Forum Nieuwjaarsenquête: ondernemers geven Rutte III een 5,8

Een krappe voldoende: daar moet het kabinet-Rutte III het voorlopig mee doen, zo blijkt uit de Forum Nieuwjaarsenquête 2019. Want behalve waardering voor het kabinet hebben ondernemers ook stevige kritiek op de prestaties van deze ministersploeg.

Alle begin is moeilijk. Dat bleek wel bij het vorige kabinet. Het rapportcijfer dat ondernemers over hadden voor de toenmalige coalitie van VVD en PvdA, kroop van een schamele 4,9 in 2014 langzaam omhoog naar een nette 6,3 in 2017. In 2019 maakt de 4-partijen-coalitie van Rutte III, die inmiddels ruim een jaar de teugels in handen heeft, een betere start. De iets meer dan tweehonderd ondernemers die meededen aan de traditionele Forum Nieuwjaarsenquête belonen het kabinet met een 5,8. Een krappe meerderheid (51 procent) laat weten tevreden tot zeer tevreden te zijn over het beleid.

Stabiel en standvastig

‘Een goede ploeg, bijeengehouden door onze uitstekende premier. Niet spectaculair, maar op de goede lijn. Juist daarom beter dan welk alternatief dan ook. Gemakkelijk om op te mopperen maar moeilijk te evenaren’, zo verwoordt een ondernemer het die tegelijkertijd zeer kritisch staat tegenover het klimaatbeleid van dit kabinet.

‘Een 9 voor Rutte III, maar geen pensioenakkoord: daar krijg ik buikpijn van’

‘Het is stabiel en standvastig, dat geeft rust en ruimte voor ondernemers’, zo stelt een ondernemer die het kabinet beloont met een 9 maar wel buikpijn krijgt van het uitblijven van een pensioenakkoord. ‘Rutte houdt het hoofd koel, blijft altijd optimistisch en zorgt ervoor dat Nederland goed op de kaart blijft staan en mee kan blijven doen’, stelt een ander.

Kamerverkiezingen

Bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen was de VVD dan ook dé ondernemerspartij: 56 procent van de ondervraagde ondernemers stemde naar eigen zeggen op deze partij. Met het CDA (15 procent) en D66 (12 procent) op ruime afstand. Ook als er nú Tweede Kamerverkiezingen gehouden zouden worden zou de VVD de meeste stemmen krijgen: 33 procent. Zo’n 16 procent van de ondernemers heeft nog geen idee en een even groot percentage overweegt op Forum voor Democratie te stemmen. Dat is meer dan de 4 procent die bij de afgelopen verkiezingen op deze partij zegt te hebben gestemd. Daarmee stijgt de partij van Thierry Baudet uit boven CDA (14 procent) en D66 (7 procent).

Hoogste rapportcijfer

Rutte mag dan de nodige fans hebben onder ondernemers, toch krijgt hij niet het hoogste rapportcijfer van ondernemers. Die eer gaat – zoals gebruikelijk – naar de minister van Financiën: Wopke Hoekstra. Zijn ‘met rust omgeven’ financieel beleid valt goed in de smaak. Net als zijn opstelling binnen de eurogroep. En natuurlijk de verlaging van de inkomsten- en de vennootschapsbelasting. Als derde in de ranking staat landbouwminister Carola Schouten, die wordt geroemd om haar betrokkenheid.

Rutte mag dan fans hebben, toch krijgt hij niet het hoogste rapportcijfer

Handel en defensie

Ook de ministers Sigrid Kaag (Handel) en Ank Bijleveld (Defensie) scoren relatief hoog. ‘Sigrid Kaag doet het gewoon goed als het gaat om buitenlands handelsbeleid. En er is veel hulp en ondersteuning voor Brexit-effecten bij ondernemers’, constateert een ondernemer. Ank Bijleveld krijgt credits voor de stijgende Defensie-uitgaven. Dat werd ook tijd, stelt een ondernemer. ‘We moeten voldoen aan onze NAVO-verplichtingen, maar belangrijker, we moeten zorgen dat onze militairen met uitstekend materieel zijn uitgerust. Zeker nu de dreiging zowel vanuit Rusland als door terrorisme steeds verder toeneemt.’

