Ahmed Aboutaleb: ‘Door ondermijning stroomt coke ons over de voeten’

Burgemeester Ahmed Aboutaleb is het zat dat veel niet kan in de strijd tegen ondermijning in zijn Rotterdam. Hij wil verplichte screening van havenpersoneel en containers uitgerust met chips. En dat vraagt ook het nodige van ondernemers. ‘We moeten de boel weer onder controle krijgen.’

 

Je ziet een brand maar je mag ‘m niet blussen. Of: je krijgt als timmerman de opdracht om een kast te maken, maar dan zonder gereedschapskist. Aan beeldspraak heeft Ahmed Aboutaleb, burgemeester van Rotterdam, geen gebrek als hij de strijd tegen de georganiseerde misdaad in zijn stad beschrijft. Zo is de haven van Rotterdam de afgelopen jaren ‘ontdekt’ door criminelen voor de aan- en doorvoer van cocaïne uit Zuid-Amerika. Vorig jaar werd 70.000 kilo onderschept, met een straatwaarde van 3,5 miljard euro. Maar een groter deel wordt níet onderschept, is de inschatting, want niemand weet hoeveel drugs er in totaal verstopt in containers tussen ‘gewone’ spullen door de haven gaat.

Wie is Ahmed Aboutaleb?Ahmed Aboutaleb (60) werd geboren in Marokko en kwam op zijn vijftiende in 1976 met zijn moeder naar Nederland; zijn vader was hier al. Hij doorliep de lts, mts en hts. Daarna werkte hij in eerste instantie als verslaggever voor diverse media, en als persvoorlichter. In 1998 werd hij directeur van instituut Forum, dat voortkwam uit het Nederlands Centrum Buitenlanders. In 2004 werd hij wethouder voor de PvdA in Amsterdam. Drie jaar later volgde de stap naar Den Haag als staatssecretaris SZW. Sinds 2009 is hij burgemeester van Rotterdam.

Meneer Aboutaleb, kunt u de strijd met het bedrijfsleven tegen de drugsmaffia nog winnen?

‘Winnen niet, wel beheersbaar maken. Vergelijk het met water: als dat er te veel is, krijg je een overstroming. Wat dat betreft zijn we als overheid – Rijk en gemeenten – niet meer ‘in control’ als het over ondermijning (verweving tussen onder- en bovenwereld, red.) gaat. We moeten baggeren, dijken verhogen, want de coke stroomt ons over de voeten.’

 

Ziet Den Haag het probleem van ondermijning wel?

‘Inmiddels wel, maar we – let op: ik zeg ‘we’ – hebben het probleem jarenlang onderschat. We deden lacherig over coke snuiven op vrijdagavond: ‘Ach, dat is nu eenmaal zo.’ Terwijl er bloed aan die coke zit, van mensen die zijn gedood, uitgebuit en gemarteld in Zuid-Amerika. Die coke raakt onze kwetsbare wijken, waar jongeren worden verleid om drugs uit containers te halen, in plaats van dat ze hun opleiding afmaken. Want dat loont veel minder in hun ogen. Er ontstaat een schaduweconomie in de stad van drugspanden, illegale gokhuizen en winkels waar drugsgeld wordt witgewassen.’

Minister Yesilgöz van Justitie trok onlangs 10 miljoen euro uit voor ondernemers voor de strijd tegen ondermijning. U noemde dat ‘peanuts’.

‘Ja, want daar red je het niet mee met het oog op die ‘overstroming’. Nu gaat er wel meer geld in totaal naar ondermijning. Voor de havens is bijvoorbeeld 24 miljoen gereserveerd. Maar de Rotterdamse haven alleen heeft al 70 miljoen euro nodig, zo hebben we zelf berekend.’

 

De minister zei dat de overheid met geld toch niet kan opboksen tegen de criminelen.

‘Nee, maar er kan en moet wel meer dan nu. Kijk naar Rotterdam, Amsterdam, Utrecht, Eindhoven: hoeveel politiecapaciteit wordt daar niet in de aanpak van schietpartijen – vrijwel altijd drugsgerelateerd – gestoken? En in de beveiliging van advocaten, officieren van justitie, rechters en journalisten? Capaciteit die je anders zou kunnen gebruiken om meer zichtbaar te zijn in de wijken, en voor het uitgaan en evenementen. Zaken waar we blij van worden. Waar glijden we naar af?’

 

‘Ik wil een screeningplicht invoeren voor bedrijven’

 

Wat moet er volgens u gebeuren?

‘Criminelen zijn op allerlei manieren mensen aan het ronselen in de haven. Daarom vind ik dat alle werknemers die aan de douanekant in de haven werken, moeten worden gescreend. Op Schiphol gebeurt dat; waarom niet in de haven? Het probleem is dat de overheid die screening niet aankan. Tot dusver legden we ons daarbij neer. Maar dat kan niet meer, vind ik. Dus wil ik een screeningplicht invoeren voor bedrijven. Zij moeten daarvoor screeningbedrijven inhuren en daar zelf voor betalen.’

