Na de Brexit: wie worden onze nieuwe vrienden in Europa?

29 maart is het zover: dan duurt het nog precies 1 jaar voor de Brexit ingaat. Vanaf dat moment raakt Nederland een goede buur en vriend kwijt. Het kabinet is/moet al druk op zoek naar nieuwe vrienden in de EU. Want wie steunt ons anders nog in Europa? Forum zette alvast wat kanshebbers op een rij.

Het goede nieuws is dat Nederland belangrijker is geworden in Europa. Het slechte nieuws is de oorzaak – de Brexit – en het feit dat Nederland wel erg veel moeite moet doen om profijt te trekken van die nieuwe status. Want werken met één groot Verenigd Koninkrijk is veel overzichtelijker dan met een tiental kleine landjes uit Noord- en Oost-Europa.

Vorig jaar heeft Nederland zich ingespannen om de Britten binnen de EU te houden. De liberale, eurosceptische Britten pasten vaak goed bij het Nederlandse beleid van een kleine en op handel gerichte EU. Dat was vooral belangrijk in de Raad van de Europese Unie, waar ministers beslissen over Europese wet- en regelgeving, en in de Europese Raad (van regeringsleiders).

Nederland belangrijker na de Brexit

Ironisch genoeg heeft de Brexit er juist voor gezorgd dat Nederland belangrijker is geworden in de Europese Unie. Het is nu het (economisch) grootste land met een uitgesproken liberale, op handel gerichte politiek van open grenzen. En dat merk je in Brussel, zeggen Nederlandse betrokkenen bij de EU. ‘Buitenlandse media komen veel vaker naar een Nederlandse afgevaardigde’, zegt een Nederlandse ambtenaar in Brussel. ‘Duitse en Franse media, maar ook die uit de VS willen steeds vaker weten wat Nederland ‘ervan vindt.’

Machtsverhouding in EU (grijs met VK, rood zonder)

Ook de stemverhoudingen veranderen na de Brexit. Nederland klimt op in de pikorde, maar dat geldt ook voor de zuidelijke EU-landen, die samen een groter blok worden als de Britten het ‘Noordelijke’ blok verlaten. EU-watchers vragen zich af of Rome zich gaat ontwikkelen tot het nieuwe Londen, maar dan zonder de liberale inslag, met Spanje daarachter. Daar zal de Nederlandse regering niet blij mee zijn, want de zuidelijke EU-landen neigen nogal eens tot weinig begrotingsdiscipline.

Relatieve verandering in invloed na Brexit

Minder invloed na de Brexit

Door het vertrek van de Britten, krijgen kleine landen minder mogelijkheden om doorslaggevend te zijn bij coalities. Hun invloed vermindert dus drastisch, zegt Agnieszka Szczypińska van het Poolse ministerie van Financiën. Zij heeft uitgerekend hoe de machtsverhoudingen verschuiven na de Brexit. Nederland krijgt er dus geen nieuwe grote vriend bij waar het tegenaan kan leunen, maar moet nu zelf een reeks aan kleintjes bijeen zien te houden. Dat wordt des te belangrijker nu Duitsland de sociaaldemocratische SPD in het kabinet heeft gekregen die een minder strenge financieel-economische koers wil voor Brussel.

Misschien worden dit wel onze nieuwe vrienden:

 Andere kanshebbers:

Stemmen in de Europese Raad en de Raad van de Europese UnieSinds de nieuwe regels van het Verdrag van Lissabon (1 november 2014) zijn meer beleidsterreinen onder de zogenaamde gekwalificeerde meerderheidsstemming gaan vallen. Een meerderheid in de Europese Raad en de Raad van de Europese Unie bereikt als aan de volgende twee voorwaarden voldaan is: minimaal 55 procent van de lidstaten is voor (16 van de 28 deelnemende landen) én deze lidstaten vertegenwoordigen minstens 65 procent van de inwoners van de EU. Een blokkerende minderheid moet ten minste uit vier leden van de Raad bestaan; in het andere geval wordt de gekwalificeerde meerderheid van stemmen geacht te zijn verkregen. Op veel terreinen moet echter met unanimiteit door de lidstaten besloten worden, waarbij elk land dus vetorecht heeft.