Energieneutraal bouwen: ‘We moet íets doen, maar het tempo is killing’

Een toekomst zonder Gronings gas? Huizen bouwen die volkomen energieneutraal zijn? Prima, maar #hoedan? De dilemma’s van de Nijmeegse bouwer Harold van Rooijen. ‘Sinds ik mijn eigen huis helemaal energieneutraal gebouwd heb, weet ik: verduurzaming heeft een prijs.’

‘Deur dicht!’, roept de Nijmeegse bouwer Harold van Rooijen als hij langs een bouwkeet loopt. Wie denkt voor buiten te kunnen stoken, krijgt het aan de stok met de directeur. ‘Ja, als je mensen niet aanspreekt, doet ook geen hond z’n helm meer op. Het gaat om herhaling, herhaling, herhaling. Ook al levert dit maar een klein beetje energiebesparing op, alle kleine beetjes helpen nietwaar?’ Dat is niet het enige waarop de directeur van de KlokGroep let. Het kantoorpand is inmiddels gasloos (heeft een Breeam Excellent-label) en er is een regenwatersysteem aangelegd voor de wc’s in het gebouw. En privé is Van Rooijen nu ook aan een – zoals hij het zelf ziet – experiment begonnen: zijn nieuwe huis wordt helemaal energieneutraal. Hij merkt nu zelf wat de meerkosten daarvan zijn. En eerlijk gezegd, valt hem dat niet mee. ‘Ik heb het dan niet over een paar duizend euro hè, maar 10 procent van de hele bouwsom. Mogelijk verdien je dat uiteindelijk wel terug in twintig jaar omdat je verder geen energiekosten hebt. Maar je moet dat hele bedrag nu wel even op tafel leggen.’

#hoedan?Energie besparen: prima. Maar wat doet het bedrijfsleven dan? Hoe worden energieslurpers energiezuinig, wordt fossiele brandstof vervangen door een duurzame variant en de uitstoot van CO2 echt gedecimeerd? In een korte serie onder de naam #Hoedan brengt Forum in beeld hoe ondernemers dat voor elkaar krijgen. En wat het ze allemaal kost. Deze keer Harold van Rooijen van de KlokGroep uit Nijmegen.

Nieuwbouw energieneutraal, bestaande bouw verspiller

Mede door die ervaring snapt Van Rooijen maar al te goed dat verduurzaming een prijs heeft. Van projectontwikkelaars wordt maximale duurzaamheid geëist, maar bewoners van bestaande woningen kunnen vooralsnog energie verspillen zoveel ze maar willen. Enkele ramen, geen isolatie, geen probleem. Dat ontwikkelaars op hun tenen moeten lopen, terwijl burgers nergens toe gedwongen worden, dát stoort Harold van Rooijen nog het meest. ‘In de bestaande bouw is volgens mij meer energiebesparing te halen, en tegen veel lagere kosten, maar het is nu eenmaal lastiger af te dwingen. Je zult die bewoners moeten verleiden om in actie te komen. Hoe doe je dat? En dan zijn er ook nog de knoeiers die warmtepompen verkeerd installeren, zodat opbrengsten tegenvallen. Krijg je allemaal van die verhalen in de krant dat investeren zinloos is.’

Om even een idee te krijgen van de projecten van de KlokGroep, bekijk dit filmpje:

Andere warmtebron is nu nog duur

Intussen stapelen de energie-eisen waaraan KlokGroep moet voldoen, zich op. De Nijmeegse projectontwikkelaar is actief in binnensteden, nieuwbouwprojecten, kantoortransformaties en bij mutatie-onderhoud voor woningcorporaties. Verduurzaming speelt vooral bij het ‘eindproduct’: de nieuwbouwwoningen en -appartementen die het bedrijf in de regio Nijmegen realiseert. Van Rooijen: ‘Bij onze nieuwbouw moeten wij gas als warmtebron vervangen. Daarbij moet je toch wel rekenen op een bedrag van minimaal 20.000 euro voor het totaalpakket. Een warmtepomp verwarmt maar tot circa 40 graden Celsius: dat betekent dat je van radiatoren moet overstappen op een vloerverwarmingssysteem, anders krijg je het niet warm. Verder verbruikt een warmtepomp ook nog eens veel elektriciteit, dus moet je zonnepanelen op het dak leggen om het geheel rendabel te krijgen.’

‘Ik moet op mijn tenen lopen, maar de burger dan?’

Om deze operatie zo voordelig mogelijk te kunnen realiseren, wordt er gewerkt met een aantal bouwconcepten: alleen zó kan KlokGroep de bouwkosten een beetje beteugelen. Van Rooijen: ‘Door uit te gaan van uitgedokterde ontwerpen, kunnen we met prefabricage en standaardisatie van verwarmingssystemen de bouwkosten met zo’n 5 tot 10 procent terugdringen.’ Besparen op de bouwkosten is bittere noodzaak. Deze zijn sinds 2015 al met 27 procent gestegen, en de overheid schroeft de energienormen voor nieuwbouw steeds verder op. Vanaf 1 januari 2020 moeten alle gebouwen voldoen aan de eisen voor ‘bijna energieneutrale gebouwen’ (BENG).

Bouwkosten stijgen, grondprijs ook

‘De extra kosten die we moeten maken om aan alle regels te voldoen, daar kan ik echt wakker van liggen’, zegt Van Rooijen. Want de overheid schroeft niet alleen de eisen op: ‘Bovenop de gestegen bouwkosten, pikken gemeenten ook nog een graantje mee door de stijgende grondprijzen. Zulke dure nieuwbouwwoningen krijg je in Amsterdam nog wel verkocht, maar in de periferie echt niet hoor! De kostprijs komt daar boven de marktwaarde uit. De vastgoedbranche lééft bij gratie van de lage rente. Er hoeft maar iets te gebeuren met die rentetarieven en de hele productie valt stil. Bij zo’n terugval gaan er echt slachtoffers vallen.’

‘De vastgoedbranche leeft bij gratie van de lage rente. Maar er hoeft maar iets te gebeuren en alles valt stil’

En dan is Harold van Rooijen ook nog bang dat bouwers elkaar straks de afgrond in concurreren, net als tijdens de crisis. Aan BENG-eisen moeten ze voldoen, dus als ze de rest van de bouwkosten niet omlaag weten te krijgen gaan ze straks nog allemaal onder de prijs werken. Nu moeten projectontwikkelaars al inleveren op hun marge; als er straks magere jaren aanbreken, zit er helemaal geen vet meer op de botten. Zodat bouwers – nog meer dan tijdens de vorige crisis – massaal failliet gaan. ‘Dus tja, ik ben echt wel overtuigd dat we íets moeten doen, maar het tempo waarin we nu bezig zijn in de nieuwbouw, ligt wel erg hoog.’ En dat is killing.

Hoe presteert de KlokGroep op energiegebied?Op basis van de Europese Energie-Efficiency Richtlijn (EED) uit 2012 moet projectontwikkelaar KlokGroep eens per vier jaar een energieaudit doen en een kostenbatenanalyse uitvoeren in vergelijking met HR-WKK en de aansluiting op een warmte-/koudenet. Ten opzichte van 2017 is de CO2-uitstoot van het bedrijf in 2018 met 8 procent gestegen, maar afgezet tegen de omzetstijging van 17procent is de relatieve CO2-uitstoot ten opzichte van 2017 gedaald.

Op de hoogte blijven van onze leukste artikelen?Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.