Please, don't be pennywise and pound foolish over 't EU budget

Hoeveel mag de EU ons kosten? Zo min mogelijk, is voor velen de eerste reactie. Ook het kabinet lijkt zich erop in te stellen om de afdracht naar ‘Brussel’ zo klein mogelijk te houden. Maar wist u dat de kans is groot dat het daarmee de Nederlandse welvaart tekortdoet? En dat zit zo.

 

Als het gaat om de omvang van het Europese budget is de Nederlandse regering duidelijk: 1 procent is 1 procent. En geen 1,1 procent zoals voorgesteld door de Europese Commissie. De nationale bijdrage mag niet omhoog, betalingen mogen alleen oplopen met de economische groei. Nieuw beleid, Brexit: vang maar op door te bezuinigen, aldus het kabinet tegen Brussel. Wij betalen al genoeg. Maar klopt dat wel? En is het een verstandige houding?

 

Twee keer nee tegen Nederlandse zuinigheid

Twee keer nee, zeggen deskundigen, onder wie Gert Jan Koopman, de Nederlandse directeur-generaal van het Directoraat-Generaal Begroting van de Europese Commissie. Nederland draagt na de Britten het kleinste deel van haar inkomen af aan de EU. Andere lidstaten zetten dan ook vraagtekens bij de grote korting die Nederland heeft bedongen en die zij moeilijk te rechtvaardigen vinden. Nederland zou sjoemelen met cijfers en voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten. Opinieblad Forum zet 7 punten op een rij waarom gehannes rond 0,1 procentpunt Nederland meer pijn kan doen dan alleen in de portemonnee.

 

Punt #1

Wat willen we eigenlijk van de EU? 1+1=3

Voor je een doel stelt voor wat je wilt betalen en hoeveel je terug moet krijgen, is het belangrijk eerst te kijken waarom je in de EU zit. Of nog vóór de EU in de Benelux. Dat was en is omdat je door samen te werken een groter rendement krijgt. Je kunt immers niet alles zelf doen.

 

wat hebben wij aan mooie infrastructuur als onze goederen Europa niet in kunnen?

 

We kunnen hier wel mooie infrastructuur aanleggen, maar als je de goederen niet door Europa kunt laten rijden, stopt de handel bij de grens. En wat heb je aan kennis als je die niet makkelijk kunt delen, bijvoorbeeld door wetenschappelijke uitwisselingsprogramma’s en internationale samenwerkingsprogramma’s voor het bedrijfsleven? Wat we willen, daar zit de regering zelf bij. Want hoewel de Europese Commissie de inhoud van het beleid voorstelt, worden de kaders gezet in de overlegorganen van regeringsleiders en vakministers.

 

Punt #2

Ook Nederland wil dat de EU veel meer gaat doen dan nu

De grootste uitgavengroei van de EU zit de komende jaren in voorgenomen nieuwe programma’s voor burgers en bedrijven, waar de Nederlandse regering hard over meegedacht heeft. In de nieuwe EU-begroting wordt veel meer geld uitgetrokken voor nieuwe prioriteiten. Bijvoorbeeld voor het tegengaan van klimaatverandering, buitenlands beleid, migratie, defensie, onderzoek & innovatie, energie en de digitale agenda.

 

én willen bezuinigen én minder betalen: dat zet kwaad bloed

 

Het is logisch – en in het Nederlandse economische eigenbelang – om hier ook een hogere bijdrage aan de begroting tegenover te zetten, zegt Gert Jan Koopman. Andere lidstaten zijn not amused dat Nederland én pleit voor bezuinigingen én wil vasthouden aan een permanente korting.

 

Punt #3

Nederland rekent buitenlands geld mee in de eigen afdracht

We hebben het in Nederland over dé afdracht aan de EU. Wat de regering doorgaans niet doet, is helder zeggen dat een substantieel deel van het bedrag dat overgeschreven wordt naar Brussel helemaal niet van de Nederlandse belastingbetaler komt en ook geen deel van de afdracht vormt. Het ministerie zet namelijk 3 miljard aan Europese invoerrechten ook in het rijtje ‘contributie’. Geld van niet-Europese bedrijven die via Rotterdam of Schiphol goederen invoeren. ‘Dat heeft te maken met hoe het ministerie de tabellen heeft ingericht’, zegt Koopman. ‘Dat doen ze niet expres. Daar ga ik van uit.’

