Contractbreuk door corona? 'We moeten excessen echt voorkomen'

Contractbreuk door corona? Kees Blokland, voorzitter van de Code Verantwoordelijk Marktgedrag, ziet het vaker gebeuren dan hem lief is. Hij doet een moreel appel op alle bedrijven om zich te gedragen. ‘Je kúnt niet ondernemen zonder partners.’

 

Bent u geschrokken van de manier waarop bedrijven met elkaar omgaan tijdens de coronacrisis?

‘Ik ben wel geschrokken van de slechte voorbeelden, ja. Zoals een grote keten die een brief stuurt naar toeleveranciers dat hun facturen niet meer worden betaald. En vervolgens de telefoon niet opneemt. Hoeveel bedrijven zo handelen, weet ik niet: we hebben er geen onderzoek naar gedaan. Het valt me op dat sommige organisaties uitstekend meedenken met hun partners in de keten, terwijl andere dat volstrekt niet doen, en dat er tussen wit en zwart veel grijstinten zijn. We moeten excessen echt voorkomen.’

 

Veel overheden tekenden uw Code Verantwoordelijk Marktgedrag, maar kwamen ineens hun contracten niet na. Werkt zo’n code wel?

‘Je kunt de hele overheid niet over één kam scheren. De Rijksoverheid doet het bijvoorbeeld heel goed. Bij lokale overheden – de Code is nog maar door zo’n 30 gemeenten ondertekend – zijn de verschillen heel groot. Net als bij semioverheden. Van OSB, de branchevereniging voor de schoonmaakbedrijven bijvoorbeeld, hoor ik goede en slechte voorbeelden. De Universiteit van Amsterdam haalt schoonmaakwerk naar voren zodat de schoonmakers aan het werk kunnen blijven. Daar staat een scholengemeenschap tegenover met vestigingen in drie steden en 4.500 leerlingen die een schoonmaakbedrijf vroeg om loonkostensubsidie aan te vragen zodat daarvan facturen betaald konden worden. Dat is bijna crimineel.’

 

‘iedereen in de keten wil zijn bedrijf en zijn baan behouden’

 

Waar denkt u dat dit gedrag vandaan komen?

‘Niemand heeft zo’n lockdown ooit meegemaakt. Een eerste reactie is toch vaak dat je degenen afknijpt die het verst van je hart zitten, zoals toeleveranciers. Ceo’s moeten niet alleen naar hun bonus en directiesecretaresse kijken, maar naar al hun werknemers, klanten én hun toeleveranciers. Weet dat er in de keten allemaal bedrijven zitten, met mensen van vlees en bloed, die ook hun baan willen behouden.’
‘Bedrijven die de code tekenen doen dat in persoon. Want we willen dat bedrijven er publiek verantwoording voor afleggen. De Code mag geen lege huls zijn. Wie zich aansluit, moet de Code naleven.’

 

Hebt u middelen om de Code te handhaven?

‘Die zijn beperkt – we kunnen bijvoorbeeld een gele kaart uitdelen – en toch zie ik dat de Code effect heeft. De Code is ooit ontstaan na een grote schoonmaakstaking bij de NS. Die staking was het gevolg van jarenlange prijsdruk op schoonmaakwerk. Bedrijven en overheid wilden almaar minder betalen, totdat het eigenlijk niet meer kon. Uit de behoefte die race to the bottom te stoppen, is deze Code ontstaan. Die heeft mede  gezorgd voor emancipatie in de schoonmaakbranche. De cao’s zijn veel beter geworden en de inkoop is veranderd. Er wordt nu niet meer klakkeloos gejaagd op goedkoop. Wat er ‘aan de voorkant’ wordt afgesproken door inkopers, heeft direct effect op de arbeidscondities, en vaak meer impact dan de cao’s op de arbeidsbeleving van schoonmakers en werknemers in soortgelijke branches: catering-medewerkers, verhuizen en beveiligers. Dat besef is er nu.’

 

‘Als je het goed doet, maakt jou dat als ondernemer ook beter’

 

Hoe gaat de Code bedrijven en overheden nu kunnen helpen met fatsoenlijk zakendoen?

‘De Code is vooral een moreel appel: als je het goed doet, maakt jou dat als ondernemer ook beter. Omdat je niet kúnt ondernemen zonder partners, toeleveranciers en klanten. Een bedrijf dat dat heel goed heeft begrepen is ASML, ook één van de ondertekenaars van de Code. Afgezien van de morele waarde van deze opstelling, ben ik ervan overtuigd dat het bedrijf er ook in economisch opzicht na de crisis het meest van zal profiteren. Juist omdat het eigen presteren zozeer verbonden is met dat van zijn leveranciers. Nu in deze crisis komt het erop aan. De schapen en de bokken zullen van elkaar gescheiden worden.’

 

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.