Ondernemers in actie voor Oekraïne: 'Een bizarre werkelijkheid'

Ondernemers zetten zich massaal in om het getroffen Oekraïne te helpen. En dat terwijl ze het soms zelf ook niet makkelijk hebben met een bedrijf dat op een laag pitje staat door de oorlog met Rusland. ‘Het liefst ging ik er zelf heen om te vechten, maar daar stond het thuisfront niet achter.’

Kees den Boer trof huilende mannen aan tijdens zijn werkbezoek aan de Poolse fabriek die de importeur van landbouwmachines zijn handelswaar levert. Polen is loyaal aan Oekraïne, dat de Russen die dag met veel geweld waren binnengevallen. Met een zwaar gemoed nam Den Boer afscheid van zijn contactpersoon Slavec, een van oorsprong Oekraïense man wiens moeder nog in het land woont. Terug in Zeeland liet het hem niet los. Hij belde hem op en vroeg of hij kon helpen.

Twee dagen later was het erf van de ondernemer in een medisch distributiecentrum veranderd. Slavec bleek namelijk in contact te staan met de Oekraïense defensie, die hem had gevraagd medische hulpgoederen te regelen. ‘We hadden het in een oproepje op Facebook geplaatst en dat is vervolgens ontploft. Zoveel reacties’, zegt Den Boer. ‘We krijgen van alle kanten spullen. Van particulieren die met een fietstas vol verband van de Kruidvat aan komen rijden tot ziekenhuizen die zes pallets aan hulpmiddelen aanleveren. Hartverwarmend.’

‘Voor ondernemers daar is hun bedrijf kapot en hun thuis weg’

Samen voor Oekraïene

Maar het opzetten van zo’n operatie doe je niet alleen, zegt Den Boer. Hij krijgt hulp van zijn vrouw Carolien, zijn werknemers, hun partners en van andere ondernemers die lucht kregen van het initiatief. Zo benaderde de eigenaar van Ardi Keukens, eveneens gevestigd op het Zeeuwse eiland Tholen, hem om de transport voor zijn rekening te nemen. Het lukte om in minder dan twee weken tijd 45 pallets met medische hulpgoederen te verzenden naar de steden Kyiv, Zhytomyr, Chmelnytsky en Kharkiv. Daarnaast zijn er vijftien pallets gesorteerd en aangeboden aan een hulporganisatie die zich ontfermt over vluchtelingen.

Het runnen van zijn bedrijf staat momenteel op een laag pitje, maar Den Boer heeft het er graag voor over. ‘Ik heb hier vanmorgen een vrachtwagen van een Oekraïense transportondernemer geladen. Die jongen stond daar bijna te huilen. Hij reed altijd vis van Engeland naar Oekraïne, dat is gewoon gedaan, dat is klaar. Zijn bedrijf is kapot en zijn thuis is weg. Dat is een hele bizarre werkelijkheid, als je daarin leeft.’

Topondernemers bundelen krachten

Een initiatief dat ook begon met een oproepje op sociale media en vervolgens ‘ontplofte’, was dat van Bunq-ceo Ali Niknam. Op LinkedIn had hij zijn zorgen gedeeld en hulp aangeboden aan slachtoffers van de oorlog in Oekraïne. Na een overweldigende stroom reacties lieten twee andere topondernemers weten hem willen helpen: Picnic-baas Joris Beckers en MessageBird-oprichter Robert Vis. Samen stampten de mannen in minder dan een week een ngo uit de grond, genaamd People for People, die zich richt op uiteenlopende soorten hulp.

‘Joris en Robert zijn ook echte ondernemers. Hop, en door. Niet lullen, maar poetsen, zullen we maar zeggen’, vertelt Niknam vanuit zijn woonplaats New York, waar hij momenteel dag en nacht bezig is met de stichting. ‘Prioriteit nummer één is nu het optuigen van de organisatie. Maar we boeken ook al veel overwinningen. Zo hebben we honderden sim-kaarten uitgedeeld aan de grens in Polen, tientallen vluchtelingen gehuisvest en is er vrachtwagen met babymelk naar Oekraïne gestuurd.’

