Het EU-VK handelsakkoord: eerste evaluatie

VNO-NCW en MKB-Nederland zijn blij met het EU-UK Trade and Cooperation Agreement (TCA), maar we moeten ons niet rijk rekenen. Dit is het eerste akkoord dat de EU heeft afgesloten met het doel minder handel en investeringen mogelijk te maken. De TCA is een exercitie in schadebeperking: het beste ervan maken binnen de rode lijnen van de Britten, die noodzakelijkerwijs op rode lijnen van de EU botsten. Tegelijkertijd is het akkoord het meest verregaand van alle EU Free Trade Arrangements.

 

Veel schade afgewend

Met de TCA is de veel grotere schade van een No Deal afgewend. Met een No Deal zouden er onmiddellijk importtarieven zijn gekomen. Voor het hele bedrijfsleven praat je dan over honderden miljoenen euro’s, zo niet miljarden. Die kosten moeten bedrijven doorberekenen aan hun klanten. Voor vrachtvervoer en de luchtvaart zou een No Deal veel beperkender zijn geweest. Ook zou de visserij geen toegang meer hebben gehad tot de Britse wateren. Dankzij de TCA is behoud van het kwekersrecht geregeld.

 

Duidelijke verslechtering ten opzichte van de vorige situatie

Het akkoord is ook voor veel sectoren en bedrijven een verslechtering. Ten eerste de visserij. Ze levert in 5,5 jaar 25% van haar vangstrechten in. Daarna wordt er jaarlijks onderhandeld over toegang, wat voor investeringen een heel moeilijke situatie is. Vanaf 1 januari gelden de normale douaneformaliteiten voor derde landen. Die kosten tijd en geld, voor zowel bedrijven als overheden. De normale formaliteiten kosten rond de 100 euro per truck; daar komen de extra kosten van steekproefcontroles nog bij – en de onzekerheden voor just in time productie en leveranties.

 

Ketens nieuw inrichten

Bedrijven moeten hun ketens nieuw inrichten en bijvoorbeeld voorraden aanleggen. Voor ketens met heel smalle marges kan dat kritiek zijn. De bloemen- en groentesector krijgt te maken met alle normale sanitaire en phytosanitaire controles. Dat kost tijd en geld en bij steekproefcontroles kost het (een deel van) je lading. Certificeringen van industrieproducten zijn niet meer wederzijds erkend. De oorsprongsregels worden van toepassing, die vaak heel complex zijn en dus hoge administratieve lasten opleveren voor bedrijven. Het vrachtvervoer is beperkter dan in de interne markt en er kunnen opnieuw roamingkosten worden ingevoerd tussen EU en VK. Ook is er geen open markt meer voor overheidsaanbestedingen.

 

Kosten Brexit waren sowieso al hoog

Het is goed te beseffen dat Brexit afgezien van de nieuwe extra kosten reeds heel veel geld gekost heeft. Zo heeft het geleid tot de herinrichting van productieketens en productieverplaatsingen, het aanleggen van voorraden, nieuwe certificeringen van producten en investeringen in douaneprocessen. Ook het aanvragen van licenties voor het verrichten van financiële diensten en juridische adviezen heeft geleid tot extra kosten.

 

Level playing field lijkt goed geregeld

Voor VNO-NCW en MKB-Nederland was een van de belangrijkste aandachtspunten dat het level playing field goed geregeld zou zijn. Zo zijn er berichten dat het VK de zeevaart flink wil dereguleren, wat de concurrentie op de wereldzeeën veel scherper kan maken. De tonnageregeling van de EU geldt niet meer voor het VK, waardoor staatssteun mogelijk zou zijn. Het VK zou nu ook de GMO-wetgeving willen gaan aanpassen. Op het level playing field is er een bevredigend mechanisme afgesproken voor overleg in geval van schendingen en arbitrage. Maar the proof of the pudding is in the eating.

 

We zijn er nog niet

Voor de financiële diensten is er in essentie geen akkoord. Financiële instellingen moeten een extra licentie hebben om over en weer te kunnen opereren. Er moet vóór eind maart nog een equivalentiebesluit komen voor de financiële sector. Ook voor dataverkeer en privacybescherming is er een tijdelijk regime van zes maanden. In die tijd moet een adequacy-besluit genomen worden. Op het terrein van verdere facilitering van douaneprocedures moeten nog stappen gezet worden. Hoe het akkoord uitpakt van intra-company transfers van experts en dienstverleners is ook nog niet helemaal duidelijk. Beroepskwalificaties moeten nu per beroep worden afgesproken.

 

Optreden EU in de onderhandelingen

Het is bijzonder dat de EU in alle jaren van onderhandelingen haar eenheid heeft bewaard. De lidstaten hebben het akkoord al formeel goedgekeurd, waardoor het voorlopig in werking kon treden. Het Europees Parlement moet het uiterlijk 28 februari goedkeuren voor definitieve inwerkingtreding. Er zijn discussies of het akkoord ook door alle nationale parlementen goedgekeurd zou moeten worden. We hopen dat de ratificatie door de lidstaten via de Raad en door het Europees Parlement kan volstaan, omdat er anders langdurige onzekerheid voor ondernemers komt.

 

Brexit Adjustment Reserve

In het EU-herstelfonds is 5 miljard gereserveerd voor landen en sectoren die bijzonder door Brexit geraakt zijn. Het geld wordt in 2021 en 2024 uitgekeerd en gaat niet rechtstreeks naar bedrijven, maar naar lidstaten voor extra overheidsuitgaven voor Brexit ten behoeve van sectoren. Er is nog geen verdeling over lidstaten afgesproken. Nederland zou hier voor de visserij een beroep op kunnen doen.

 

Nog meer lezen over het akkoord? Een uitgebreidere versie van deze evaluatie is hier te vinden.