Europa in het Nederlandse regeerprogramma

Het Hoofdlijnenakkoord van een paar maanden geleden liet er geen misverstand over bestaan dat de liefde van de nieuwe coalitie niet naar Europa uitgaat. Toch erkent het kabinet in het uiteindelijke Regeerprogramma op een aantal belangrijke onderwerpen het belang en het nut voor Nederland van de Europese Unie. En biedt aanknopingspunten over wat Brussel juist wél moet doen.

Hier in Brussel bruiste het begin september bruiste bij de rentrée in Brussels Europese wijk van spanning en sensatie. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen kreeg na een politieke achtbaanrit de kandidatenlijst rond voor haar nieuwe Europese Commissie. Tegelijkertijd luidde Mario Draghi’s rapport de noodklok over de tekortschietende concurrentiekracht van Europa.

De kandidaat-eurocommissarissen wacht nu de altijd spannende kennismaking met het Europees Parlement. Maar mijn hoofd was in Den Haag, ik zat in spanning over wat in het Regeerprogramma van ons nieuwe kabinet zou staan. Het Europa-hoofdstuk is heel kort. Maar elders in het programma staat alles bij elkaar een substantiële Europese beleidsagenda.

Hakken in het zand

Op een aantal onderwerpen, die ruime media-aandacht kregen, zet het kabinet stevig de hakken in het zand: een opt-out voor migratie, geen nationale koppen meer op EU-wetgeving, geen gemeenschappelijke schulden, minder groei van de afdrachten aan Brussel, een zeer kritische benadering van de nieuwe uitbreidingsplannen van de Unie.

Daarnaast wil het kabinet – wellicht tegen beter weten in – dat de EU gaat leveren op vaderlandse probleemdossiers als mestbeleid, pulsvisserij en herziening van Natura-2000. Wel bonken daarbij geen vuisten meer op tafel, het kabinet gaat ‘in gesprek met Brussel’.

Wellicht juist door deze Europese tegenzin bij de vier coalitiepartijen is in de formatie grondig nagedacht over wat de EU wel en niet zou moeten doen. Met een verrassende uitkomst: naast voornoemde hakken in het zand staan er een aantal niet mis te verstane statements over het essentiële belang van Europa voor Nederland in. Keer op keer wordt benadrukt dat de Europese wetten en regels gerespecteerd worden. En dat samenwerking op tal van punten heel belangrijk is –nota bene bij migratie.

Reality-check

En dan is er de brede economische actie-agenda die het kabinet voorziet: de Interne Markt, een concurrerende en weerbare economie, strategisch industriebeleid, defensie, kapitaalmarktunie, energiemarkten, economische veiligheid, reserves voor kritieke grondstoffen, digitale infrastructuur in de ruimte, Europese voedselstrategie, arbeidsmigratie, coördinatie van groene investeringen, uitrol van kernenergie, anti-witwas-beleid, cybersecurity. En zo gaat het nog even door.

Een reality-check op de toegevoegde waarde van de EU zorgt dus voor flink wat minder lange tanden. Dat is geen slecht begin voor premier Schoof en zijn ministersploeg op het Europese toneel.

Winand Quaedvlieg

Hoofd van het kantoor Brussel van VNO-NCW