Wilt u 43.000 windmolens? Of 1.040 km2 zonnepaneel? De échte keuzes komen nu

Investeren in duurzame energie en energiebesparing? Doen, zeggen ondernemers. En snel ook. Dan ziet Nederland er straks zo uit.

Wat nou als we Nederland in rap tempo van duurzame energie willen voorzien. Wat zou er dan moeten gebeuren? Even wat grote getallen: Nederland verbruikt nu rond de 3.000 petajoule aan energie. Dat is net zoveel als bijna 45 miljoen huishoudens jaarlijks aan energie gebruiken. Op dit moment wordt 118 petajoule duurzaam opgewekt. Een kleine 6 procent van de totale hoeveelheid. Over zeven jaar zou dat volgens het Energieakkoord tenminste 16 procent moeten zijn. De opgave om dat te verduurzamen is dus enorm. Daar zou je nu zo’n 43 duizend windmolens van de huidige generatie voor nodig hebben (er staan er nu 2.327 op land en in zee). Of 1.040 vierkante kilometer zonnepaneel (er is volgens het Planbureau voor de Leefomgeving maximaal 654 vierkante kilometer beschikbaar).

De schatting van het aantal windmolens, de kilometers zonnepaneel en de aantallen installaties voor bodemenergie en biomassa is gebaseerd op gegevens van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en het Centraal Planbureau. Telkens is bekeken hoeveel energie er nu met elke vorm wordt opgewekt en hoeveel molens et cetera er nodig zijn om de 16 procent uit het Energieakkoord met deze vorm van duurzame-opwekking dan wel om hiermee in onze hele energiebehoefte te voorzien.

Alle kaarten zetten op één vorm van duurzame energie is dus niet handig. Dat zou betekenen dat je Nederland moet dichtplakken met windmolens of zonnepanelen om maar eens iets te noemen. Een slimme mix maken, is wel haalbaar. Als je alle middelen zo efficiënt mogelijk plaatst (daar waar de meeste wind waait, de meeste zonuren worden gemaakt et cetera), gaat de Nederlandse energieplattegrond er zo uitzien:

Waar schijnt de zon het meest, waar waait de wind het hardst, waar is de (getijden)stroming het sterkst en wat is de beste plek voor aardwarmte? Op deze plaatsen kan duurzame energie het beste opgewekt worden. De plaatsen waarop zon, wind, stroming en aardwarmte zijn aangegeven zijn slechts indicatief. En geven dus niet de exacte plek aan noch de totale hoeveelheid wind, zon, stroming of aardwarmte op die plek.

Bronnen: KNMI, Planbureau Leefomgeving

Als Nederland wil overschakelen op groene energie én de uitstoot van broeikasgassen (CO2) in 2050 met 80 tot 95 procent wil verminderen, dan moet er fors geïnvesteerd worden. Adviesbureau McKinsey rekende pas uit dat dat daar 200 miljard euro voor nodig is tot 2040. Dat komt in de buurt van de inschatting die ondernemers maakten, reageerde Hans de Boer, voorzitter van VNO-NCW. Volgens ondernemers is er op de overheidsbegroting ruimte om jaarlijks sowieso 7 miljard euro vrij te maken om de energietransitie te bekostigen. En als de overheid het voortouw neemt, kan via een Nationale investeringsbank van overheid en bedrijfsleven zo’n 100 miljard euro tot 2025 aan privaat geld vrijkomen.

Het helpt dan ook als overheid en burger vervolgens bereid zijn daar (letterlijk) ruimte voor te maken. En als er ook flink wordt doorgepakt. Niet alleen door de energieopwekking te verduurzamen, maar ook door energie te besparen. Alleen al in kantoorpanden valt er 28 petajoule aan energie te besparen. Reken je bestaande woningen mee dan komt daar zeker nog 15 petajoule bij. Bijvoorbeeld door betere isolatie en het aanbrengen van zonnepanelen. Daar is al wel een begin mee gemaakt, maar het gaat nog lang niet snel genoeg. 

‘De Nederlandse duurzaamheidsdoelstelling wordt vaak onderschat’, zei Maarten Hajer in een Forum-artikel dat in mei werd gepubliceerd. Hajer is hoogleraar Urban Futures aan de Universiteit Utrecht en een van de bedenkers van het plan om 25.000 windmolens in de Noordzee te zetten. ‘Vaak wordt nog gedacht dat we die doelstelling met allerlei kleinschalige projecten kunnen halen. Maar je moet juist groot denken.’

Wat niet ter sprake is gekomen:

Er zijn natuurlijk nog meer manieren om duurzaam met energie om te gaan. Stadswarmte is bijvoorbeeld niet genoemd, omdat het geen natuurlijke bron is. Dit hergebruik van warmte, vaak uit industriële processen, is vanzelfsprekend een goede manier om milieuwinst te boeken. Tenslotte hoeft een gebouw dat met stadswarmte is verwarmd, geen andere bron aan te spreken.

Kernenergie zorgt voor minder CO2-uitstoot en zou daarom ook een optie kunnen zijn. De komst van kerncentrales is alleen al jaren onwaarschijnlijk. Naast de discussie over radioactief afval, is ook het feit dat de grondstof (uranium) niet uit Nederlandse bodem komt een reden om dit niet mee te nemen. 

Laatste update 12 oktober 2016, 8.20 uur