‘Niet lullen, maar poetsen’

Niknam, die in zijn jeugd de Eerste Golfoorlog tussen Irak en Iran heeft meegemaakt, ziet de stichting als een aanvulling op de gevestigde hulporganisaties. ‘De grote instituten, zoals het Rode Kruis, zorgen voor de basis. Ze doen wat ze kunnen en ik heb daar bijzonder veel respect voor. Wij proberen op basis van toevallige dingen die we tegenkomen een bijdrage te leveren en een verschil te maken in het leven van mensen. Dit alles onder het paradigma: iedere persoon die we helpen is er één.’

Wat dit met hemzelf doet? ‘Slaaptekort’, vat Niknam het antwoord lachend samen. ‘Maar ik ben helemaal niet met mezelf bezig. We willen op welke manier dan ook een bijdrage leveren. Want wij gaan niet bij de pakken neerzitten.’

Gestrande vrachtwagenchauffeurs

De hulpvraag verzamelde zich bij Jan Zandbergen Group niet op sociale media, maar letterlijk voor de deur. Vanaf de eerste dag van de oorlog zag ‘chief operational officer’ Léon van Batenburg tientallen vrachtwagenchauffeurs stranden op de parkeerplaats. Deze mannen rijden normaal gesproken dagelijks met kippenvlees van Oekraïne naar Veenendaal, waar het vleesverwerkingsbedrijf gevestigd is. Maar na de Russische inval konden ze niet meer terug. Hun vervoersmaatschappijen waren onbereikbaar en het was onduidelijk of de grens nog open was. Bovendien hadden ze geen vracht meer om mee terug te nemen, waardoor ze de terugreis niet konden financieren.

‘Op den duur stonden er 24 auto’s bij ons op de parkeerplaats. Slapen in een truck is één ding, maar ze konden natuurlijk niet zonder sanitair en eten’, zegt Van Batenburg. ‘Dus hebben we onze ruimte daarvoor beschikbaar gesteld.’ Oekraïense medewerkers van het bedrijf raakten met de chauffeurs in gesprek en merkten dat ze terug wilden om hun familie in veiligheid te stellen of te vechten. Maar ze wilden niet met een lege vrachtwagen terugkeren. ‘Dat snapte ik wel. Toen zijn we gaan faciliteren in hun plan om noodhulpgoederen mee terugnemen.’

De Russisch-Oekraïense oorlog heeft grote gevolgen, ook voor Nederlandse ondernemers. Hier vindt u de meest gestelde vragen en antwoorden over de consequenties voor ondernemers.

Het gaat om humanitaire goederen, waaronder dekens, slaapzakken en voedsel, maar ook helmen en scherfvesten die zijn verzameld via de Oekraïense ambassade en enkele winkelketens die op het initiatief hebben aangehaakt.

Een groepje medewerkers, onder wie een Oekraïense, coördineerde tientallen transporten in samenwerking met een grote voedselproducent in Oekraïne. Jan Zandbergen Group regelt brandstof, handgeld en de benodigde grensdocumenten. ‘Het begon met die eerste 24 trucks, maar inmiddels zitten we boven de 40. Want er waren natuurlijk andere chauffeurs die van hun collega’s hoorden over dit initiatief en ook op onze parkeerplaats aansloten. Dus hebben we het verlengd. Zolang er chauffeurs zijn die terug kunnen, regelen we dat voor ze’, aldus Van Batenburg.

