Ceo MSD: ‘Het gaat in Nederland alleen maar over kosten medicijnen’

Prijs, prijs. Waarom gaat ‘t in Nederland alleen maar over kosten medicijnen? De topvrouw van MSD, Kaja Natland, verzet zich tegen het negatieve imago van farmaceutische bedrijven. ‘Medicijnen maken ís duur’

Mevrouw Natland, wordt er in Nederland anders tegen farmaceutische bedrijven aangekeken?

‘Ja. In andere landen worden we meer gezien als onderdeel van de gezondheidszorg, en als samenwerkingspartner in het streven om de patiëntenzorg te verbeteren en het systeem houdbaar te maken.’

‘Ik weet niet precies waarom de stemming in Nederland negatiever is. In andere landen heb je ook wel dat soort sentimenten, maar ik stel vast dat farmaceutische bedrijven daar meer waardering krijgen. Het lijkt erop dat ze elders meer het totale plaatje zien. Ze willen bedrijven die aan research & development doen in hun land houden.’

Wie is Kaja Natland?De Noorse Kaja Natland (43) studeerde af als apotheker aan de Oslo University College en volgde daarna managementopleidingen in Oslo en Parijs. Sinds 1996 werkt zij bij MSD. Ze specialiseerde zich in opkomende markten in Oost-Europa, het Midden-Oosten en Afrika. Van 2012 tot 2014 was zij commercieel directeur bij MSD Rusland, en daarna twee jaar directeur van MSD Zuid-Afrika. Sinds 2016 leidt zij de MSD-vestigingen in Nederland.

Nederland wil volgens u geen r&d?

‘Nee, dat zeg ik niet. Nederland is een innovatief land. Maar in het geval van medicijnen gaat het in de publieke discussie alleen maar over de prijs. Dan wil ik erop wijzen dat Nederland in verhouding helemaal niet zoveel geld besteedt aan medicijnen. Dat is 8 procent van de totale zorgkosten, en daarmee onder het Europees gemiddelde.’

Toch is het verwijt dat farmaceutische bedrijven veel winst maken op de verkoop van medicijnen.

‘We hebben die winst nodig om te investeren in onderzoek naar betere en nieuwe medicijnen. MSD stak in 2016 wereldwijd 5,6 miljard euro, 17 procent van de omzet, in R&D. Het duurt tien jaar om een nieuw medicijn op de markt te krijgen. Dat kost 1,6 miljard euro. Tegenover dat medicijn staan er 99 die uiteindelijk in de onderzoeksfase sneuvelen. Het risico is hoog.’ 

Het interview wordt vervolgd na de foto. 

En daar willen de aandeelhouders voor beloond worden.

‘Dat valt wel mee. Het aandeel MSD is niet veel profijtelijker dan andere aandelen.’

Linkse partijen hebben voorgesteld om de overheid een grotere rol te geven in het onderzoek, om zo de kosten van medicijnen naar beneden te krijgen. 

‘Als de overheid meer onderzoek wil financieren, juichen wij dat toe, maar ik denk niet dat het realistisch is te verwachten dat dit ooit in de buurt zal komen van de bedragen die de bedrijven zelf investeren. Innovatie in de geneesmiddelenindustrie lijkt zo eenvoudig in de ogen van de media. Als dat zo was, hadden we al veel meer ziektes genezen.’

Natland benadrukt het belang van een goed patentsysteem. Juist omdat onderzoek naar geneesmiddelen zo’n langdurig en complex proces is, moeten farmaceutische bedrijven aan een nieuw medicijn kunnen verdienen. In elk geval voordat het uit patent gaat en er goedkopere versies door andere farmaceutische bedrijven verkocht mogen worden. Volgens Natland heeft Nederland een goed patentsysteeem, maar blijft de focus in de publieke opinie op kosten medicijnen.

‘Tegenover één medicijn op de markt staan er 99 die sneuvelen’

Waar zou het in de zorgdiscussie dan wél over moeten gaan?

‘Over wat wij kunnen doen om de kosten van de zorg te beperken en de zorg zelf te verbeteren. Bijvoorbeeld door medicatie steeds beter af te stemmen op de juiste patiënt. Daar gebruiken we biomarkers voor, indicatoren die aangeven of mensen ergens aanleg voor hebben en hoe zij op een behandeling reageren. Zo voorkom je dat mensen onnodig worden behandeld of valse hoop krijgen.’

