Je CO2-voetafdruk bijhouden en kilometers registreren als bedrijf klinkt als wéér zo’n verplichting. Maar wist je dat het je geld oplevert en je bedrijf aantrekkelijker maakt voor nieuw personeel? En het is nog duurzaam ook. Vijf tips om het slim aan te pakken.
‘Kilometers bijhouden, wéér extra administratie!’
Tip: Kijk eens wat het oplevert
‘Ik vraag weleens aan ondernemers: wat kost je mobiliteit nu?’ Een sluwe vraag, want Rein Aarts van platform Breikers merkt dat de meeste bedrijven die kosten helemaal niet scherp voor ogen hebben. Aarts: ‘Vaak ligt er nog wel ergens een reiskostenregeling van diep uit de vorige eeuw, zijn er een paar leaseauto’s en huren ze een paar parkeerplekken, maar niemand heeft het overzicht.’ Toch is het zijn ervaring dat mobiliteit bij veel bedrijven de derde kostenpost is. ‘Na je personeelskosten en je huisvesting. Als dat besef er eenmaal is, dan wordt het voor veel ondernemers ineens wél interessant om de reiskosten voor personeel in kaart te brengen en slimmer te organiseren.’
Breikers is een platform dat werkgevers in Noord-Holland helpt bij hun transitie naar slimme en duurzame mobiliteit. Sinds 2020 heeft Aarts al driehonderd bedrijven in de Amsterdamse regio geholpen. De ervaring leert dat ondernemers in beweging komen als het in de kosten scheelt, maar ook om andere redenen. Bijvoorbeeld als ze zichzelf aantrekker willen maken voor personeel: veel medewerkers vinden een mobiliteitsbudget interessanter dan alleen een kilometervergoeding voor de auto. Of een bedrijf wil het personeel meer in beweging krijgen: dan staat vitaliteit voor dus voorop. ‘Voor een ondernemer werkt duurzame mobiliteit alleen als het hem of haar op de een op andere manier iets oplevert’, denkt Aarts.
‘Van mobiliteit krijg ik hoofdpijn: files, vertragingen, gezeur’
Tip: Maak het leuk
Groningen Bereikbaar is de Groningse evenknie van Breikers. Ook hier is ‘verleiden’ is het toverwoord want als er één ding duidelijk is: dwang werkt averechts. In Groningen kunnen ondernemers daarom twee weken lang gratis elektrische cargobikes gebruiken voor hun medewerkers. De fietscampagne is bedoeld om mensen uit de auto te krijgen en wordt betaald door de gemeente en de provincie. Volgens Martijn Elting, expert nieuwe mobiliteit en gedrag bij het platform, moet je namelijk echt zelf ervaren of zo’n vervoermiddel een interessant alternatief voor je is. Ook biedt het platform de mogelijkheid om een week lang een e-bike of speed pedelec uit te proberen.
Fietskilometers vergoeden
Een van de bedrijven die Rein Aarts onlangs op weg hielp – een zorgorganisatie – zette ook ‘verleiding’ in om medewerkers op de fiets te krijgen. Ze gaan nu elke fietskilometer met 30 cent vergoeden. Aarts: ‘Het leuke is: het kost bijna niets, 4 euro per medewerker per dag, en mensen zijn er heel gevoelig voor – zo wordt het soort challenge.’ Een andere verleidingsvariant: ‘Je kunt bijvoorbeeld ook een elektrische fiets geven, die medewerkers vervolgens kunnen terugverdienen door kilometers te trappen: je aanschaf ‘terugfietsen’ zogezegd.’ Mobiliteit is een begrip waar veel mensen volgens Aarts rimpels van in hun voorhoofd krijgen. ‘Dat associeer je met files, met gedoe. Maar je kunt ook proberen het onderwerp leuk te maken.’
‘Onze kantoren liggen nu eenmaal niet bij het OV’
Tip: Vestig je bedrijf waar je goed bereikbaar bent
Wat Karin Ax, adviseur facilitair bedrijf bij Coöperatie Menzis, opvalt is dat medewerkers van de zorgverzekeraar interesse hebben in duurzaamheid, maar dat het mobiliteitsbeleid tegelijkertijd nog traditioneel is: met cao-regelingen bijvoorbeeld waarin alleen de autokilometers vergoed worden. ‘Dat is niet meer van deze tijd. We werken daarom aan een duurzamer en toekomstbestendig mobiliteitsbeleid Ik zou het wel mooi vinden als de vergoeding veel flexibeler wordt, met meer keuzevrijheid voor zowel medewerkers als Menzis. Dan kunnen medewerkers bijvoorbeeld zelf kiezen of ze het voor de fiets of het OV willen gebruiken.’
