Hoe lok je Britse bedrijven? Zo dus

Banken, startups, hoofdkantoren. Blijven ze na de Brexit in Groot-Brittannië? Hoe Parijs, Frankfurt, Dublin en Amsterdam Britse bedrijven verlokken om te verhuizen naar het Europese vasteland.

De gecoördineerde aanval uit Parijs

De uitslagen van het Brexit-referendum druppelden nog binnen toen de Franse politica Valérie Pécresse al in de hoogste versnelling aan het werk was. Nog dezelfde dag moesten vierduizend brieven de deur uit. Allemaal gericht aan bedrijven gevestigd in Londen. ‘Als u wilt weten wat Parijs te bieden heeft, in het hart van Europa, of als u hulp wilt bij uw vestiging hier, dan weet u me te vinden’, schreef Pécresse, bestuursvoorzitter van de regio Île de France, die Parijs en omstreken omvat.
De politica handelde niet op eigen houtje en evenmin spontaan. Frankrijk is al vele maanden achter de schermen bezig met de voorbereidingen van een gecoördineerde aanval op Londen. Bedrijven die er weg willen, moeten Parijs als paradijs gaan zien. ‘We rollen de rode loper voor ze uit’, aldus de Parijse wethouder Jean-Louis Missika.
 

De pluspunten van Parijs

1. Euronext, een van de beurzen in onder meer Parijs en Amsterdam, kent een marktkapitalisatie van meer dan 3.000 miljard euro: twee keer zoveel als die van de beurs van Frankfurt.
2. HSBC heeft al bekend gemaakt mogelijk duizend werknemers uit Londen naar Parijs te verhuizen. Franse banken als BNP Paribas en Société Générale zijn wereldspelers en hebben een relatief solide reputatie.
3. Psychologisch maar belangrijk: Parijs doet dromen. De Franse hoofdstad heeft als woonstad, met z’n architectuur, mode, glamour en culturele aanbod, een grote aantrekkingskracht – zelfs op de meest zakelijke ondernemers (en hun gezinnen).

Politici en bedrijfsleven in Frankrijk hebben voor dat doel een brede coalitie gesmeed, waarin bijvoorbeeld minister van Financiën Michel Sapin en topman Frédéric Oudéa van Société Générale aan tafel zitten. De hoofdrol is weggelegd voor een instelling waarvan het bestaan tot voor kort bij bijna niemand bekend was: Paris Europlace. Deze lobbyclub wordt gesteund door zo’n beetje alle grote bedrijven in Frankrijk en heeft maar één doel: Parijs op de kaart zetten als hoofdstad van de wereld der financiën. 
‘Ons voordeel is dat hier nu al grote internationale bedrijven gevestigd zijn die ook zeer actief zijn op de financiële markt’, aldus dagelijks bestuurder Arnaud de Bresson van Paris Europlace. Het zou gaan om 23 van de vijfhonderd grootste multinationals, waarmee Parijs volgens hem onder meer Londen en New York voorblijft. 
Maar ook in Frankrijk zijn ze zich bewust van de beperkingen. Het land staat nou niet bekend als walhalla voor ondernemers met z’n buitengewoon hoge lastendruk, z’n gespannen sociale klimaat met aanhoudende stakingen, en met z’n overheid die een reputatie van interventionisme heeft. 
Paris Europlace stelde de regering voor om de fiscale regels voor ‘Brexit-over­lopers’ te versoepelen – of dat op z’n minst te doen voor Franse werknemers in Londen die terugkeren naar Parijs. ‘We werken er aan’, beloofde minister Sapin.
 

De jachtmethode van Frankfurt
 

De uitslag van het Brexit-referendum was nog maar 15 minuten oud of de lobbyorganisatie FrankfurtMainFinance had zijn website welcometofrm.com al in de lucht. Het initiatief van politiek en bedrijfsleven had zich maanden voorbereid en gaat vanaf nu vol op jacht naar alle banken en multinationals die Londen deels of helemaal willen verlaten. Volgens directeur Hubertus Väth wordt er niets aan het toeval overgelaten. Er worden roadshows georganiseerd en er is een permanente hotline geopend. Hij denkt binnen een jaar ongeveer tienduizend nieuwe bankiers te kunnen begroeten. De argumenten spreken daarbij voor zich. Allereerst de aanwezigheid van de ECB die van Frankfurt het financiële hart van de eurozone maakt; Deutsche Börse, het uithangboord van Europa’s sterkste economie; en de aanwezigheid van vele internationale bedrijven. ‘Het is relatief duidelijk’, zegt Väth. Frankfurt zal vooral van de eurohandel (obligaties, valuta, derivaten) een groot deel naar zich toe halen. Volker Bouffier, minister-president van Hessen, denkt er precies zo over en zat daarom een dag na de Brexit al in Brussel om te pleiten voor verhuizing van de Europese bankorganisatie EBA naar Frankfurt.
 

