21 MRT, 2024 • Column

ASML en het vestigingsklimaat: innovatie in symfonie

Het is deze maand precies 45 jaar geleden dat Philips in Eindhoven de pers uitnodigde om zijn nieuwste vinding te presenteren aan het publiek: de cd-speler. Het eerste muziekstuk dat ooit ten gehore werd gebracht vanaf een compact disc was de Unvollendete Symfonie van Schubert.

De boodschap was: dit apparaat is nog niet af, maar dat er muziek in zit is zeker. De rest is geschiedenis: de cd werd niet alleen een klassieker in de historie van technologische ontwikkeling, het schijfje kreeg in het Museum of Modern Art in New York een eigen vitrine vanwege haar design.

Operatie Beethoven

In maart 2024 gaat de naam van een andere componist rond in de regio Eindhoven, die in de afgelopen halve eeuw is uitgegroeid tot ‘Brainport’: Beethoven. Dat is de werktitel van het project van het demissionaire kabinet om ASML te behouden. Een goed gekozen naam, want de politiek lijkt – net als de componist – doof; in het huidige geval voor de al lang geuite zorgen over het ondernemingsklimaat, getuige alle molenstenen die bij het belastingplan om de nek van het bedrijfsleven werden gehangen.

Hopelijk kunnen we hoop putten uit de werken van Beethoven. Veel werk heeft namelijk een symbolische betekenis. Zo stond de Vijfde Symfonie centraal in de V-campagne van de BBC tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een V-campagne is wellicht ook wel wat Nederland nodig heeft; een campagne vóór het vestigingsklimaat.

Patentaanvragen

Ook interessant is dat de melodie van het Europese volkslied uit de Negende Symfonie komt. Ook daar zit een crux. Europa wil werk maken van strategisch industriebeleid en Nederland geeft daar al heel lang niet thuis. Dat maakt andere landen aantrekkelijker.
Dat wil natuurlijk niet zeggen dat er geen muziek meer zit in de vaderlandse industrie. ASML is een wereldspeler geworden, en Philips blaast nog steeds zijn deuntje mee, bleek deze week uit het grote aantal patentaanvragen dat de medische tak van het bedrijf vorig jaar op zijn naam schreef.

In de maat

Met goed beleid kan Nederland er voor zorgen dat Beethoven geen eindstation wordt van deze roemruchte geschiedenis. Daarbij is van belang dat we talent aan ons weten te binden, de patenthouders bij Philips en ASML zijn onderdeel van het symfonieorkest van de vooruitgang in de 21ste eeuw. Maar net als musici in het concertgebouw zijn zij gebaat bij een inspirerende werkomgeving, en vooral bij stabiliteit. Een tempowisseling in een symfonie van Beethoven komt immers ook niet uit de lucht vallen, en als een onrustige dirigent voor het orkest staat, dan krijg je al snel slapstick, weten we dankzij het tv-programma Maestro.

Innovatie in symfonie, door samen te werken, is al eeuwenlang een succesformule in Nederland. Het is te hopen dat Project Beethoven zal zorgen dat dit een Unvollendete Symfonie blijft.