Wat Ursula von der Leyens ‘troonrede’ ondernemers te bieden heeft

Na enkele jaren van vooral politieke State of the Unions was het dit jaar de beurt aan de economie, zo was de hoop. Wat doet de EU voor de ondernemer? Maar toen werd het oorlog. EU-commissievoorzitter Ursula von der Leyen had het vooral dáár over in haar derde ‘troonrede’. En over de energiemarkt die door de oorlog overhoop is gehaald.   

 

Natúúrlijk ging het in deze State of the Union vooral over de oorlog in Oekraïne, en alle gevolgen die ook de EU daarvan ondervindt. Na twee coronajaren leek het aanvankelijk weer eens tijd voor een ‘gewoon’ EU-jaar, maar de Russen hadden andere plannen. Vandaar dat de Oekraïense presidentsvrouw Olena Zelenska eregast was in het Europees Parlement. En dat Ursula von der Leyen en een aantal vrouwelijke europarlementariërs in het blauwgeel van de Oekraïense vlag waren gekleed. Waarbij het mooi meegenomen was dat dat tevens de Europese kleuren zijn.

‘Dit is niet alleen een oorlog tegen de mensen in Oekraïne, maar ook een oorlog tegen de Europese  economie en energie, tegen onze waarden en toekomst’, sprak Von der Leyen tot het Parlement. Europa blijft solidair met Oekraïne en zet de politieke en economische strijd tegen Rusland voort. De economische sancties worden gehandhaafd. Dat betekent dat de afhankelijkheid van Russisch gas verder moet worden verminderd. Het aandeel Russisch gas in de Europese gashuishouding is inmiddels geslonken van 40 procent vorig jaar naar 9 procent nu. Wat wil Von der Leyen nog meer doen om de energienood in Europa te lenigen?

 

Overwinsten energie afromen

Het meest in het oog springend is het voorstel om de overwinsten van energiebedrijven – zowel fossiele als duurzame – af te romen en dat geld te verdelen over burgers en bedrijven die hun energierekening niet meer kunnen betalen. Dat afromen moet 140 miljard euro opleveren, maar de vraag is of dat gaat lukken. Na de speech van Von der Leyen vroegen velen zich af hoe zo’n operatie er in de praktijk gaat uitzien. Is het bijvoorbeeld wel zo makkelijk om de overwinst te bepalen bij energiebedrijven? En bereikt het geld dan ondernemers die het hard nodig hebben voor hun energierekening?

 

‘Ze wil Europa onafhankelijker maken op energiegebied’

 

Versneld verduurzamen

De oorlog in Oekraïne onderstreept de noodzaak om Europa onafhankelijker te maken op energiegebied. Dat is altijd een goed idee. Von der Leyen stelt voor de blik meer te richten op ‘betrouwbaarder’ gasleveranciers als de Verenigde Staten, Noorwegen en Algerije. Tegelijkertijd kan er worden ingezet om meer duurzame energie. De Commissie mikt daarbij op waterstof. Er komt een Europese Waterstof Bank met drie miljard euro in kas om te investeren in de productie en verspreiding van waterstof. Von der Leyen: ‘Waterstof kan alles veranderen. We willen van een niche- naar een massamarkt.’ Goed nieuws dus voor de talloze Nederlandse bedrijven die willen innoveren met waterstof.

 

Eigen grondstoffen eerst

Verduurzaming van de energiemarkt vraagt ook om zeldzame metalen en lithium (voor accu’s om stroom op te slaan). China heeft 90 procent van wereldwijde markt in zeldzame metalen in handen, en 60 procent van die van lithium. Europa wil niet zo afhankelijk zijn, zeker niet van een land als China. ‘We hebben nieuwe handelspartners nodig, zoals Mexico, India Australië en Nieuw-Zeeland. Door meer met zulke landen in zee te gaan, kunnen we ook onze democratische waarden en milieunormen uitdragen.’ Daarnaast moet Europa zich zelf meer toeleggen op zeldzame aardmetalen, voortbordurend op de inspanningen om een Europese accu- en chipsindustrie op te bouwen. Een goede ontwikkeling voor het bedrijfsleven, zeker ook gezien de aanvoerproblemen die ondernemers hebben gehad in coronatijd.

 

‘Trots zijn op de industrie en het mkb’

 

Mkb ruggengraat

Von der Leyen stond expliciet stil bij de positie van het mkb, volgens haar ‘achilleshiel en ruggengraat van de economie, met industrie waar we trots op kunnen zijn’. Ze kondigde een mkb-steunpakket aan en wil één set belastingregels voor het mkb voor zakendoen in Europa. Ook moet de richtlijn voor betalingstermijnen scherper, aangezien één op de vier faillissementen nu te wijten is aan te late betalingen door afnemers. Het is positief dat de positie van het mkb zoveel nadruk krijgt. Von der Leyen riep verder, met het oog op het personeelstekort, 2023 uit tot Jaar van de Opleiding. Naast het opleiden en bijscholen van mensen moet het ook mogelijk zijn om gericht mensen van buiten de EU met bepaalde kwaliteiten naar hier te halen. En hun diploma’s makkelijker te erkennen.

 

Gemiste kansen

Het vestigingsklimaat werd helaas weer stiefmoederlijk behandeld in de State of the Union, net als in voorgaande jaren. Een overkoepelend plan voor de Europese concurrentiekracht en het verdienvermogen wordt nog steeds node gemist. Ook besteedde Von der Leyen weinig aandacht aan het belang van technologische ontwikkeling voor de strategische en economische toekomst van Europa.

 

De Commissievoorzitter kwam aan het einde van haar speech terug op de oorlog. Het ‘positieve’ daaraan is volgens haar dat Europa heeft laten zien dat het solidair kan zijn als het moet. De solidariteit die kenmerkend én noodzakelijk is voor de EU. ‘De strijd van Oekraïne heeft ons hoop gegeven. Oekraïne leert ons dat Europa moediger moet zijn en dichterbij de burgers moet gaan staan.’

 

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief