Het is super duurzaam, net zo goed als nieuw en nog goedkoper ook: refurbished elektronica. En het kan er zomaar zorgen dat onze economie veel sneller circulair wordt. Maar niemand wil dat geloven. Hoe krijgen we hergebruik dan ooit van de grond?
Wie binnenstapt bij Forza Refurbished in Breda, ziet in een super schone fabriekshal vol met iMacs, die op hun beurt weer verbonden zijn met iPhones en iPads. Ze worden allemaal gecontroleerd. De tientallen medewerkers in zwarte polo’s werken daar heel geconcentreerd aan. Gebruikte iPhones, iPads en MacBooks worden zorgvuldig uit elkaar gehaald. Van deze apparaten vervangen ze niet alleen onderdelen, zoals schermen en hardware, ze meten ze ook zorgvuldig door en maken ze helemaal schoon. Een heel specialistisch en precies werkje dat nauwkeurig wordt gecontroleerd door de vijftien mensen die even verderop in de fabriekshal staan. Voor er ook maar een telefoon of laptop wordt verpakt en als refurbished verkocht kan worden, moet vaststaan dat ie zo goed als nieuw is. En eenmaal klaar, kunnen ze weer jaren mee.
Refurbished heeft last van slecht imago
Toch is dat niet het beeld dat de meeste mensen hebben van refurbished elektronica, vertelt ondernemer Jan-Willem van Dijk die het bedrijf in 2016 overnam en uitbouwde tot Forza Refurbished. 'Aan refurbished kleeft het idee dat het troep is', vertelt hij. En dat is ook niet helemaal voor niks, erkent de ondernemer. 'Er zijn veel cowboys op deze markt met dollartekens in hun ogen. Die vegen één keer met hun mouw over een telefoon en verkopen die vervolgens weer door als refurbished. Of vervangen bijvoorbeeld wel het scherm, maar gebruiken zo’n slechte kwaliteit dat er een roze gloed zichtbaar is.'
'Er zijn veel cowboys op deze markt met dollartekens in hun ogen'
Van Dijk baalt van dat slechte imago en ja, ook van de cowboys. En niet alleen omdat zijn eigen bedrijf er last van heeft. Een nieuwe telefoon of iPad maken levert nu eenmaal meer milieuschade op dan een oude opknappen en hergebruiken, vertelt hij. 'Het is daarom mijn missie om te zorgen dat oude iPhones niet zomaar meer bij mensen thuis in de la verdwijnen, maar een tweede, derde of zelfs vierde leven krijgen. Dat past ook bij de missie van de Nederlandse overheid om ons land in 2050 volledig circulair te maken.'
Dat laatste betekent dat de Nederlandse economie vanaf dat moment volledig moet draaien op herbruikbare grondstoffen. 'Ik kan en wil heel graag een groot stuk van die puzzel leveren. En Nederlanders zover krijgen dat ze niet om de haverklap een nieuwe telefoon aanschaffen, maar een bestaande opgeknapte waar ze nog jaren plezier van kunnen hebben’.
Afhankelijk van buitenlandse grondstoffenOok de Nederlandse telecomproviders kunnen meehelpen aan het verkleinen van de afvalberg. 80 procent van de iPhones die opgeknapt worden bij Forza Refurbished zijn uit Amerika geïmporteerd, de rest uit Engeland. In Amerika is veel meer een swap cultuur, zegt Van Dijk. Je krijgt een nieuwe telefoon van je provider en levert je oude weer netjes in. 'Het zou enorm helpen als providers in Nederland veel actiever vragen of mensen hun toestel willen inruilen. Dat moet toch makkelijk te doen zijn? Het kan toch dat ze allemaal bij wijze van reservetoestel, in een la belanden en nooit meer worden gebruikt?' Stel dat president Trump opeens de grenzen dichtgooit. Of er heffingen op gaat leggen, zegt hij. Dan is de Nederlandse markt voor refurbished elektronica uitgespeeld, aldus Van Dijk. 'Willen we de wereld duurzamer maken, dan zou het mooi zijn als consumenten hun oude toestellen inleveren. Dan kunnen wij ze weer oplappen.'
