‘Snelle aanpak hoge energiekosten cruciaal’

Nederland is volop bezig met de energietransitie. Dat doen we om als Europa en Nederland minder afhankelijk te zijn in onze energievoorziening gezien de geopolitieke ontwikkeling. Voor ons toekomstig verdienvermogen en voor het klimaat en een schonere leefomgeving.

Een belangrijke pijler van de transitie is een overstap van kolen en gas naar schoon opgewekte elektriciteit. Dat vraagt forse investeringen van netbeheerders om het stroomnet uit te breiden en te verzwaren. Die uitbreiding is snel nodig, want duizenden bedrijven staan op een wachtlijst voor een aansluiting voor elektriciteit. Er wordt al stevig ingezet op meer flexibel gebruik van elektriciteit. Maar dat is maar een klein deel van de oplossing omdat het in de praktijk ingewikkeld is voor huishoudens en bedrijven.

Grote gevolgen

Momenteel lopen die investeringen echter via de nettarieven rechtstreekst de portemonnee in van de huidige gebruikers van het stroomnet. Dat heeft grote gevolgen. Zo gaat een gemiddeld huishouden van ongeveer 400 euro aan netkosten naar 1100 euro in 2040. Bedrijven zien de rekening nu al oplopen. En daar komen de komende jaren duizenden tot miljoenen euro’s extra bij, aldus het onderzoek. Daar komt bij dat de kosten in Nederland drie keer hoger zijn dan in Frankrijk en twee keer hoger dan in Duitsland. Met name voor de industrie is dit een urgent probleem. De hoge prijzen hier zorgen voor een ongelijk speelveld en een slechtere concurrentiepositie voor onze industrie ten opzichte van onze buurlanden. Bedrijven lopen daardoor vast, investeringen blijven uit en verduurzamingsplannen blijven op de plank. Al achttien maanden op rij laat de industrie als geheel krimp zien. Terwijl een sterke industrie nu meer dan ooit nodig is. Gezien de huidige geopolitieke ontwikkelingen kunnen Nederland en Europa niet zonder eigen producten. Alles bij elkaar is de industrie daarnaast goed voor 12 procent van het BBP en 753.000 banen.

Om het probleem van de hoge kosten aan te kunnen pakken, heeft het kabinet eerder opdracht gegeven voor een Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) bekostiging elektriciteitsinfrastructuur. Dit rapport heeft minister Hermans vandaag naar de Tweede Kamer gestuurd. Deze opties maken een snelle aanpak mogelijk.

Gezien de urgentie van de problemen, is het belangrijk dat het kabinet ook snel een aantal opties samenhangend oppakt:

1. Extra investeringskosten niet in de huidige tarieven laten lopen: via “amortisatie” wordt de rekening van de investeringen bij toekomstige gebruikers neergelegd en niet alleen bij de huidige gebruikers. In de toekomst zijn er immers meer gebruikers waardoor de kosten over meer gebruikers kunnen worden verdeeld waardoor de tarieven veel minder hard stijgen voor huishoudens, mkb en industrie. Dit is mogelijk door het verstrekken van een lening aan de netwerkbedrijven. Dit leidt tot een tijdelijke verhoging van de staatsschuld en niet tot een belasting van EMU-saldo.

2. Gelijk speelveld voor industrie met buurlanden door invoering IKC én VCR. De IKC is een bestaande steunregeling voor elektriciteitsgebruikers die door Europa is toegestaan en door andere lidstaten structureel wordt verstrekt aan hun eigen industrie. De korting voor energie intensieve bedrijven (VCR) is alleen in Nederland afgeschaft, terwijl ander landen deze korting in de nettarieven wel toepassen. Herinvoering van beide regelingen is noodzakelijk voor het herstellen van het gelijke speelveld met buurlanden, zoals ook is opgenomen in het regeerprogramma.

3. Verlaging Energiebelasting: Voor huishoudens en mkb kan de energiebelasting (gas en/of elektra) worden verlaagd via de energiebelasting.

Ingrid Thijssen, voorzitter VNO-NCW: ,,Juist nu, in de huidige geopolitieke situatie, moeten we de energietransitie doorzetten. Zodat we in de toekomst competitieve energieprijzen krijgen én samen zorgen voor meer energie-onafhankelijkheid van Europa en Nederland. Ook is het meer dan ooit belangrijk dat onze basisindustrie een goede concurrentiepositie heeft. Het kabinet kan het nemen van maatregelen niet langer uitstellen.”

Jacco Vonhof, voorzitter MKB-Nederland: ,,De hoge energiekosten en de enorme wachtrijen door de netcongestie belemmeren MKB-bedrijven in hun groei en in hun verduurzaming. Het is belangrijk dat het kabinet hier nu snel op ingrijpt.’’