 

Ondernemers zijn toch geen politieagent?

‘Nee, maar zo kan het niet langer. Ik accepteer het gewoon niet meer. Bedrijven in de haven maken winst genoeg om het te kunnen betalen. Daarnaast wil ik dat containers worden uitgerust met een chip om ze te detecteren en te checken of ze onderweg zijn opengemaakt. Dan kunnen eindelijk die nummers van containers af, want die gebruiken criminelen juist om te bepalen waar de drugs in zit.’

Aboutaleb bezocht eerder met zijn Antwerpse collega De Wever Zuid-Amerika om zich in die kant – de bron – van de drugshandel te verdiepen. Bij terugkeer bepleitten zij een 100 procent controle van alle containers met tropisch fruit uit Zuid-Amerika, een populaire verstopplaats van drugs.

 

‘Ik begrijp niet dat privacywetgeving criminelen beschermt’

 

Rederijen gaan dan toch gewoon naar een haven die minder streng is?

‘Daarom moet dit ook Europees worden ingevoerd. En we beginnen in Rotterdam. Niet zeggen ‘ja, maar’, want dan gebeurt er niks. Het kabinet moet hierover met de grote rederijen, die in het buitenland zitten, praten. En als die niet willen, moet zwaarder geschut worden ingezet. Rotterdam is te groot om te worden genegeerd.’

‘Daarnaast moeten we op zoek naar betere manieren om drugs te detecteren, want criminelen zitten ook niet stil. Die wassen bijvoorbeeld coke in kleding, zetten die op transport en wassen de drugs er op de plaats van bestemming weer uit. Er moet een onderzoeksprogramma komen om dat soort methodes te doorgronden, uitgevoerd door technische universiteiten, TNO en Philips.’

In de strijd tegen ondermijning ziet Aboutaleb zich gehinderd door de privacywetgeving. ‘Dat is een drama’, verzucht hij. ‘Ik begrijp eerlijk gezegd niet dat de privacywetgeving criminelen beschermt door mij te verbieden om informatie te delen met collega’s. Bijvoorbeeld als een crimineel uit Rotterdam verhuist naar een andere gemeente. Een ander voorbeeld. Tijdens een nachtelijke wandeling zag ik een dure auto geparkeerd staan op een plek voor invaliden. Dat vertrouwde ik niet en liet dat uitzoeken. Het bleek dat de man een huizenblok met horeca en een supermarkt in bezit had en daaronder een illegaal casino runde. Hij had een sociale woning ter camouflage. Maar die informatie mag ik niet delen met de woningbouwcoöperatie.’

 

Ondernemers zouden informatie over criminelen ook graag willen delen met elkaar.

‘Oké, maar ík ben de overheid, ik moet het algemeen goed beschermen. Dat is toch bizar? Voor ondernemers is dat anders, die hebben een deelbelang. Ik begrijp hun frustratie, maar als het goed is dan is die informatie bij mij bekend, en anders moeten ze naar mij komen daarmee.’

 

Wat zou u nog meer willen? Bepalen waar welke winkels mogen komen?

‘Ik ben een groot voorstander van de vrije vestiging van bedrijven, maar in de Spaanse Polder (grootste bedrijventerrein in Nederland, en een van de vier ‘ondermijningsgebieden’ in Rotterdam, red.) bevonden zich opvallend veel autoverhuurbedrijven, terwijl daar geen toerist komt. Dus die bedrijven werden voor iets anders gebruikt. Daarom hebben we een vergunningplicht ingevoerd door autoverhuurbedrijven, en komen er sindsdien nauwelijks aanvragen binnen. Dat soort mogelijkheden zou ik elders ook wel willen. In de probleemwijk Carnisse, waar ik één dag per week werk, kwam in een straat tussen twee slijterijen een derde slijterij. Terwijl daar een groot alcoholprobleem is onder Oost-Europese arbeidsmigranten. Dat wil ik niet. Net als coffeeshops in woonwijken, dat kan niet meer vanwege de overlast. Lokale regels kunnen sleets worden, die moet je steeds tegen het licht houden.’

Aboutaleb heeft zich ook sterk gemaakt voor hardere straffen voor uithalers in de haven. Daar stond een boete op van 60 euro voor ‘trespassing’, en kan nu worden bestraft met twee jaar gevangenisstraf. Al zal het ‘loon’ van tienduizenden euro’s voor een deel van de uithalers de gok wel waard zijn.

 

Is het niet vechten tegen de bierkaai?

‘We moeten de grote excessen aanpakken en de boel weer onder controle krijgen. En als ik de hogere overheid daar niet van kan overtuigen, trek ik me terug.’

 

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.