In weer en wind verdient deze scharensliep de kost

Met de handkar kwam deze zzp’er aan de deur met de vraag of er nog messen of scharen te slijpen waren. Maar geleidelijk aan is dit oude ambacht uit het straatbeeld verdwenen. In de serie Het zit erop: de scharensliep.

Door weer en wind langs de deuren om je brood te verdienen met het slijpen van messen, scharen of zelfs schaatsen? Het is een vorm van ondernemerschap die in Nederland zo goed als uitgestorven is. Maar deze man op de foto, gemaakt in 1931, was nog wel zo’n eenpitter die de kost verdiende als scharensliep, ook wel scharenslijper genoemd.

Het zit eropVroeger bepaalden ze het straatbeeld, vertrouwde ondernemers als de voddenboer, de schillenboer met zijn paard en wagen of de scharensliep. Zon, regen, wind, barre kou: altijd onderweg om als zelfstandige brood op de plank te krijgen. Vaak zijn ze verdwenen zonder dat je het goed en wel door had. Ingehaald door de vooruitgang. De werkzaamheden worden nu machinaal gedaan, of het gebeurt zelfs helemaal niet meer. Of zou het toch…? Forum maakt een serie over de (bijna) verdwenen ambachten. Deel 1: de scharensliep.

Tekst gaat verder na de foto

Weggooien is zonde

Met zijn duwkar aan de hand loopt hij door de straten en belt bij huisvrouwen en restaurants aan, op zoek naar werk. Op de kar ligt zijn gereedschap. En uiteraard heeft hij een slijpsteen om scharen, messen, schaatsen of andere botte gebruiksvoorwerpen op te slijpen. Want zomaar iets weggooien, dat was vroeger een stuk minder gebruikelijk dan nu.

Watis een scharensliep?

Het grote wiel op zijn kar drijft een leren riem aan die via een houten schijf weer in verbinding staat met de slijpsteen. Deze scharensliep zet het wiel nog met een voetpedaal in beweging. Pas later krijgt de duwkar een benzinemotortje en wordt het slijpen wat makkelijker. Eens per week wordt de riem met een kwastje ingesmeerd met een mengsel van gekookte lijm en amaril, een fijnkorrelige steen. Daar konden de geslepen voorwerpen als het nodig was op worden gepolijst.

Rondtrekkende zzp’er

Scharenslijpers waren veelal rondtrekkende woonwagenbewoners. Als het werk in een dorp erop zat, trokken ze weer verder om het jaar erna weer klaar te staan met hun diensten. Er wordt wel beweerd dat er wat minder frisse types tussen zaten, die slecht werk leverden of wat rommelden met de prijs. Maar of dat ook klopt? Hoe dan ook, langzamerhand is het eeuwenoude ambacht uit het straatbeeld verdwenen. De komst van roestvrijstalen, onderhoudsvrije messen en scharen maakte zijn werk overbodig. En ook het gemak waarmee spullen worden weggegooid en vervangen heeft de zaken zeker geen goed gedaan.

Echt leuk om te kijken: Een filmpje over 12 eeuwen scharensliep