Hoe komen we van die bergen kleding af?

In 2050 wil Nederland circulair zijn. Dan blijven we dus materialen hergebruiken, zonder dat er afval ontstaat. Hoe krijgen we dat voor elkaar? Om dat goed in beeld te krijgen, volgt Forum in een korte serie de productieketens van textiel, plastic, windmolen en onze huizen. Vandaag deel 1: het T-shirt.

In pakhuizen ligt het afgedankte en ingeleverde textiel tot de nok toe opgestapeld. Hoe komen we van die bergen af? En maken we van die kleding weer nieuwe kleren?  Daar komt veel bij kijken: technische obstakels, snoeiharde concurrentie en consumenten die geen duurzame keuzes maken.

Hoogwaardig

De industrie staat voor een enorme klus, weet ook Peter Koppert van textielbranche Modint. Toch zijn de eerste stappen al gezet. ‘Sinds 2023 geldt de zogeheten Uitgebreide Producentverantwoordelijkheid. Dat houdt in dat iedereen die een nieuw textielproduct op de Nederlandse markt brengt, zélf verantwoordelijk is voor het afvalbeheer ervan’, legt hij uit. ‘Er staat ook in dat in 2025 de helft van de kleding die de Nederlandse markt opkomt, gerecycled of hergebruikt moet worden. Minstens 10 procent moet worden hergebruikt in Nederland, en minimaal 5 procent moet hoogwaardig worden gerecycled.’

Voor die hoogwaardige recycling zijn wel technische innovaties nodig. Koppert: ‘Met name op het gebied van textielpolyester-recycling moeten stappen worden gezet. Nu moeten we concurreren met nieuwe polyestervezels. Die zijn beter en goedkoper dan gerecyclede vezels, dus daar is vraag naar. Bovendien wordt gerecyclede polyester vrijwel altijd gemaakt van PET-flessen. Het is dus nog geen circulair textiel.’

Umincorp-scenario

Totdat innovaties recycling grootschalig mogelijk en voordeliger maken, pleit Modint voor een btw-verlaging op gerecyclede grondstoffen. ‘Anders kunnen we gewoon niet concurreren met virgin materialen.’ Zonder zo’n belastingvoordeel dreigt voor textielrecyclaars een Umincorp-scenario: de plasticrecyclaar draaide een fantastisch jaar in 2023, maar ging begin 2024 toch failliet. De oorzaak?  Met haar relatief dure gerecyclede plastic kon het niet opboksen tegen goedkope virgin plastics.

Modint krijgt bijval van retailbranche INretail. Zij pleiten samen voor een bijmengverplichting, die voorschrijft dat in elk kledingstuk een x-percentage gerecycled materiaal zit. Die verplichting moet er op Europees niveau komen, vindt Koppert. ‘Want als een shirt in een buurland zonder bijmengverplichting goedkoper is, gaan consumenten online over de grens shoppen.’

Verduurzaming staat hoog op de agenda bij Modint en INretail. Toch ziet Koppert twee slechte ontwikkelingen. Allereerst de populariteit van ultra fast fashionmerken als Shein en Temu. ‘Met dat soort bedrijven valt op de vrije markt niet te concurreren. Zij betalen geen invoerheffingen en minder btw, en leveren zo goedkoper. Daar moet iets aan gedaan worden, met wetgeving en regulering.’ Zolang dat niet gebeurt, blijven ondernemers terughoudend om zelfstandig te investeren in duurzaamheid als dat de kosten van hun productie omhoog stuwt.

Meer scheiden

Ook een ‘flauwe’ tweedehands textielmarkt laat de kledingberg verder groeien. ‘Onze tweedehands kleding vindt geen afzet meer in Oekraïne en Rusland, en er is ook steeds minder vraag naar in Afrika. Daar hebben ze ook liever nieuwe kleding. Dat kan je ze ook niet kwalijk nemen.’

Nederlanders moeten zelf meer gaan hergebruiken en helpen met scheiden. Koppert: ‘We zijn een campagne gestart om consumenten aan te sporen om hun kleding gescheiden in te leveren. Schone inzameling is een echte randvoorwaarde als we onze doelstellingen willen halen.’ Tien procent hergebruik in 2025, dat is het streven. ‘Dan moet de Nederlandse consument wel bereid zijn om 1 op de 10 kledingstukken tweedehands te kopen, en iets meer te betalen voor gerecyclede kleding.’