Het zou helpen als grote inkopers, zoals de overheid, dan het goede voorbeeld geven. Alleen al de Rijksoverheid koopt jaarlijks 30.000 telefoons in. Als dan ook eens op hergebruik, milieuschade en duurzaamheid gelet zou worden, dát zou zoden aan de dijk zetten.
Maar het vooroordeel zit kennelijk ook daar heel diep, concludeert Van Dijk. Zo diep dat zelfs het Keurmerk Refurbished, dat hij samen met andere refubishing bedrijven en brancheorganisatie Techniek Nederland heeft opgezet, kennelijk niet genoeg is. Bedrijven mogen zich alleen aansluiten bij dat keurmerk als iPhones professioneel en op minimaal 50 punten worden getest met de juiste testprogramma's. Of dat op de juiste manier wordt gedaan, daar is de TUV als externe, technische auditor verantwoordelijk voor.
'Als de overheid nou ook eens op hergebruik, milieuschade en duurzaamheid let…'
Kopers krijgen 2 jaar garantie op hun refurbished product. De Keurmerk-bedrijven worden door kredietverzekeraar DAS uitgebreid financieel getoetst om te kijken of ze die garantie ook kunnen naleven.
En zo is er nog een hele lijst waar aanbieders aan moeten voldoen, zegt Van Dijk. 'Alleen zo kunnen we ons onderscheiden. Het zou helpen als de overheid dat ook zou inzien.'
Overheid zou toch duurzaam inkopen?
Je zou zeggen dat er dus geen enkele reden is voor de overheid om niet over te gaan op refurbished eleltronica. Maar toch komt dat maar niet van de grond. Want de overheid zegt wel duurzaam in te kopen, merkt Rob Wierenga van Techniek Nederland op, maar aan refurbished lijken ministeries tóch nog niet te willen ondanks meerdere toezeggingen in eerdere gesprekken. Hij stuitte op een heel recent artikel van het Rijk zelf waarin staat dat de overheid nieuwe telefoons weliswaar compenseert met recycling van oude toestellen in Afrika, maar nog niet aan refurbished durft vanwege 'veiligheidseisen'. 'Alle iPhones, tablets en laptops van de bedrijven die binnen het Keurmerk Refurbished vallen voldoen juist volledig aan alle veiligheidseisen van het Rijk', zegt Wierenga.
Even 'een kijkje' nemen bij Forza Refurbished? Dat kan:
Hij besloot dan ook contact op te nemen met de inkoopmanager van het Rijk. En uiteen te zetten waarom de inkoop van refurbished producten perfect aansluit bij de doelstellingen van de overheid. 'Ik heb een aantal e-mails gestuurd', zegt Wierenga. 'Maar helaas nooit antwoord gekregen. In eigen communicatie geeft de overheid aan de inkoop van nieuwe producten te willen beperken, maar daar merken we dus helaas nog niks van.'
Ondernemer Van Dijk heeft het in elk geval nog niet opgegeven. Hij wil de overheid ervan overtuigen dat overgaan op refurbished iPhones goed zou zijn. In het najaar gaat hij met het Keurmerk Refurbished gewoon een offerte aan bieden voor 30.000 refurbished iPhones. 'Als dat lukt? Dan krijgen ambtenaren straks geen nieuwe iPhone 12, maar een refurbished iPhone X met Keurmerk. Véél goedkoper, met een jaar garantie extra ten opzichte van Apple én ook nog eens veel duurzamer. Kortom, van duur naar duurzaam.'
De man en het bedrijf op de foto bovenaan dit artikel komen niet voor in het verhaal
Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.
Waarom komt de circulaire economie nou niet van de grond?Wil je de circulaire economie echt ondersteunen, zorg dan voor incentives om duurzaam in te kopen. 'Bijvoorbeeld door een hoger btw-tarief voor nieuw materiaal en op die manier het gebruik van gerecycled materiaal aantrekkelijker te maken', zegt recycler Arjen Wittebroek (Coolrec) in dit artikel. En zegt Tonnis Hooghoudt van Ioniqa, ‘eigenlijk is het ook heel vreemd dat in de prijs van nieuwe producten de milieukosten niet verwerkt zijn. Dat zou in mijn ogen wel moeten. Het zou de concurrentie tussen grijze en groene producenten eerlijker maken.’
