Woningmarkt

De woningmarkt, of huizenmarkt, verwijst naar de vraag en aanbod van huizen in een bepaald gebied, zowel koop- als huurwoningen. De woningmarkt kent verschillende onderdelen, zoals sociale huur, vrije sector huur en koopwoningen, en wordt beïnvloed door verschillende factoren. Denk hierbij aan vraag en aanbod, maar ook aan de hypotheekrente (hoeveel rente betaal je over je lening), economische omstandigheden (zitten we in een crisis?), demografische factoren (komen er meer mensen bij?) en overheidsbeleid. Daarover later mee. De woningmarkt is grotendeels vrij. Verkopers en verhuurders bepalen dus hun prijzen op basis van vraag. Toch is de woningmarkt niet volledig vrij. Het beschikbare aantal huizen wordt namelijk beperkt door overheidsregels.

Scheefgroei op de woningmarkt 

In Nederland staat de woningmarkt voor grote uitdagingen. Er is namelijk een groot tekort aan huizen. Dit wordt ook wel woningtekort genoemd. In de komende 10 jaar zijn er zo’n 1 miljoen extra woningen nodig. Dat tekort leidt tot stijgende prijzen. In 2024 lag de gemiddelde prijs van een koopwoning boven de 450.000 euro. Dat is een stijging van maar liefst 50 procent sinds 2015. Door die stijging is het voor veel mensen, vooral starters, steeds moeilijker om een huis te vinden. Dat heet scheefgroei: mensen willen wel een huis, maar kunnen het niet betalen, waardoor ze worden gedwongen om duur te huren. Het tekort leidt ook tot ellelange wachtrijen, vooral in de (sociale) huursector. In de meeste gemeentes moet je jaren lang wachten voordat je een sociale huurwoning toegewezen krijgt. Daar komt bij dat er met de Wet betaalbare huur een maatregel is aangekomen die huurwoningen weliswaar goedkoper maakt, maar die het ook minder aantrekkelijk maakt om huizen te verhuren. De overheid heeft verschillende maatregelen genomen om het woningprobleem aan te pakken en de bouw van nieuwe woningen te stimuleren, maar de uitdagingen blijven groot. Dat is problematisch, omdat een goed functionerende woningmarkt essentieel is voor onze welvaart. Om tot brede welvaart te komen is het van belang om de Nederlandse woningmarkt weer beter te laten functioneren.

De huizenmarkt tot aan 2030 

Om het woningtekort op te lossen helpt eigenlijk maar één ding: bouwen, bouwen, bouwen. De komende jaren moeten er dus heel veel huizen bijgebouwd worden. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. De bouwsector staat er slecht voor. De bouw van nieuwe woningen ligt laag, en nam de afgelopen jaren zelfs af, vanwege hoge rentes, de stijgende bouw- en energiekosten, minder economische groei en onduidelijkheid over overheidsplannen. Daarnaast ligt het aantal uitgegeven bouwvergunningen lager dan zou moeten. Met een bouwvergunning geven gemeentes toestemming om ergens woningen te bouwen. In 2024 ligt het aantal verstrekte vergunningen op ruim 60.000. Dat aantal ligt nog altijd een stuk lager dan het doel van 100.000 nieuwe huizen per jaar.

Wat is er nodig voor een functionerende woningmarkt? 

Om de bouw van nieuwe woningen te versnellen moet het Kabinet een aantal permanente maatregelen nemen. Kortetermijnmaatregelen zijn nu nodig. Denk hierbij aan een doorbouwgarantie, die projectontwikkelaars in staat stelt om huizen te blijven bouwen, óók als deze nog niet verkocht zijn. Een doorbouwgarantie voorkomt dat de bouw van nieuwe woningen verder vertraagd wordt door stijgende prijzen.

1. Er zijn meer locaties nodig voor bouwprojecten, in steden, dorpen en daarbuiten. Het huidige ruimtelijke ordeningsbeleid is te restrictief, en daar moet verandering in komen. Minder restrictief beleid helpt niet alleen de woningbouw te versnellen, maar ook om de ruimte voor werklocaties en recreatie te behouden.
2. De Wet versterking regie volkshuisvesting (Wvrv) moet zorgen voor snellere woningbouw en efficiëntere procedures. De wet moet ervoor zorgen dat knopen sneller worden doorgehakt, bouwvergunningen sneller verleent kunnen worden en moet het aantal bouwlocaties vergroten. Daarnaast moeten de bezwaar- en beroepsprocedures, waarbij omwonenden kunnen klagen over de bouw van nieuwe woningen in hun omgeving, worden versnelt. Wij vinden daarnaast dat er, wanneer er eisen aan de betaalbaarheid van woningen worden gesteld, moet worden gekeken naar wat er op de lokale woningmarkt nodig is, in plaats van één landelijke eis te stellen.
3. Een vrije huursector is van groot belang voor de woningmarkt. Duidelijke regels zijn essentieel om investeringen in huurwoningen te stimuleren. Het is belangrijk dat er goed wordt gekeken naar de gevolgen van de invoering van de Wet betaalbare huren. Er zijn eerste stappen gezet door de overdrachtsbelasting iets te verlagen. Wij zien graag dat er in totaliteit gekeken wordt naar de maatregelen die nu het woningaanbod belemmeren.