Klimaatbeleid

De hekkensluiter van het kabinet is Bruno Bruins (Volksgezondheid). ‘Men pakt niet door in de zorg.’ Ook Ingrid van Engelshoven (Onderwijs) – ‘te zware studieleningen voor de eigen jeugd’ – krijgt net geen voldoende. De ministers Eric Wiebes (Economie en Klimaat) en Stef Blok (Buitenlandse Zaken) halen met de hakken over de sloot een voldoende. Wiebes lijkt daarbij van twee kanten onder vuur te liggen. Waar de ene ondernemer de transitie naar een duurzame, inclusieve en houdbare economie ‘veel te traag’ vindt gaan, spreekt een ander van een ‘absurde CO2-hype’. Waar de ene ‘te weinig concrete maatregelen’ ziet, ontwaart een ander ‘klimaathysterie’.

Van het gas af

Ook klinkt er veel kritiek op het besluit van minister Wiebes om Nederland volledig van het gas af te krijgen. ‘Het stomste wat hij kan doen’, aldus een ondernemer uit regio West. ‘Dat is de minst vervuilende fossiele energiebron en die moet hij dus in de tussentijd gebruiken.’ Een andere ondernemer die de halve ministersploeg een 1 als rapportcijfer geeft: ‘Er is geen Groninger die ook maar een pink heeft verstuikt bij een aardbeving. De rest van Nederland zit nu met de belofte opgezadeld dat we van het aardgas af gaan terwijl de hele wereld er juist aan gaat.’ ‘Gebruik de infrastructuur om over te schakelen op waterstofgas’, zegt een derde.

‘nu moet nederland van het aardgas af, terwijl de rest van de wereld er juist aan gaat’

Dividendbelasting

Ook over de dividendbelasting zijn de meningen verdeeld. ‘Jammer dat de afschaffing van de dividendbelasting niet is doorgegaan: deze is onrechtmatig voor buitenlandse investeerders – zij worden in eigen land belast – en met de Brexit in zicht zakelijk een goede zet’, zegt de een. Anderen zijn juist blij dat de afschaffing niet is doorgegaan ‘en nu ten gunste van het mkb komt’. Ook het vluchtelingen- en migratiebeleid verdeelt de gelederen. Waar de een vindt dat we ‘menselijker’ moeten zijn dan nu, vraagt de ander om een ‘veel hardere opstelling’ om de instroom van immigranten te beperken.

‘De lasten voor de mkb-ondernemer staan niet meer in verhouding tot de lusten’

Lastendruk

Het meest tevreden zijn ondernemers nog over het handelsbeleid van Rutte III: 80 procent is hier tevreden tot zeer tevreden over. Ook het defensiebeleid krijgt de handen op elkaar bij het overgrote deel van de ondernemers. Het minst tevreden zijn ondernemers over de aanpak van de regeldruk: 74 procent is hier (zeer) ontevreden over. ‘We zien door de bomen het bos niet meer’, klaagt een ondernemer. ‘We willen liever gewoon weer tijd besteden aan onze dagelijkse business in plaats van het bestuderen en invullen van steeds maar weer nieuwe regels!’ 

Arbeidsmarktbeleid

Vooral de Wet arbeidsmarkt in balans moet het ontgelden bij ondernemers. ‘De lasten voor de mkb-ondernemer staan niet meer in verhouding tot de lusten. Zoals het recht op transitievergoeding omdat een medewerker niet meer de volledige week wil of kan werken.’ Een andere ondernemer bekritiseert het ‘gerommel en gerepareer in plaats van dat er nu eens serieuze maatregelen worden genomen.’ Liever ziet deze ondernemer het Deense model van omgaan met ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid.

‘De inwoners van ons land worden overvallen met allerlei zaken waarmee ze zich geen raad weten’

Werkelijke visie

Tot slot wil één ondernemer nog meegeven dat ‘het pragmatisme waarmee de huidige regering de zaken aanpakt op oplossingsniveau best aardig werkt. We zitten echter in een tijd van transitie. De inwoners van ons land worden overvallen met allerlei zaken waarmee ze zich geen raad weten. Men wordt bang gemaakt vanuit een breed spectrum van hoeken die de korte termijn angstcultuur verspreiden voor electoraal gewin. Wij, overheid en bedrijfsleven, moeten weer lef hebben een visie neer te zetten, die uit te dragen en te implementeren.’ 

Forum NieuwjaarsenquêteDe Forum Nieuwjaarsenquête is een online onderzoek naar de mening van directeuren van Nederlandse ondernemingen over het kabinetsbeleid. Aan het onderzoek (dat werd gehouden in de periode van 13 tot 31 december) is deelgenomen door 208 leden van regionale ondernemersverenigingen die zijn aangesloten bij VNO-NCW. Van deze ondernemers geeft 38 procent leiding aan een bedrijf tussen de 10 en 100 werknemers, 35 procent aan een bedrijf met minder dan 10 werknemers en nog eens 27 procent aan een bedrijf met meer dan 100 werknemers.