'Ander mobiliteitsgedrag moet natuurlijk wel mogelijk zijn'
Medewerkers bepalen zelf
Tijdens de coronacrisis zijn er razendsnel thuiswerkplekken voor medewerkers gefaciliteerd, vertelt ze. ‘Daarnaast kreeg iedereen een eenmalige leefkrachtvergoeding die medewerkers naar eigen inzicht konden besteden aan de eigen vitaliteit, zoals bijvoorbeeld nieuwe hardloopschoenen.’ Met leefkracht als onderdeel van de missie van de organisatie kijkt Karin Ax nu naar mobiliteit, want Coöperatie Menzis wil een aantrekkelijke werkgever blijven. Natuurlijk: medewerkers kunnen gebruik maken van een fietsregeling en een volledige ov-vergoeding.
Maar er is meer nodig. Wil je mensen verleiden tot ander gedrag dan moet dat andere gedrag wel mogelijk zijn, merkt Ax op. Eén van de Menzis-vestigingen ligt verder van het treinstation af.‘ Dan heeft een ov-regeling dus minder zin.’ Wij kijken nu kritisch naar onze kantoorlocaties: door efficiënter werken, meer digitaal klantcontact en het hybride werken hebben we minder kantoorruimte nodig. Goede bereikbaarheid blijft een belangrijk criterium.’
‘Het lukt toch nooit om iedereen de auto uit te krijgen’
Tip: Dat hoeft ook niet
In het Amsterdamse havengebied worden straks zeventigduizend nieuwe woningen gebouwd. Dat wordt dus filerijden in het havengebied, want de wegen groeien niet mee met de woningen. Maar het leuke van files is volgens Rein Aarts dat relatief kleine gedragsveranderingen de drukte op de weg al oplossen. ‘In de zomermaanden zijn er maar vijf procent minder auto’s op de weg en toch zijn alle files daarmee in één klap opgelost.’ Hij wil maar zeggen: zoveel is er niet voor nodig om de weg minder verstopt te maken. Op bedrijfsniveau geldt dus: als je duizend medewerkers hebt en vijftig tot honderd mensen laten de auto staan omdat je fietsen aantrekkelijker maakt, dan is het effect al groot. Dat maakt ook dat je mensen nooit hoeft te dwingen om te veranderen: je werkt alleen met de groep die gemotiveerd is.’
‘Alle vervoersbewegingen administreren, daar heb je een dagtaak aan’
Tip: Met een app kunnen medewerkers zélf hun eigen CO2-administratie bijhouden
Of je nu thuis werkt of voor je werk reist, er zijn verschillende apps op de markt die kunnen herkennen wat je precies aan het doen bent: of je naar kantoor gaat of alleen maar een pak koffie bij de supermarkt aan het halen bent. De app vult dat dan zelf vast in. Jakkes, Big brother is watching you! ‘Oké, niet iedereen vindt dat prettig’, erkent de ceo van één zo’n app, Joris Smulders (Fynch Mobility). ‘En ik realiseer me dat het sentiment tegenover grote techbedrijven negatief is vanwege misbruik van persoonsgegevens.’ Daarom biedt Fynch gebruikers altijd verschillende opties aan om de registratie van mobiliteit bij te houden. ‘De app kan zo worden ingesteld dat al je vervoersbewegingen automatisch worden herkend, maar als je dat een beetje creepy vindt, kun je er ook voor kiezen om hem aan te zetten bij vertrek en weer uit bij aankomst. Het werkt heel eenvoudig. Of je gaat helemaal analoog en je klopt je kilometers zelf in de app.’
'Je kunt experimenteren met vergoedingen'
Effecten zien
Wat de Fynch-app volgens de bedenkers bijzonder maakt, is de mobility configurator. Smulders: ‘Dit is een tool waarmee je je reiskostenvergoedingen kunt instellen. Stel, je zet de vergoeding voor fietskilometers op 36 cent en die voor autokilometers op 19 cent: wat voor effect heeft dat op het gedrag van je medewerkers? En wat als je het verschil nóg wat groter maakt? Je kunt hier eindeloos mee variëren en kijken wat het best bij jouw bedrijf past.’
De app van Fynch laat medewerkers ook hun persoonlijke CO2-voetafdruk zien. En vergelijkt deze met een bepaald gemiddelde en bijvoorbeeld met je twintig meest duurzame collega’s. Smulders: ‘Medewerkers blijken dit heel leuk te vinden. Het maakt je bewust van je gedrag.’ Om de CO2-voetafdruk van het hele bedrijf te meten kunnen alle gegevens van de individuele medewerkers – anoniem natuurlijk – worden ingelezen op het platform van RVO. ‘Daar zijn onze klanten heel erg blij mee want dat scheelt echt veel werk.’
