VVD versus SP: I love robotisering (not)

Robots verdringen mensen op de arbeidsmarkt. Over die angst ging de Tweede Kamer onlangs in debat. Hoe bereid je iedereen hierop voor? Belast bedrijven extra die ver zijn met robots, zegt Paul Ulenbelt (SP). Niet doen, zegt Anne-Wil Lucas (VVD).

Anne-Wil Lucas (VVD) ‘Laat iedereen meeprofiteren’

‘Linkse partijen leggen veel te veel nadruk op de mogelijke problemen van robotisering, zoals werkloosheid. Ze zijn bang voor vooruitgang, terwijl elke industriële revolutie meer welzijn en welvaart heeft gebracht. Oud-politicus Joop den Uyl was voor een automatiseringsbelasting toen de computer opkwam. Daar is hij toen belachelijk mee gemaakt, maar nu worden dezelfde proefballonnetjes opgelaten.’
‘Juist het saaie, routinematige werk moet geautomatiseerd worden. Het creatieve werk blijft over voor mensen. De zorgrobot kan bijvoorbeeld veel taken overnemen van de thuishulp, zoals de juiste medicijnen op de juiste dag aanbieden. Sommige banen zullen daardoor eenvoudiger worden. Maar een gesprekje wil je toch graag met een mens voeren.’
‘Wij zijn het die robotisering de goede kant op moeten sturen. Mensen moeten meebewegen. Dat doe je door goede scholing aan te bieden. Simpel gezegd: zodat iedereen weet waar de uitknop zit. Asscher denkt op basis van een onderzoek van Frey en Osborne dat bijna 50 procent van de banen verdwijnt. Maar we weten helemaal niet wat er voor terug komt. Vóór de iPad bestonden er ook geen app-developers.’
‘Ik vind het veel te prematuur om na te denken over manieren van herverdelen. Het geld moet eerst verdiend worden. Dat kan niet als je de innovatiebox afschaft – een idee van de linkse partijen – en niet zorgt voor een concurrerend vestigingsklimaat. Ik vind ook dat iedereen moet kunnen meeprofiteren. Bijvoorbeeld door te stimuleren dat werknemers aandelen in het bedrijf nemen.’

Paul Ulenbelt (SP) ‘Geld nodig voor achterblijvers’

‘Ik was verrast toen Asscher zich zo negatief uitsprak over robotisering. Zeker omdat hij teruggreep op een voorspelling van John Keynes van zo’n honderd jaar geleden, die waarschuwde voor technologische werkloosheid. Die is voorspelling is nooit uitgekomen. Over dat doemscenario maak ik me geen zorgen. Anders dan de sociaaldemocraten, ben ik een toekomstoptimist.’
‘Maar wel: wat voor soort robotisering krijgen we? Ingenieurs werken nu aan robots die werknemers vervangen én aan robots die de mens juist helpen. Het spreekt vanzelf dat ik voor die laatste categorie ben. Charlie Chaplin als fabriekssluitstuk in Modern Times, opgejaagd door machines, zo moet het dus niet. De machine moet onze slaaf blijven, niet andersom.’
‘Hoe worden we robots de baas? Scholing, zegt de VVD. Dat is nooit weg, maar geen oplossing voor het probleem. Bedrijven, maar ook de wetgever moeten toetsen of robotisering sociaal gaat verlopen. Een slimme winstbelasting kan ons daarbij helpen. Er zullen bedrijven zijn die snel robotiseren en daarmee vrijwel geen loonkosten meer hebben. Die maken dus meer winst en dat moet niet alleen bij de aandeelhouders terecht komen, maar ook bij de samenleving als geheel. We hebben dat geld hard nodig zodat er geen achterblijvers zijn.’
‘Als één sector heel snel robotiseert, zoals bijvoorbeeld de havens, moet er geld zijn voor omscholing, om ouderen eerder te laten stoppen met werken, of voor arbeidstijdverkorting. Dan hebben we die winstbelasting hard nodig. Het zou de VVD sieren als ze zich ook zouden bemoeien met het verdelingsvraagstuk.’