 

aan de douaneheffingen houdt Nederland zelf 600 miljoen euro over

 

Dat aan de Europese buitengrenzen douaneheffingen worden opgelegd door de EU voor de EU-kas, is door alle lidstaten afgesproken. Als grens- en doorvoerland int Nederland namens de EU dus veel meer dan Bulgarije of Oostenrijk. Die opbrengsten moeten alle innende landen dus doorsluizen. Voor die dienstverlening houdt de Nederlandse staat 20 procent administratie- en uitvoeringskosten in. Dat komt neer op meer dan 600 miljoen euro per jaar aan overhead die in de schatkist vloeit. Die importheffingen worden door de bedrijven doorberekend naar de afnemers en de eindconsument. Aangezien Nederland een doorvoerland is, zijn dat niet zozeer Nederlanders maar vooral mede-Europeanen.

 

Punt #4

Niet elke euro die je betaalt, krijg je als euro weer terug

Het EU-begrotingsvoorstel 2021-27 vraagt van Nederland een bijdrage van 0,83 procent van het bruto nationaal inkomen (bni), maar de voordelen van de EU voor Nederland worden geraamd op 9,46 procent van het bni. ‘De contributie van Nederland is een investeringsbudget’, zegt Koopman. ‘Als je kijkt naar het economisch effect, krijgt de Nederlandse economie letterlijk het tienvoudige terug. Dat zit in de voordelen van een interne markt, maar ook in de handelsverdragen waar de EU als veel grotere partij aanzienlijk betere handelscondities voor het bedrijfsleven heeft bedongen dan een klein land alleen zou kunnen doen. Die winst vind je niet terug als geldstroom naar overheidsinstellingen maar zijn wel economisch van groot belang; 1,4 procent van het Tsjechische nationaal inkomen gaat naar Nederlandse bedrijven bijvoorbeeld. In totaal vloeit er aan inkomsten voor het Nederlandse bedrijfsleven zo`n 8 miljard euro per jaar uit de 11 nieuwe lidstaten, aanzienlijk meer dan onze bijdrage aan de EU.’

 

8 miljard aan inkomsten vloeit terug naar Nederlandse bedrijven

 

Ook de Europese grensbewaking is ten voordele van Nederland, betoogt Koopman. ‘Reken maar eens uit wat het extra gaat kosten als we dat zelf moeten doen’. Datzelfde geldt voor samenwerkingsprojecten voor kennis en innovatie, die vergemakkelijkt worden door het vrije verkeer van mensen. Daar wordt in gezamenlijkheid meer kennis ontwikkeld en uitgewisseld dan je als land alleen kunt organiseren. Niet voor niets waren de Britten ernstig ontstemd toen ze hoorden dat een Brexit ook betekent dat ze uitgesloten waren van het Europese ruimtevaartprogramma – hier moeten zij net als elk niet EU-land opnieuw op de deur kloppen. Wat er gebeurt als je niet samenwerkt, zie je op plekken waar de interne markt nog niet goed werkt.

 

Punt #5

Kies je prioriteiten

De Nederlandse inzet op een zo laag mogelijke afdracht kan ten koste gaan van modernisering van de begroting, een belang dat Nederland ook nastreeft. Minder afdracht is minder budget, dus moet er bezuinigd worden, is de logische conclusie van Koopman en vele anderen in Brussel en de lidstaten. ‘Het is niet realistisch veel meer bezuinigingen te verwachten op Landbouwbeleid of het Cohesiefonds, voor achtergebleven regio’s in de EU. De Commissie snijdt daar al fors – meer dan 100 miljard – en een grote meerderheid van lidstaten vindt dat dat al te ver gaat. Als het budget omlaag duikelt, leidt dat er onvermijdelijk toe dat er uiteindelijk diep gesneden zal worden in de programma’s met de meeste Europese toegevoegde waarde, zoals onderzoek, innovatie, migratie en defensie-industrie. Laat dat nu ook de programma’s zijn waar juist Nederland het meeste baat bij heeft.

