Duits Grondwettelijk Hof wil betere motivering opkoopprogramma ECB

Volgens een arrest van gisteren van het Duits Grondwettelijk Hof (BVG) in Karlsruhe moet de Europese Centrale Bank (ECB) binnen drie maanden de 'redelijkheid' van het opkoopprogramma voor staatsobligaties uit 2015 bewijzen. Wanneer de ECB hier niet slaagt, mag de Duitse Bundesbank van het Hof niet meer aan het opkoopprogramma meewerken. In het kader van het opkoopprogramma kocht de ECB tussen 2015 en eind 2018 staatsschulden ter waarde van 2170 miljard euro op. In november werd het programma opnieuw opgestart.

Coup op de Europese rechtsspraak

In 2017 keurde het Europese Hof van Justitie het programma, Public Sector Purchase Programme (PSPP) genaamd, goed. Dat Karlsruhe nu tegen die uitspreek ingaat, wordt door critici als een coup tegen de Europese rechtsspraak beschouwd. Voor de juridische integriteit in de EU is het immers een groot probleem als een nationale rechter het EU-Hof kan overstemmen.

Proportionaliteitstoets

Het Duitse Hof acht het opkopen van staatsobligaties niet gelijk aan monetaire financiering. Dat is belangrijk omdat monetaire financiering door het Europees Verdrag aan de ECB is verboden. Het BVG wil echter dat de ECB aangeeft wat de gevolgen van het PSPP zijn voor spaarders en pensioenen. Het Hof wil dat de ECB doormiddel van een proportionaliteitstoets bewijst dat de noodzaak van het opkopen van staatsobligaties opweegt tegen deze gevolgen. Naar verwachting zal de ECB dat wel kunnen aantonen. Volgens de ECB is het programma goed voor de economie, omdat het door het opkopen van de obligaties het aantal leningen bij banken vermindert, waardoor die gemakkelijker geld kunnen uitlenen aan burgers en bedrijven.

Coronacrisis

Het vonnis slaat overigens niet op het recente steunprogramma van de ECB (Pandemic Emergency Purchase Programme, PEPP) om de economische gevolgen van de coronacrisis te bedwingen. Met dit steunpakket van 750 miljard euro worden staatsobligaties opgekocht om lidstaten door de crisis te loodsen.