De pluspunten van Frankfurt

1. Frankfurt is centraal gelegen in Europa, kent een hoog opleidingsniveau, heeft een uitstekende infrastructuur en in vergelijking met Londen, Parijs en Dublin spotgoedkope kantoren en woningen. Volgens vastgoedspecialist Beyerle betaal je in Frankfurt voor een luxewoning slechts de helft van wat je er in Londen voor moet neertellen.
2. Frankfurt heeft met de ECB, de Eiop en Deutsche Börse drie grote Europese financiële instellingen in huis. Uit onderzoek van de Boston Consulting Group onder top­bankiers blijkt dit een belangrijke reden om Frankfurt te prefereren boven Parijs, Hong Kong, Amsterdam, Luxemburg, Madrid en Singapore. Alleen Dublin en New York scoren beter.
3. In Frankfurt houden bankiers netto meer over van hun inkomen dan in Parijs. De bonuspool is wel wat kleiner.

Met bedrijfseconomische argumenten is Frankfurt volgens de Duitsers nauwelijks te verslaan. De stad heeft slechts één groot nadeel en dat is haar suffe imago. Niet voor niets wordt er op de website welcometofrm.com extra veel aandacht besteed aan de leefkwaliteit in de stad: een overzicht van de hippest locations, internationale scholen, theaters, bars, festivals, restaurants en het ruime aanbod aan woningen en kantoren. Michaela Kahle van marketing­organisatie Frankfurt­MainRhein denkt dat Frankfurt ook op dit gebied veel te bieden heeft aan expats, maar ‘sexy’ of ‘hip’ is de stad niet. ‘Op dat punt scoort Amsterdam beter.’ En de concurrentie op dit terrein komt niet alleen uit Parijs of Dublin. Berlijn – dat zichzelf graag de sexy hoofdstad van Europa noemt – is al maanden geleden begonnen met het schrijven van brieven naar multi­nationals in Londen.
 

Het charmeoffensief van Dublin
 

IDA Ireland was er snel bij. De uitslag van het Britse Brexit-referendum was nog maar enkele uren bekend, of de Ierse overheidsorganisatie die is belast met het aantrekken van buitenlandse investeringen zond een persbericht uit. Vergeet de doemscenario’s die we eerder schetsten, er liggen nu ook talloze mogelijkheden, zo was de boodschap. In de woorden van ceo Martin Shanahan: ‘Hoewel niet de uitkomst die we ons gewenst hadden, kan de situatie wel eens mogelijkheden opleveren. Ierland blijft lid van de Europese Unie, met volledige toegang tot de interne markt en dat zal aantrekkelijk zijn voor investeerders.’ IDA Ireland trekt inmiddels aan potentiële investeerders en een woordvoerder laat weten ‘een stijging in informatieverzoeken’ binnen te hebben gekregen sinds het referendum.
 

De pluspunten van Dublin

1. Na de Brexit is Dublin straks de enige overgebleven hoofdstad in de EU waar Engels de voertaal is. Personeel dat van Londen naar de Ierse hoofdstad overgeplaatst wordt, hoeft dus niet eerst op talencursus.
2. Dublin mag graag benadrukken dat het dichterbij de VS ligt dan welke andere Europese hoofdstad ook, Reykjavik voor het gemak even buiten beschouwing gelaten. Dat is handig voor bedrijven met overzeese ambities.
3. De Ierse winstbelasting voor bedrijven is met 12,5 procent een van de laagste in de EU. Brussel ziet het met lede ogen aan, maar multinationals zijn er wat blij mee. Veel tech-giganten zijn in Dublin neergestreken wat garant staat voor een markt van goed geschoolde arbeidskrachten.

Vooral voor bedrijven uit de financiële wereld, die voet aan de grond in de EU moeten hebben om daar hun producten en diensten te kunnen slijten, heet Dublin een alternatief voor Londen te zijn. Maar Ierland laat niet na ook de voordelen voor startende ondernemers in de technologiesector te benadrukken. Dankzij het gunstige belastingtarief hebben Amerikaanse giganten als Google, Facebook en Twitter hun Europese hoofdkantoor in Dublin staan. In de stad is met ‘Silicon Docks’ een bescheiden tegenhanger van het wereldberoemde Silicon Valley ontstaan. Niamh Bushnell van non-profit organisatie Startup Dublin is belast met het aantrekken van jonge bedrijven. Ze noemt Brexit ‘in veel opzichten deprimerend’. Maar ze ziet ook een uitgelezen mogelijkheid om Europese ondernemers naar de Ierse hoofdstad te lokken. ‘We hebben altijd in de schaduw van het VK geleefd, dat kan nu veranderen.’ Dublin was al langer in trek bij ondernemers uit Zuid- en Oost-Europa en bij Russen. Maar Bushnell wordt sinds het referendum ook benaderd door ondernemers die nu in het VK gestationeerd zijn. ‘We hebben geen specifieke campagnes gepland, maar ik ga er binnenkort wel heen voor één-op-één gesprekken.’
 