 

er is in brussel weinig begrip voor het gestrekte been van nederland

 

Dat is ook precies waar het recente voorstel van EU-voorzitter Finland op neer komt: dan maar minder bezuinigen dan de Commissie voorstelt op Landbouwbeleid en forse besparingen in ‘modernere uitgaven’. ‘In Brussel is er weinig begrip dat Nederland er nu met zo’n gestrekt been in gaat’, zegt Koopman. ‘Onderhandelingen worden altijd hard begonnen, dat hoort erbij. De Duitsers zijn ook hard over het budget, maar zeggen ze erbij, niet tot twee cijfers achter de komma. Zij willen ook R&D stimuleren. Die opstelling geeft ten minste een aanzet tot flexibiliteit.’ Als Nederland vasthoudt aan deze positie, gaat dit vooral ten koste van uitgaven waar het zo veel baat bij heeft.

 

Nederland heeft de EU hard nodig: waarom we samen sterker staan in een onzekere wereld. Lees hier het hele SER-advies Prioriteiten voor een fair Europa

 

Punt #6

Oost-Europa betaalt een groter deel van zijn inkomen aan de EU dan Nederland

Welke grafiek je ook bekijkt, Nederland is geen top-betaler. Nederland is een ‘nettobetaler’, maar dat geldt voor alle West-Europese landen en dit is in lijn met de Nederlandse welvaartspositie: wij hebben nu eenmaal minder cohesiemiddelen, oftewel geld voor achtergebleven regio’s nodig. Als je naar de nationale afdrachten kijkt, uitgedrukt in percentages van het nationaal inkomen, betaalt Nederland per inwoner heel weinig, alleen de Britten betalen nog minder.

 

niet nederlanders, maar oost-europeanen betalen het meest per inwoner

 

Wie betalen per inwoner het meest? Dat zijn vooral de Oost-Europeanen. Dat is het resultaat van hard onderhandelen in 1999. Daar is toen bewust gekozen om alle Nederlandse lobbykracht te zetten op eenzelfde korting als de Britten hadden ten koste van het moderniseren van de EU-begroting. Volgens bronnen in Den Haag moest het ministerie van Financiën een deel van dat miljard weer overmaken naar het ministerie van EZ, dat Europese geldstromen zag verdwijnen voor Onderzoek en daarvoor gecompenseerd moest worden.

 

Wat voor gevecht de strijd om het EU-budget gaat opleveren en welke allianties er worden gevormd? Lees is het in dit artikel van Politico online

Punt #7

Tot slot: Zorg dat je een gunfactor houdt als je nog iets wilt van de EU

‘I’m Dutch so I can be blunt, zei Jan-Kees de Jager in 2012 toen hij als minister van Financiën op het Europese toneel zijn financiële poot stijf hield over de Griekse crisis. ‘Ik beschermde de Grieken tegen de Duitse en Nederlandse aanpak, zei oud-Commissievoorzitter Juncker daar bij zijn afscheid over. De Grieken zijn weer een beetje opgekrabbeld, maar de Nederlandse houding is nog niet vergeten. Wie voortdurend onderstreept dat hij minder contributie wil betalen dan de rest, moet niet raar opkijken als de rest van de club op gegeven moment wel genoeg heeft van het liedje. ‘Zoiets wordt nooit expliciet gezegd’, zegt Koopman, ‘zo werkt diplomatie niet. Maar zo gaat het wel.’

 

nederlanders staan bekend als effectieve onderhandelaar met weinig empathie

 

Nederlanders staan in Brussel bekend als effectieve onderhandelaars, maar met weinig empathie. We winnen op punten, maar als we beleid willen beïnvloeden zijn vrienden nodig. Niemand zegt het bijvoorbeeld, maar toen Nederland steun nodig had in het gevecht met Frankrijk rond de pulskorvisserij was het oorverdovend stil. Een ander nadeel is dat als nationale politici steeds een beeld oproepen van een ‘oneerlijke’ EU, ook goodwill in Nederland verdwijnt.