Deze Brexit kosten staan niet op de begroting

Nog zo’n 200 dagen tot de Brexit. Maar wat betekent dat eigenlijk voor de Miljoenennota? 4 punten waar het kabinet echt rekening mee moet houden op Prinsjesdag. Want anders…

Natuurlijk, er is wel íets afgesproken. Als het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie stapt, geldt er een overgangsperiodetot 31 december 2020 waarin de EU-regels blijven gelden in het VK – mits beide partijen een vertrekregeling overeenkomen. Maar hoe dan ook gaan de Britten vanaf dat moment hun eigen weg. En dat zou Nederland wel eens meer geld kunnen kosten dan verwacht.Ook buiten de Haagse kaasstolp.Wordt daar wel rekening mee gehouden op Prinsjesdag?

#1

Wordt het na de Brexit een –excusez le mot–teringzooi in de havens?

Oude vrachtwagenchauffeurs en transportondernemers weten het nog: rijen voor de boot naar Engeland, mappen vol papier en wachten bij het douanekantoor. Eerst in Rotterdam de uitvoer regelen en na de boottocht hetzelfde proces maar dan om de lading ín te voeren. Dagelijks gaan er zo’n 200 vrachtwagens via Rotterdam naar Engeland. Via Vlissingen en IJmuiden gaan er ook nog eens tientallen. In de Rotterdamse haven maken ze zich wel een beetje zorgen. Het Havenbedrijf dringt erop aan dat het Rijk samen met het bedrijfsleven in november een droogtest doet om te kijken of de systemen het allemaal aankunnen.

ouderwetse rijen voor de grens en mappen vol papierwerk?

Ondertussen zijn ze ook aan het nadenken hoe ze die goederenstroom moeten reguleren. Komen de vrachtwagens voor Engeland tussen de andere exportvracht of krijgen ze eigen lanes? En waar moeten die komen dan? ‘Wij kunnen niet zomaar vierkante meters uit de muur trekken’, zegt havenwoordvoerder Leon Willems. ‘En de grond tussen Hoek van Holland en Maassluis, van waaruit veel op Engeland wordt gevaren, is niet eens van ons. Als op de noordoever ruimte beschikbaar moet komen, vraagt dat om aangepaste bestemmingsplannen. Die heb je ook niet in één dag geregeld. Daar moeten de gemeenten bij betrokken worden.’ Reder P&O denkt er naar verluidt over om 4 hectare braakliggend land naast de terminal in Rotterdam Europoort te asfalteren om vrachtwagens te parkeren.

In vredesnaam, wie heeft er een idee wat er na de Brexit precies gaat gebeuren?Wie je ook vraagt, niemand lijkt een idee te hebben wat er gaat gebeuren na 29 maart 2019, als het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie stapt. Ondertussen wordt iedereen opgeroepen om zich voor te bereiden.Paradox? Misschien. Maar bedrijven kunnen niet meer doen dan bij zichzelf te rade gaan en bedenken: als er straks een grens bij komt, waar moet ik dan iets in mijn bedrijfsvoering hebben geregeld? Zelfs de planners bij uitstek, het Centraal Planbureau (CPB), hebben geen idee. Niet omdat ze het niet hebben geprobeerd. ‘We kwamen op ontelbare scenario’s’, zegt Gerdien Meijerink, hoofd internationale planning bij het CPB. ‘Die konden we nooit allemaal doorrekenen. We besloten te kijken naar wat er gebeurt als er he-le-maal niets uit de onderhandelingen tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk komt. Het allerslechtste scenario. Al tijdens de berekening zagen we zo’n economische chaos ontstaan dat we besloten om daar niet verder mee te gaan. Dat willen beide partijen echt niet, daar ben ik van overtuigd.’

#2

Kan de douane het wel aan?

De Nederlandse Brexit-rapporteur Pieter Omtzigt betwijfelde vorig jaar in Forum nog of de Douane wel snel genoeg op capaciteit is. Door bezuinigingen en een riante vertrekregeling is de afgelopen jaren veel douanepersoneel vertrokken, betoogde hij. ‘Een opleiding tot douanier duurtvier jaar’, zei Omtzigt zorgelijk. Hij zat daarmee duidelijk op een andere lijn dan het hoofd van de Douane, Bert Wiersema, die in Forummeldde dat het allemaal goed zou komen. Het kabinet heeft dit voorjaar 34 miljoen euro vrijgemaakt voor Brexit-aanpassingen. Onder andere voor de versterking van de Douane met 50 fte en de NVWA met 20. Dat is veel te weinig, vindt vervoerdersorganisatie Evofenedex. Uit een KPMG-rapport blijkt dat het Nederlandse bedrijfsleven jaarlijks zo’n vijf miljoen extra aangiftes moet doen, die de Douane vervolgens moet verwerken en controleren.

‘Bedrijven hebben echt niet om de Brexit gevraagd’

#3

Brexit = nationaal ict-probleem?

