond te komen. Ik weet nooit wat ik ga aantreffen. Er zijn families die de gordijnen dichthouden uit angst voor de volgende deurwaarder’. Mulder is blij met de toegenomen aandacht voor geldzorgen op de werkvloer. ‘Maar onderschat het taboe rond geld niet. Verwacht niet dat werknemers zich na een oproepje op intranet gaan melden.’
Het is belangrijk dat werknemers op verschillende manieren aandacht vragen voor het onderwerp. ‘Dat kan met een poster met een QR-code op de toiletten. Veel mensen bereik je niet met lappen tekst.’

Aan de slag met geldzorgenOok als werkgever aan de slag? Er zijn genoeg mogelijkheden. Doe hier de quiz: herken jij geldzorgen? Of lees hier de whitepaper Hoe help ik mijn werknemer? Voor mensen met geldzorgen is er Geldfit. Of kijk op Moedige Dialoog.

Haar eerste vraag op een huisbezoek is: hoe gaat het? ‘Ik wil weten hoe mensen erbij zitten. Wat speelt er allemaal? Wat hebben ze allemaal geprobeerd? Sommige mensen wuiven de problemen nog steeds weg, bij anderen is de verslagenheid heel groot. Bijna iedereen, hoog of laagopgeleid, is het financiële overzicht volledig kwijt. Hoeveel schulden ze hebben, wat er maandelijks binnenkomt en uitgaat? Ze hebben geen idee.’ Dat is dan ook de volgende stap. Mulder zet samen met de medewerker alles op een rijtje en dat alleen geeft vaak al rust. ‘Mensen zijn zo bezig met het hoofd boven water te houden, zijn alleen bezig met de dag van vandaag, niet met de lange termijn. Belangrijke post of mail openen? Ook daarvoor is rust in de kop nodig.’
Ze vertelt over een gezin dat ze langere tijd heeft ondersteund. ‘De man werkte in ploegendienst, zijn vrouw was chronisch ziek, met de kinderen was van alles aan de hand. Het gezin had te maken met allerlei hulpverleners en ondertussen liepen de schulden steeds verder op.’ Op het werk hield de man zich goed. ‘Dat zijn vrouw ziek was, was wel bekend, maar dat de problemen zo groot waren? Zoals mijn oma altijd zei: ‘Je kunt wel voor de kop, maar niet in de krop kijken.’ Belangrijk volgens Mulder: laat het thema geld veel vaker terugkomen. Vóórdat het een probleem is. ‘Wacht niet tot er een loonbeslag ligt, dan ben je veel te laat. Dan zijn mensen al jaren bezig met overleven.’
De kunst is volgens haar om als werkgever het onderwerp veel vaker aan te snijden. ‘Als iemand in dienst komt, minder wil gaan werken, een baby krijgt of een huis koopt. Er zijn zoveel haakjes om het over geldzaken te hebben. Organiseer bijeenkomsten over bijvoorbeeld de belastingaangifte. Op die manier maken we geldzaken een volkomen normaal onderwerp, ook op het werk.’

Naar de borrel 

Maar hoe weet je dan of je werknemers een probleem hebben met schulden? Het toverwoord: alert zijn. Waarom komt Bert niet naar de borrel? Hij is er normaalgesproken altijd. Waarom vraagt Stefan om een voorschot?
Directeur Anne Wassink van Wassink Installatie, een installatiebedrijf in de Achterhoek met honderd medewerkers, weet dat een groeiend aantal mensen in Nederland moeite heeft om de eindjes aan elkaar te knopen. ‘En natuurlijk is het nogal wat om bij je werkgever aan te kloppen voor hulp. Helemaal bij geldzorgen.’ Daarom is het volgens Wassink belangrijk om op elkaar te letten. En dat doet ze dus ook. Het familiebedrijf denkt graag mee over oplossingen, vertelt ze. ‘We maken wel eens mee dat iemand om een voorschot of ineens om een loonsverhoging vraagt. Dan is het belangrijk om door te vragen: wat zit er achter dat verzoek?’

 

‘Mensen met geldzorgen melden zich vaker ziek in de laatste week voordat het salaris wordt overgemaakt’

 

Kleine dingen

Juist op het oog kleine dingen kunnen een aanwijzing zijn voor schulden, vertelt Marijn de Lange, hr-expert bij facilitair bedrijf Facilicom. ‘We weten bijvoorbeeld dat mensen met geldzorgen zich vaker ziekmelden in de laatste week voordat het salaris wordt overgemaakt. Het geld is op en ze kunnen dan soms het vervoer naar het werk niet meer betalen.’
Het bedrijf startte vorig jaar met het programma Financieel Fit. Geldzorgen leveren veel stress op en een werknemer zonder stress presteert beter, verduidelijkt De Lange. ‘Door de energiecrisis en inflatie zijn de kosten enorm gestegen, we hebben daarom aan de start van het jaar iedereen honderd euro gegeven. Met ruim twintigduizend medewerkers is dat wel een duidelijk gebaar. Uiteraard weten we dat dit niet het probleem op lost voor onze medewerkers, maar we willen laten zien dat we er voor ze kunnen zijn.’ Rondom schulden en geldzaken hangen heel veel taboes en vooroordelen, ontdekte De Lange van Facilicom. Het bedrijf hoorde dat een groeiend aantal collega’s met financiële zorgen kampte. ‘We hebben in 2022 een onderzoek uitgevoerd en ik heb zelf met vijftig medewerkers persoonlijke gesprekken gevoerd. De helft maakte zich zorgen over geld of kende iemand met geldproblemen. Ook bij ons werken mensen met meerdere banen om alles te bolwerken.’
Zijn belangrijkste les? ‘Mensen hebben vaak geen idee dat ze met dit soort zorgen ook bij de werkgever terechtkunnen. Dat was voor mij een duidelijk inzicht, we doen er in onze ogen alles aan om ons aanbod op allerlei manieren te communiceren. Maar medewerkers zien een werkgever niet altijd als een hulplijn, dat zijn vaak in eerste instantie toch familie of vrienden. Daar komt bij dat mensen van nature hun problemen zélf willen oplossen.’ De oplossing? Nog actiever over dit thema communiceren met medewerkers en blijven herhalen. ‘Zo hebben medewerkers een eigen regiekaart met twaalf interventies, met daarin een voorbeeldbrief om energietoeslag aan te vragen, een onlinetraining voor thuisadministratie, energiebesparingstips en de mogelijkheid tot budgetcoaching.’

 

Belteam

Dan is er nog het Facilicom Sociaal belteam. Dit jaar krijgen vijfduizend medewerkers (ze zijn met een brief op de hoogte gebracht) een telefoontje van het bedrijf. ‘We bellen willekeurig medewerkers maar ook medewerkers waar sprake is van een loonbeslag en gaan in gesprek. De meeste medewerkers reageren heel positief op onze hulp.’
De verhalen die het belteam hoort, lopen enorm uiteen, vertelt De Lange. ‘Van geldzorgen, problemen met de kinderen tot heftige privé verhalen. We waken ervoor om zelf niet op de stoel van de hulpverlener te gaan zitten en verwijzen door naar allerlei instanties en interventies.’ De leden van het belteam krijgen volgens De Lange ‘letterlijk een inkijkje in het leven van een medewerker.’ ‘Ze moeten soms even een break nemen na een intensief gesprek.’ Duidelijk is dat ondernemers echt het verschil kunnen maken. Want een loonbeslag kan echt voorkomen worden. 

 

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.