Waarom ook werkgevers het over de overgang moeten hebben

Opvliegers, slapeloosheid, concentratieproblemen. Meer dan 1,8 miljoen vrouwen in Nederland zit in de overgang en dat heeft gevolgen op het werk. Meer kennis, begrip en ondersteuning van de werkgever kan helpen, zodat deze vrouwen* niet uitvallen. En deze tips kunnen helpen.

‘De overgang heeft toch niets met werk te maken?’

Tip#1
Onderschat de gevolgen niet, ook niet voor het verzuim

‘Opvliegers, slapeloosheid, concentratieproblemen, stemmingswisselingen maar soms ook depressie en zeer zware bloedingen’, somt Eveline Bakker, re-integratie en preventie-adviseur bij ArboNed op. De lijst met klachten waar vrouwen last van kunnen hebben, is lang. De duur en heftigheid verschillen per persoon. Al die klachten kunnen leiden tot een lagere productiviteit, minder werkplezier én verzuim. Liefst een derde van het verzuim van vrouwen tussen de 45 en 55 jaar is toe te schrijven aan de overgang. Daarnaast komt 1 procent van de vrouwen vervroegd in de overgang (voor haar veertigste) of raken vrouwen in de overgang door kanker, met de bijbehorende klachten. ‘Gelukkig is er steeds meer aandacht voor de overgang, dat is de afgelopen tien jaar enorm veranderd. Maar desondanks blijft het voor veel mensen toch een lastig onderwerp om bespreekbaar te maken. We hebben het er liever helemaal niet over.’ Ook vrouwen zelf niet.

* Waar wij vrouwen schrijven, bedoelen wij iedereen die in de overgang kan komen

Depressie of burn-out

Niet gek dat veel klachten nog onvoldoende worden herkend, zowel door de vrouwen, als door zorgmedewerkers en werkgevers. Bakker: ‘Ik hoor nog steeds verhalen over bedrijfsartsen die zeggen nog nooit iemand met overgangsklachten op het spreekuur te hebben gehad.’ Het gebrek aan kennis leidt er soms toe dat vrouwen verkeerd gediagnosticeerd worden. Ze komen met een depressie of burn-out thuis te zitten en vallen dus uit. ‘De klachten lijken soms op elkaar. Met als gevolg dat de behandeling weinig effect heeft en de vrouw in kwestie dus nog langer thuis zit.’

‘Ik vind het als werkgever heel ongemakkelijk om hier over te hebben’

Tip#2
Bespreekbaar maken helpt om verzuim tegen te gaan

Ongeveer 55 procent van de vrouwelijke werknemers die in de overgang zitten, blijkt uit een onderzoek van TNO, geeft aan dat overgangsklachten van invloed zijn op hun werk. 8 procent heeft hier dagelijks last van. Reden dus om het onderwerp maar eens goed op de agenda te zetten, zeker in een bedrijf met maar liefst honderdtwintig medewerkers die in die categorie vallen. Zo besloot pensioenuitvoerder AZL uit Heerlen een workshop te organiseren. Tijdens die workshop kregen mannen en vrouwen praktische informatie over de overgang en werk, vertelt Dave Kersemakers (hr businesspartner en vitaloog bij AZL). Over het taboe, over klachten die het werk in de weg kunnen staan en hoe een begripvolle werkomgeving kan helpen om uitval te voorkomen. Zijn tip: door bijvoorbeeld op intranet met een artikel aandacht te besteden aan het thema overgang en werk, of door een workshop te organiseren, kunnen werkgevers laten zien dat ze oog hebben voor de overgang. Zo wordt het makkelijker voor werknemers om het onderwerp aan te snijden. Veel werknemers weten bijvoorbeeld niet dat ze een preventief consult bij de bedrijfsarts kunnen aanvragen. Kersemakers: ‘De workshop over de overgang maakte bij ons echt het gesprek los. Een hr-collega vertelde na afloop dat zij ook met overgangsklachten zat. Ze heeft soms last van een kort lontje en van opvliegers en gaf aan dat we haar dan maar even moeten laten. En er vooral niet te veel de focus op moeten leggen.’

‘Veel kan ik als werkgever toch niet doen?’