Het ziet ernaar uit dat sommigen na hun rit ook weer zullen terugkeren naar Nederland. Het verbod voor mannen tussen de 18 en 60 jaar om Oekraïne te verlaten, geldt niet voor chauffeurs die kunnen aantonen dat ze humanitaire vrachten terugbrengen. ‘We hebben vrijwaringen afgegeven die garanderen dat wij chauffeurs terugsturen met humanitaire goederen. Dat is voor iedereen fijn, want dat betekent dat wij nog wat grondstoffen krijgen en Oekraïne spullen die nodig zijn.’

Activistische hoodies

Wie het liefst met deze chauffeurs mee zou gaan naar Oekraïne is de Nederlandse ondernemer Henk van der Valk, eigenaar van een snackbar en een taxibedrijf in IJmuiden. ‘Ik zat vakantie te vieren op een berg in Oostenrijk en opeens werd ik geconfronteerd met het nieuws over de oorlog. Ik voelde me zo machteloos. Terwijl ik aan het skiën was, brak twee uur vliegen verderop de pleuris uit. Hoe kan ik helpen, wat kan ik doen, vroeg ik me af. Het liefst ging ik er zelf heen om te vechten, maar daar stond het thuisfront niet achter.’

Voordat hij terugkeerde naar het vakantiehuisje, dronk hij nog een biertje bij de piste. ‘En toen was het: póf.’ Opeens had hij een manier bedacht om toch iets te kunnen betekenen voor de Oekraïners: geld inzamelen met de verkoop van activistische hoodies en de opbrengst doneren aan het goede doel

‘Ik wilde vechten, maar daar stond het thuisfront niet achter’

In de twee dagen die volgden, zette hij een webshop op poten, vond hij een ontwerpbureau en een drukker en bedacht hij verschillende teksten voor op de truien. Om er een paar te noemen: ’Landjepik is alleen leuk bij Stratego’ en ’Russian warship, go fuck yourself’. Een hoodie kost 39,95 euro waarvan 10 euro naar Giro555 gaat. Zelf houdt Van der Valk er niets aan over.

Waarom truien? ‘Je kunt de oorlog in Oekraïne wel heel erg vinden, maar als je een trui aan hebt met zo’n tekst erop, dan geef je ook een boodschap. T-shirts eindigen vaak onderin de kast, maar hoodies draag je ook echt. Hiermee laat je zien: jongens, deze oorlog gaat nergens heen.’ Er zijn al vijftig hoodies verkocht en de bestellingen komen uit het hele land. Van der Valk heeft er zelfs al mensen mee zien lopen, vertelt hij. ‘Dat geeft natuurlijk ook een trots gevoel. Want ondanks dat het een klein initiatief is te midden van hele grote acties, betekent het voor mij veel. Het is een klein gebaar, dat hopelijk toch iets groots aangeeft.’

Nederlandse Spoorwegen heeft op 1 maart laten weten dat Oekraïense vluchtelingen die in Nederland aankomen, geen treinkaartje hoeven te kopen. Het spoorbedrijf zegt tegen inwoners van Oekraïne die hun land en huizen moesten ontvluchten: ‘Je paspoort of ID-bewijs is je treinkaartje naar Nederland. De collega’s van NS zullen helpen om je doorreis in Europa zo makkelijk mogelijk te maken. We wensen je een veilige reis.’Poolse medewerkers van het detacheringsbedrijf Metaal Flex hebben in het Brabantse Hapert een inzamelingsactie voor vluchtelingen uit Oekraïne georganiseerd. Het gaat om spullen waar behoefte specifiek aan is, waaronder servies, bestek, pannen, luiers, babyvoeding, toiletpapier, houdbare voedselproducten, dekens en EHBO-dozen. Het bedrijf heeft al minstens zes trailers naar Polen gestuurd.

Het sprekersbureau Lecture biedt een eenmalige ‘expert talk’ te koop aan waarvan de opbrengst naar Giro555 gaat. Hierin geven Rusland- en Oekraïne-experts Pjotr Sauer, André Gerrits en Laura Starink antwoord op alle vragen die je over de oorlog hebt. Kosten: 2250,00 euro.

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.