Zes jaar Banenafspraak: ‘We moeten het doen met een krakkemikkig stelsel’

Zes jaar na de start van het 100.000-banenplan worstelt het bedrijfsleven nog steeds met een overheid die haar zaken niet op orde heeft. Daar zou het nieuwe kabinet iets aan moeten doen, vindt boegbeeld Aart van der Gaag. ‘Als mkb’er word je er nu knetter van.’

 

We zijn nu zes jaar verder in de Banenafspraak. Wat zijn de lessons learned?

‘Dat we het moeten doen met een krakkemikkig stelsel. Dat de overheid, als dienstverlener aan werkgevers, haar zaken niet goed op orde heeft. Elke gemeente verstrekt loonkostensubsidie op zijn eigen manier. De ene gunt wel loonkostensubsidie aan jongeren tot 27 jaar en de andere niet.  De ene gemeente doet aan jobcoaches, de ander niet. De regels zijn te complex en ondoorzichtig als het gaat om de uitvoering van de Participatiewet. Voor werkgevers is het nog steeds niet makkelijk om een geschikte kandidaat te vinden. Werkgeversservicepunten (een samenwerking van onder meer UWV en gemeenten; red.) hebben niet het zicht op de juiste mensen in de kaartenbak, of het is niet meteen duidelijk wat de werkzoekenden kunnen. En groepen mensen met een beperking, waaronder sommigen met een visuele of auditieve beperking, vallen buiten de doelgroep, terwijl ze óók een afstand tot de arbeidsmarkt hebben.’

Wat is de Banenafspraak?In het Sociaal Akkoord van 2013 hebben het kabinet, werkgevers en werknemers afgesproken dat ze extra banen gaan creëren voor mensen met een arbeidshandicap, omdat deze groep lastig aan het werk komt. Deze ‘Banenafspraak’ gaat om 125 duizend banen en moet voor 2026 gerealiseerd zijn. Werkgevers nemen honderdduizend banen voor hun rekening, de overheid 25 duizend. Tot de doelgroep behoren mensen die onder de Participatiewet vallen en niet zelfstandig het minimumloon kunnen verdienen, mensen met een WSW-indicatie, Wajongers en mensen die voorheen werk kregen van de gemeente. In ruil hiervoor kunnen werkgevers loonkostensubsidie krijgen, net als een no-riskpolis voor het geval de werknemer ziek wordt, en jobcoaching. 

Lijdt de Banenafspraak onder corona?

‘Arbeidsgehandicapten werken vaker in flexbanen. Ik was bang dat ondernemers het eerst afscheid van hen zouden nemen, maar nee. De teller staat op circa 61.000 banen in bedrijfsleven en overheid. Daarmee lopen we voor op ons target. In het derde kwartaal van 2020 zijn 3.000 arbeidsgehandicapten aan een baan geholpen. Ondanks corona, dat is het gekke. Blijkbaar komen ondernemers, als ze eenmaal het inclusieve pad op gaan, daar niet meer van af.’

 

Wat is uw boodschap aan het nieuwe kabinet?

‘Lerend van de zes jaar die achter ons liggen: ontwerp een uniform stelsel voor het toekennen van subsidie en faciliteiten, dat voor álle gemeentes geldt, en voor een bredere doelgroep. Grote bedrijven hebben een eigen afdeling die zich bezighoudt met de Banenafspraak. Maar als mkb’er word je er knetter van om uit te zoeken wat er in jouw gemeente mogelijk is. We hadden onze cijfers kunnen verdubbelen als de regels eenvoudiger waren geweest.’

‘Ook moet er echt vaart achter het Brede Offensief van staatssecretaris Tamara van Ark. Een aantal jaar geleden organiseerden we met De Normaalste Zaak een bijeenkomst waarin inclusieve werkgevers de toenmalige SZW-staatssecretaris Jetta Klijnsma confronteerden met hun ervaringen. Uiteindelijk kwam het tot het Brede Offensief dat nu in de Tweede Kamer ligt. Dat is een voorstel voor een simpeler systeem van loonkostensubsidie en een extra impuls voor de werkgeversservicepunten in de regio. Jammer genoeg zijn die plannen vertraagd en gaan ze zich pas in 2023 vertalen in wetgeving. Véél te laat, dan zouden we daar maar een paar jaartjes – de eerste Banenafspraak loopt tot 2026 – van kunnen genieten. Dan kun je wel 12 uur lang debatteren over premier Rutte, maar je kunt die tijd ook besteden om te onderzoeken hoe we de waarde van inclusie voor heel Nederland gaan inzetten.’

 

‘We hadden onze cijfers kunnen verdubbelen’

 

En dan is het zelfs mogelijk 200.000 banen te creëren zoals het bedrijfsleven wil?

‘VNO-NCW en MKB-Nederland hebben in hun middellangetermijnvisie aangegeven voor 200.000 banen te willen zorgen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. De vorming van een nieuw kabinet lijkt me een mooi startpunt voor dat nieuwe doel. Waarom dan niet het banenplan verbreden? Zonder dat de werkzoekenden in de eerste Banenafspraak Jan Achteran worden natuurlijk.’

 

Trekt u de tweede kar weer?

‘Tja, ik zou dit doen voor drie jaar en ben nu aan mijn zevende jaar begonnen. Het mooist vind ik de verhalen van ondernemers die zeggen: eerlijk gezegd had ik er geen zin in. Ze nemen één arbeidsgehandicapte aan en eindigen met 20. Niet omdat ze bang zijn voor een boete, maar omdat ze merken dat die mensen waarde toevoegen aan hun bedrijf. De bedrijfsresultaten zijn gestegen, de stemming op de werkvloer is verbeterd. Hun onderneming zou omvallen als ze weggaan. Ik werk met positieve, gedreven mensen. Ik zou het behoorlijk missen als ik het niet meer zou doen.’

 

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.