De Brexit veroorzaakt een ict-probleem van jewelste in het hele land. Niet alleen bij de Douane en het havenbedrijf. Alle exporterende bedrijven, van transporteurs tot bloemenkwekers en tapijtfabrieken, krijgen ermee te maken. Groot-Brittannië zit nog in een douane-unie zonder papierwinkel. Alle ict-systemen van bedrijven moeten worden aangepast om het land een nieuwe status te geven. Dat er nog helemaal geen zicht is op wélke status – want de onderhandelingen verlopen traag en er is nog geen spoor van een handelsverdrag – maakt het nog ingewikkelder. Aanpassingen kosten het bedrijfsleven tijd (is er eigenlijk wel genoeg capaciteit? dat weet niemand) en tientallen miljoenen euro’s. Die kosten komen bovenop het verlies aan handel dat Nederland enkele procentpunten van hetbbp kost, zoals analisten voorspellen.

#4

Waarom ook gemeenten en provincies zich zorgen maken over de Brexit

Menig gemeente- of provinciebestuur maakt zich zorgen over de periode na 29 maart 2019. Wat doet de Brexit voor hun gemeente? En dan gaat het over substantiëlere zaken dan een stedenband. Regio’s met veel bedrijven die naar het VK exporteren, er uit importeren of die drijven op visserij – het Westland, Zeeland, Brabant – vragen zich af wat de nieuwe grens gaat doen met de lokale en regionale economie. Gaan bedrijven over de kop? Raken inwoners hun baan kwijt? Moeten we rekenen op significant minder inkomsten en/of meer uitgaven? Maar ook de effecten op de financiële markten sijpelen door naar gemeenten en regio’s. Wat gaat de rente doen en hoe werkt dat uit op de gemeentelijke financiën, noteerde het gemeentebestuur van Kampen al in 2017 bezorgd in de begroting. En waar moet eventueel extra geld vandaan komen? Het gemeentefonds (Rijk)? Lokale belastingen?

Check ook deze korte reportage over de haven in Rotterdam

https://youtube.com/watch?v=Q6sV4W-xSZ0%3Frel%3D0

Tot nu toe was er weinig in de kabinetsbegroting dat er op wees dat de regering buffers aanlegt om de financiële tegenvallers van de Brexit op te vangen. Behalve dan de 34 miljoen voor onder andere de Douane. Daarnaast begint in september een Brexit-kwartiermaker op het ministerie van Buitenlandse Zaken. Al houdt iedereen waarschijnlijk wel rekening met een verandering van de EU-afdracht aan Brussel (zie het kader Het grote gat in de EU-begroting). Het kabinet lijkt doordrongen van de ernst van de situatie, zegt Leon Willems van het Rotterdams Havenbedrijf. Dat de Douane een test wil doen in de haven maanden voor de daadwerkelijke Brexit, toont dat volgens hem wel aan. Maar of het Nederlandse publiek de economische implicaties helemaal doorziet, daar is hij minder zeker van. Het Havenbedrijf is geen partij in de handel met Groot-Brittannië, maar Willems voelt wel mee met de bedrijven. ‘Het is zuur voor de bedrijven die nu kosten moeten maken en omzet verliezen’, zegt hij. ‘Zij hebben niet gevraagd om een Brexit.’

Het grote gat in de EU-begrotingWat te doen met het gat van 13 miljard euro dat ontstaat in de EU-begroting als de Britse afdracht niet meer binnenkomt? Commissievoorzitter Juncker heeft al gezegd dat hij meer budget voor de EU wil. Als er een overeenkomst met de Britten komt, is de kans groot dat een deel – naar schatting 2 miljard euro – terugkomt als ‘entreegeld’ voor de interne markt. Het economisch veel kleinere Noorwegen betaalt de EU om die reden jaarlijks 340 miljoen euro. Het kabinet-Rutte heeft het standpunt dat de achterblijvers niet gaan betalen voor het vertrek van nettobetaler Verenigd Koninkrijk. Maar eurocommissaris Oettinger voor Begrotingszaken zegt dat maar de helft van het gat wordt gedicht door bezuinigingen, de rest moet door de lidstaten opgebracht worden. Nettobetaler Nederland hoeft er niet op te rekenen dat het opnieuw een korting van 1 miljard euro krijgt op zijn bijdrage aan de Europese Unie, vindt Oettinger. De berekening van kortingen voor de diverse lidstaten is ook te complex, aldus de eurocommissaris. Uiteindelijk bepalen de Raad van Ministers en het europarlement hoeveel Brussel mag uitgeven.

Welke EU-regels worden beïnvloed door de Brexit?In juni heeft de Europese Commissie preparedness noticesgepubliceerd waarin de 13 Europese departementen in een paar A4’tjes aangeven hoe de Brexit uitwerkt op een zeventigtal gebieden. Dat gaat van e-commerce en visserij tot het ecolabel en typegoedkeuringen. De Engelsen presenteerden eenzelfde soort informatie voor het Verenigd Koninkrijk op 23 augustus. Meer over EU-regelgeving en de Brexit vind je hier.