Tip#3
Soms zijn werknemers met kleine aanpassingen al geholpen

Martine Bolhuis, businesspartner Duurzame Inzetbaarheid bij Centraal Beheer, spreekt veel met klanten – hr-managers en werkgevers – over werkplezier, werk/privé-balans en duurzame inzetbaarheid. Het draait volgens haar uiteindelijk om de vraag: wat kan ik als werkgever voor je betekenen? ‘Heel praktisch. Soms kunnen de arbeidsomstandigheden worden aangepast. Denk aan flexibele werkuren of een ander pauzebeleid. Misschien zijn er taken uit te wisselen of helpt meer aandacht voor een gezonde leefstijl. Denk aan wandelafspraken. We weten dat dat ook klachten kan verminderen. Het hoeft allemaal niet zo complex te zijn.’
‘Zit je soms in de overgang?’ Dat is zeker geen vraag die een leidinggevende, werkgever, teammanager of hr-professional terloops moet stellen, benadrukt vitaloog en intern opleider Ilona Lamerichs van AZL in Heerlen. Dat kan juist vanwege de gevoeligheid van het onderwerp helemaal verkeerd uitpakken. ‘Het gaat om erkenning en herkenning’.
Bolhuis raadt bedrijven met veel vrouwelijke werknemers daarom vaak aan om een overgangsconsulent in te schakelen. Deze consulent (vaak een verpleegkundige) kijkt mee naar de privéwerkbalans en kan bijvoorbeeld hormoontherapie adviseren. Heel veel vrouwen die met deze klachten zitten, vinden het ook fijn om hierover met een professional in gesprek te gaan en gehoord te worden. ‘Dat alles helpt weer om klachten te verminderen en verzuim te voorkomen.’

‘Ik hoor hier niemand over hoor’

Tip#4

Zet een boegbeeld in om het taboe te doorbreken

Vrouwen hebben volgens de experts vaak het gevoel dat ze ineens niet meer mee tellen, dat ze ‘afgeschreven worden’. ‘Ze praten er soms wel met collega’s over, maar met een leidinggevende? Dat is vaak nog een brug te ver’, zegt Martine Bolhuis. Een belangrijk advies dat ze bedrijven regelmatig geeft, is om een boegbeeld over de overgang aan het woord te laten. Een vrouwelijke manager, ceo of bestuurder. ‘Daarmee ga je het taboe te lijf en maak je het onderwerp bespreekbaar. Ik ben zelf bijna 53 en onlangs behandeld voor borstkanker en hierdoor direct in de overgang gekomen. Ik heb nu ook last van opvliegers. Ik werk vaak met groepen en wanneer ik rood word of ga transpireren, dan benoem ik dat nu. Ik gooi het open.’ Op die openheid wordt altijd positief gereageerd. ‘Je voelt dan een soort ontlading in de groep. Juist omdat ik het bespreekbaar maak. Ik krijg ook vaak reacties van vrouwen die het herkennen. Daarom ook: verzamel boegbeelden. Leg dit onderwerp niet alleen bij de medewerker neer, dat is een gemiste kans. Je kunt hierin als werkgever echt een verschil maken.’

‘Dan focus ik me toch gewoon op andere werknemers?’

Tip#5
We hebben deze vrouwen hard nodig, aandacht voor de overgang betaalt zich echt terug

‘Wat me altijd enorm aangrijpt, is dat vrouwen op de top van hun kunnen rinkel-de-kinkel in de overgang terechtkomen en als we niet uitkijken uitvallen’, zegt coach Saron Petronilia die vaak lezingen geeft over de overgang en vrouwelijk leiderschap. ‘De overgang wordt gezien als een brevet van onvermogen. Ik durf te zeggen dat vrouwen soms liever met een burn-out dan met overgangsklachten thuiszitten. Dat is blijkbaar hipper, meer geaccepteerd. En hoe hoger in de boom binnen bedrijven, hoe groter het taboe. Vrouwen in het bedrijfsleven zijn vaak bezig om one of the guys te zijn en dan ga je niet over opvliegers beginnen.’
Terwijl het voor bedrijven, helemaal met de huidige krappe arbeidsmarkt, zo belangrijk is om deze vrouwen met jaren ervaring en senioriteit te behouden. ‘Deze vrouwen wil je toch niet kwijt?’ Martine Bolhuis van Centraal Beheer is het daarmee eens. ‘Werkgevers zijn soms toch geneigd naar de korte termijn te kijken, maar hoe zorg je dat de medewerker deze periode goed doorkomt?’ En begrip op de werkvloer helpt, zegt ook Eveline Bakker. ‘Ik zie dat werkgevers, veel meer dan vroeger, bereid zijn om te mee te denken en willen weten wat ze kunnen doen. Niet gek, want gelukkig werken er steeds meer vrouwen in allerlei organisaties en ze werken ook langer door dan vroeger.’

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.