‘Vooral de kosten van alzheimer zullen explosief stijgen. Niet alleen omdat het aantal patiënten stijgt, maar ook omdat de behandeling van alzheimer een lang traject is, dat begint bij thuiszorg en eindigt in het verpleeghuis.’

Farmaceutisch bedrijf Pfizer kondigde onlangs aan te stoppen met onderzoek naar nieuwe alzheimer-medicijnen.

‘Het is nog niet gelukt om een medicijn tegen alzheimer te vinden. We kunnen tot dusver alleen de symptomen bestrijden. MSD gaat gewoon door met onderzoek.’

MSD topvrouw Natland wil graag het positieve verhaal vertellen over farmaceutische bedrijven. Ze noemt het donatieprogramma van MSD voor de bestrijding van rivierblindheid. ‘Daar gaan we mee door totdat de ziekte is geëlimineerd. Rivierblindheid komt in Nederland dan wel niet voor, maar dat is wel het geval in veel ontwikkelingslanden.’

Om het dichter bij huis te houden: de vestiging van MSD in Oss heeft onlangs een nieuw kankermedicijn gepresenteerd dat ervoor zorgt dat patiënten langer kunnen leven. Natland is daar trots op en zou dat graag breed willen uitdragen, maar geneesmiddelenproducenten mogen niet adverteren naar het publiek met receptmedicijnen. Dat mag alleen naar professionals. ‘En die moeten bijgeschoold worden in het goed gebruiken van onze producten. Dat zien we als onze taak.’ Het beeld is dan weer dat artsen op exotische locaties in de watten worden door de farmaceutische industrie. Wat in het verleden ook gebeurde. Natland: ‘Dat is het frame waarin we worden bekeken.’

Het beeld is dat farmaceutische bedrijven een monopoliepositie hebben en geld verdienen aan de ellende van anderen.

‘Kijk, we zijn een bedrijf met aandeelhouders die winst willen zien. Dat verbergen we niet. Maar ik kan me niet vinden in een term als ‘ellende’. We proberen mensen te helpen om langer en beter te leven. George Merck, een van de grondleggers van MSD, heeft gezegd dat medicijnen er voor de patiënten zijn, niet voor de winst. Die winst volgt wel als we ons werk goed doen.’

‘Het is voor mij persoonlijk een goede dag als mensen niet ziek worden. Daarom zetten we tegenwoordig ook meer in op het voorkómen van ziekte door vaccinatie en het in een vroeg stadium diagnosticeren van mensen.’

‘Het is voor mij een goede dag als mensen níet ziek worden’

En daar krijgt u ook de mogelijkheden voor in Nederland?

‘Nou, ik maak me wel zorgen over de toegankelijkheid van nieuwe medicijnen. Nederland scoorde in het verleden extreem goed op dat vlak. In de vorige kabinetsperiode is minister Schippers echter begonnen met directe prijsonderhandelingen met farmaceutische bedrijven. Die aanpak kan leiden tot vertraging in de beschikbaarheid van innovatieve medicijnen voor patiënten, en vertraging voor farmaceutische bedrijven in het terugverdienen van de investeringen. De nieuwe minister van Volksgezondheid heeft aangegeven dat hij de lijn van Schippers wil aanhouden. Ik vind dat Nederland de toegankelijkheid goed in de gaten moet houden.’

Anders vertrekt MSD uit Nederland?

‘Nee, ik houd niet van dreigen. Ik wil samenwerken met de overheid. MSD blijft in Nederland en investeert hier nog steeds. Ook in diergeneeskunde. Na Amerika en China is Nederland ons derde vestigingsland. We hebben hier 4.000 mensen werken in Oss, Haarlem en Boxmeer.’

‘Ik ben verder heel positief over Nederland. Het is een goed georganiseerd land met een goede infrastructuur. Nederlanders zijn open, tolerant en innovatief. En jullie hebben een van de beste zorgstelsels van Europa: een combinatie van publiek en privaat, van kwaliteit voor iedereen en efficiency.’

Dus voor een Organon-scenario hoeven we niet te vrezen?

‘Het is grappig dat iedereen hier denkt dat Organon weg is. Ja, er is een deel van het bedrijf verkocht, maar Organon is gewoon onderdeel van MSD geworden. En we zijn ook betrokken bij de financiering van 35 startups op het Pivot Park, de campus op de voormalige Organon-locatie in Oss. Een deel van die bedrijven is door oud-Organon-medewerkers opgezet. Dat vind ik een mooi voorbeeld van de spin-off van farmaceutische bedrijven. Die startups brengen weer meer r&d met zich mee, en dat is alleen maar goed voor Nederland.’