De Amsterdamse rustig-afwachten-methode
 

Volgens The New York Times is Amsterdam the place to be voor bedrijven die Londen willen verlaten. De Amerikaanse krant maakte afgelopen week een lijstje van Europese hoofdsteden en keek naar hun bereikbaarheid, culturele aanbod, niveau van gesproken Engels en kosten voor levensonderhoud. Allemaal punten waar Amsterdam goed op scoort. Er is maar één stad die het nét iets beter doet dan Amsterdam, en dat is Londen zelf. Alleen de Nederlandse bonuswetgeving is financiële instellingen een doorn in het oog. In veel andere landen is de bonus 100 procent van het salaris, in Nederland ‘slechts’ 20 procent. Chris Buijink, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Banken, liet al aan EenVandaag weten dat hij niet verwacht dat veel bankiers deze kant op komen. Maar dat neemt niet weg dat Amsterdam wel aantrekkelijk is voor gewone bedrijven, stelde Buijink. Consultant René Buck onderzocht, nog voor het referendum, de plannen van Amerikaanse bedrijven die hun hoofdkantoor in Londen hebben. Daarvan overwoog één op drie om hun hoofdkwartier te verhuizen, terwijl één op acht dat ‘waarschijnlijk’ ook echt zou doen. Zes op tien bedrijven gaf Amsterdam op als favoriet.
 

De pluspunten van Amsterdam

1. Levensonderhoud en woonruimte zijn relatief goedkoop, zeker in vergelijking met Londen, waar huizen onbetaalbaar dreigen te worden. 
2. Daarnaast is Amsterdam net zo kosmopolitisch als de Engelse hoofdstad en is het aanbod van goede restaurants en cultuur goed en groot.Nederlanders spreken heel goed Engels. Volgens New York Times-columnist James Stewart zelfs ‘beter dan veel Britten’. Hoogopgeleid en goed Engels sprekend personeel vinden, is in Amsterdam geen probleem. Dat maakt de stad een stuk aantrekkelijker dan bijvoorbeeld Barcelona en Milaan.
3. Voor tech-bedrijven is Amsterdam een aantrekkelijke stad, zeker nu er hard gewerkt wordt aan een goed vestigingsklimaat en soepele regels voor start- en scale-ups.

Bedrijven overtuigen om hierheen te komen? In Amsterdam is het business as usual, gaf wethouder Kajsa Ollongren (D66) al aan. Recent openden bijvoorbeeld Netflix en Tesla hun Europese hoofdkantoor in het centrum van de stad. Geholpen door Amsterdam InBusiness, een bureau van de gemeente dat zich bezighoudt met het helpen van bedrijven die naar Amsterdam willen komen. Dat bureau is uitgebreid met één werknemer om de eventuele toestroom te kunnen overzien, liet Ollongren de Amsterdamse gemeenteraad weten. In Amsterdam wordt de discussie duidelijk op een andere manier gevoerd dan in Parijs, Frankfurt en Dublin. Het CDA, de PvdA, GroenLinks en de SP wachten liever tot duidelijk is wat het echte resultaat is van de mogelijke Brexit, in plaats van actief ‘lijken te pikken.’ Geen rode loper dus, maar wel een duidelijke uitleg wat Amsterdam voor heeft op de rest. ‘Het is in het belang van de Amsterdamse werkgelegenheid dat bedrijven ook hier naartoe verhuizen’, aldus Ollongren.
 

Hoe Londen de exodus zelf de lijf gaat
De Britse minister van Financiën, George Osborne, is van plan om de vennootschapsbelasting naar ‘minder dan 15 procent’ te verlagen, schreef de Financial Times. Zo probeert Osborne het Verenigd Koninkrijk aantrekkelijk te houden voor het bedrijfsleven. Daarmee komen de Britten gevaarlijk dicht in de buurt bij de 12,5 procent van Ierland. Ook Cyprus en Bulgarije hebben een aantrekkelijk vpb-tarief, maar zijn minder aantrekkelijk als vestigingslanden. In 2008 was de Britse vpb nog 30 procent, momenteel is het 20 procent. Dat is wel volgens de Europese trend: het gemiddelde vpb-tarief in Europa daalde van 35 procent in 1996 naar 22,8 procent in 2015, berekende het Financieele Dagblad onlangs. Naast de belastingverlaging is Osborne nog meer van plan. Zo wil hij staatssteun aan bedrijven vergroten en Chinese investeerders verleiden om in het VK te investeren.