Ondernemers zien ondernemingsklimaat maar niet verbeteren

Ondernemers zijn onverminderd negatief over het Nederlandse ondernemingsklimaat. Een ruime meerderheid (67%) vindt dat dat de afgelopen 5 jaar is verslechterd en meer dan de helft verwacht op korte termijn ook geen verbetering. Bijna 40% noemt ons land niet aantrekkelijk om in te ondernemen. Dat en meer blijkt uit de Nationale Peiling Ondernemingsklimaat 2025 van VNO-NCW en MKB-Nederland, die voor het derde jaar op rij is gehouden.

Ook over politiek en bestuur zijn ondernemers verre van positief. Volgens de ondernemersorganisaties is het terecht dat het kabinet de zorgen serieus neemt. In een Brief ‘het verdienvermogen van Nederland’, die volgende week debatteert over het verdienvermogen van Nederland, doen zij de nodige voorstellen om het ondernemersklimaat te verbeteren.

Ondernemers kennen de politiek veel invloed toe op hun bedrijfsmatige keuzes, maar zijn in hoge mate (80%) ontevreden over de betrouwbaarheid en stabiliteit van die politiek en het bestuur. Driekwart vindt bovendien dat beide te weinig oog hebben voor hun belangen. Dit kabinet zet de economie en het belang van het bedrijfsleven hoog op de agenda en wil met diverse toppen (ondernemingsklimaat, arbeidsmarktkrapte) de voornaamste problemen aanpakken, maar voor ondernemers zelf moet er kennelijk eerst boter bij de vis.

Grootste knelpunten

De grootste zorgen van ondernemers hebben betrekking op regeldruk en vergunningverlening, loonkosten en werkgeverslasten, belastingen en premies en de krapte op de arbeidsmarkt. Ze zijn weinig hoopvol dat die zorgen worden opgelost. Ze zien op deze onderwerpen niet alleen een verslechtering in de afgelopen jaren, ze verwachten voor de komende jaren dat het zelfs nog erger wordt. Mogelijk dat het Ondernemerspact, waar nu hard aan wordt gewerkt, daar verandering in kan brengen. Een aantal van de thema’s wordt daarin bij de kop gepakt. De aanpak van regeldruk is speerpunt van dit kabinet, maar het duurt logischerwijs even voordat ondernemers daar in de praktijk iets van merken.

Ondernemers (71%) zien polarisatie steeds meer als een bedreiging voor het ondernemersklimaat. Meer dan de helft maakt zich zorgen over de internationale (politieke) spanningen.

Stoppen of vertrekken

De meerderheid van de ondernemers (61%) ziet toekomst voor hun bedrijf in Nederland. Een steeds groter deel echter vindt het niet langer ondenkbaar om te vertrekken of te stoppen: 1 op de 5 overweegt dit jaar met het bedrijf te stoppen (2 jaar geleden nog 10%) en 17% denkt erover om met (een deel van) het bedrijf uit ons land te vertrekken.
Ruim een kwart zegt dit jaar niet meer in Nederland te zullen investeren. VNO-NCW en MKB-Nederland maken zich al langer zorgen over de teruglopende bedrijfsinvesteringen.

Ondernemers zijn duidelijk positiever over hun eigen bedrijf dan over de economie als geheel. Ruim een derde beoordeelt de huidige economie als goed, maar bijna de helft (46%) is (zeer) somber of onzeker over de economische verwachtingen. Ruim 60% beoordeelt de huidige situatie van het eigen bedrijf als goed, 55% is optimistisch in de verwachtingen voor dit jaar. De vandaag verschenen COEN-enquête laat zien dat het ondernemersvertrouwen voor het eerst in ruim een jaar weer licht is gedaald. Het vertrouwen onder bedrijven is nu al meer dan 3 jaar negatief.

Over de peiling

De Nationale Peiling Ondernemingsklimaat is uitgevoerd door KiesKompas in opdracht van VNO-NCW en MKB-Nederland. Een representatieve populatie (naar grootte en sectoren) van 3.100 ondernemers is ondervraagd.