Het heeft iets Kafkaësk: regels maken om misbruik door grote bedrijven tegen te gaan met als gevolg dat vooral kleine ondernemers het moeilijk krijgen. Precies dat heeft EU-commissaris Moscovici gedaan met de btw voor online diensten. En dat had niet gehoeven.
'Vorig jaar hoopte ik dat online coaching in 2015 een belangrijk deel van mijn inkomen zou zijn. Nu ben ik blij dat het niet zo is.' Peter Simoons heeft de online tak van zijn werkzaamheden sinds 1 januari in de ijskast gezet. Simoons is coach in strategische allianties. Hij begeleidt ondernemers bij het zoeken naar samenwerkingsverbanden. In Nederland is de Senseo een bekend resultaat daarvan, een collaboratie tussen Philips en Douwe Egberts. Simoons had een methode ontwikkeld waarbij managers een internetcursus konden volgen. De nieuwe Europese btw-richtlijn is voor Simoons zo omslachtig dat hij terug is bij het oude vertrouwde persoonlijke cursusmodel. Zijn (Engelstalige) boeken verkoopt hij ook niet meer via zijn website. 'Dat gaat nu via Amazon. Zij zoeken de hele administratieve rompslomp uit.' Niet gratis natuurlijk, internetreus Amazon berekent commissie.
Sinds dit jaar moeten aanbieders van online diensten (boeken, programmatuur, cursussen) aan particulieren het btw-tarief aanhouden van het land waarin de klant woont. Niet meer het tarief van het land waar de onderneming is gevestigd. Eurocommissaris Moscovici stelt daarmee voor een groot aantal lidstaten de btw-afdracht zeker van online bedrijven die zich handig in een land hadden gevestigd met een laag tarief. Daarnaast wil hij ervoor zorgen dat grote spelers de kleine niet kapot concurreren door vanuit een land met een laag tarief te werken.
Voor minder grote ondernemers is het nu op allerlei manieren lastiger geworden. Om te beginnen omdat de EU 28 verschillende nationale 'btw-eilandjes' heeft, die je als ondernemer moet bijhouden. Het betekent ook dat één product tot 28 verschillende prijskaartjes kan hebben. En vaststellen, bewijsbaar voor de belastingdienst, waar jouw klant vandaan komt is online ook niet makkelijk, weet Peter Simoons: 'Vorig jaar had ik programmatuur geïnstalleerd die aan het IP-adres het land van herkomst kon zien. Kreeg ik een bestelling van een Amerikaan, maar uit het IP-adres bleek dat hij in Duitsland zat. Ik ben het uit gaan zoeken, het was iemand op zakenreis die vanuit zijn hotel een bestelling deed. Dat heb ik vaker op internet, mensen die iets afnemen terwijl ze niet in hun eigen land zijn.'
Lappendeken
'Het zijn vooral de kleinere bedrijven die van de EU-regel de dupe worden', zegt Cecilia van Dalen van het Nederlands Uitgeversverbond. 'Je moet nu veel informatie gaan verzamelen van de klant, waarbij de bewijslast van de juistheid bij jou als ondernemer ligt. De fiscale expertise die dergelijke bedrijven in huis hebben, is al klein en nu komt dit er ook nog eens bij. De btw in Europa is een lappendeken van compromissen die de afgelopen decennia zijn gesloten. Er is geen transparantie of homogeniteit. En dan heb je in onze branche ook nog dat een gedrukte krant een laag btw-tarief heeft, maar de digitale kopie ervan een hoog. Dat is een verschil van 15 procent.'
De EU heeft wel een 'praktische handleiding' gepubliceerd, wat ze altijd doet in dergelijke gevallen. Daar zitten veel losse eindjes in die lidstaten nationaal mogen oplossen. Daar is in Nederland niet veel aan gedaan, zegt Van Dalen. 'De Belastingdienst vindt dat de ondernemer duidelijkheid kan krijgen in gesprek met de eigen inspecteurs. Kleine ondernemingen hebben helemaal geen eigen inspecteurs. Die lopen dus het risico dat ze hun kwesties elke keer aan de persoonlijke afwegingen van een ander over moeten laten. Ik heb daarover contact gezocht met de Belastingdienst, maar ik kreeg te horen dat het een te kleine zaak was.'
Van Dalen: 'Het is al veel langer bekend dat dat deze regeling eraan zat te komen. Begin april 2014 was de handleiding klaar. Pas een half jaar later stond de eerste summiere informatie op de site van de Belastingdienst. Alsof ondernemers spontaan in september gaan kijken naar dit onderwerp. En of je dan in drie maanden je boeltje op orde kunt hebben.'
BTW-drempel
Volgens Wijnand Jongen, directeur van Thuiswinkel.org, de branchevereniging voor webwinkeliers, moet er een aanpassing komen die het voor kleine ondernemers makkelijker maakt om over de grens digitale producten te verkopen. 'Op deze manier promoot je cross border e-commerce niet', zegt hij. 'Dit is echt een grote zaak, al gaat het om kleine ondernemers. Het speelt in de hele EU. Het Nederlandse kabinet en de EU willen e-commerce bevorderen. Als je de EU daarin competitief wilt laten zijn ten opzichte van de VS en China, moet je grensoverschrijdende handel intern niet onnodig moeilijk maken. Deze regel hindert innovatieve ideeën.' De beste oplossing, één btw-regime voor de EU, dat ziet Jongen niet snel gebeuren. Daarvoor is de btw een te belangrijk instrument voor lidstaten om inkomsten te krijgen. 'Maar we zouden al heel erg geholpen zijn met een vrijstelling', zegt hij. 'Bijvoorbeeld tot een omzet van 100.000 euro mag je het tarief van je eigen land rekenen. Daarmee haal je al enorm veel administratieve lasten bij bedrijven weg. Praktisch is het te doen, Engeland had tot 1 januari een dergelijke vrijstelling (tot 81.000 pond; red.)'
Jongen, Van Dalen en Simoons begrijpen dat de EU wil voorkomen dat grote concerns zoals Apple en Amazon de lage-btw landen opzoeken. Maar of dit de goede weg is, betwijfelen ze. 'De kas van een Amazon of een Apple is zo goed gevuld, die vinden wel een oplossing', zegt Simoons, die bij uitgerekend Amazon zijn business heeft ondergebracht. En zo profiteert de gigant alsnog via een achterdeur van de verscherpte regelgeving.
