Wanneer komt Mansveld haar belofte eindelijk na?

Veel gemeenten besteden het groepsvervoer uit aan bedrijven. Dé kans om ondernemers uit te dagen om innovatieve, duurzame en energiezuinige opties aan te bieden, zoals elektrisch vervoer of op aardgas. Maar nee, bij de aanbesteding wordt nog te veel gekeken naar de laagste prijs en te weinig naar kwaliteit. Over duurzaam aanbesteden van de overheid schreef Dagblad Trouw treffend: ‘De afspraak wordt niet nagekomen om duurzaam te bouwen, wegen aan te leggen en openbaar vervoer in te huren. Bij aanbesteden geeft prijs de doorslag.’

Jammer, want het is zo’n mooi streven, groene economische groei. Duurzaam inkopen kan een enorme aanjager zijn voor aanstormende innovaties en daarmee nieuwe banen. Ook kan het bijdragen aan lagere kosten, wanneer naast aanschafkosten ook rekening wordt gehouden met de kosten van beheer en onderhoud: total cost of ownership. Natuurlijk vindt de overheid dat ook. Althans, vooral op papier. Kijk maar hoe gemeenten, provincies en Rijk omgaan met duurzaam inkopen. Nederlandse overheden kopen jaarlijks voor zo’n 60 miljard euro in, waarbij het voor de hand ligt dit innovatief, duurzaam en tegen de laagste totale kosten te doen. Helaas: in de praktijk komt daar op enkele uitzonderingen na weinig van terecht.

Onderzoeksbureau Ecorys concludeerde al dat de focus op duurzaam inkomen bij de overheid met zo’n 42 procent is afgenomen. De reden? Vooral dat de nodige kennis en ervaring ontbreekt. Nu kijkt men niet verder dan de minimumeisen, waardoor duurzaam inkopen een risicomijdend bureaucratisch proces is van afvinken en het stapelen van eisen. Daarmee worden ondernemers helemaal gek gemaakt. Ze moeten voldoen aan allerhande eisen, regeltjes en in het bezit zijn van certificaten die lang niet allemaal relevant zijn.

Dit hoort de overheid echt niet voor het eerst. In 2011 boden VNO-NCW en MKB-Nederland samen met de Groene Zaak, MVO Nederland en NEVI al een advies aan met elf hele concrete aanbevelingen voor overheden. Dit advies werd dankbaar in ontvangst genomen en politiek breed aanvaard en vertaald in nieuw beleid. Maar de echte verandering op de werkvloer bleef uit. Nog steeds worden duurzaamheid, innovativiteit en kwaliteit van de aanbiedingen van ondernemers veel te weinig in oogschouw genomen door gemeenten, provincies en andere overheden.

Kortom, het wordt nu echt tijd om duurzaam inkopen wél van de grond te krijgen. Het Rijk moet daarom de regie in handen nemen en komen met een nieuw programma. Aan de resultaten moet deze keer een stevige benchmark hangen, zodat duurzaam inkopen een competitief element wordt voor overheden. Zodat de wens van groene groei nu écht gaat leiden tot duurzame innovatie, nieuwe banen en minder bureaucratie.