State of the Union: NextGenEU, SME Relief Package, SGP, Retail, Digitalisering, Kritieke Grondstoffen en BEFIT.

In de State of the Union is een breed scala aan beleidsonderwerpen aangehaald door Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. In dit artikel is per onderwerp beknopt uiteengezet welke ontwikkelingen er plaatsvinden per beleidsterrein.

 

NextGenEU

Het verrast niemand dat de Commissievoorzitter lovend is over de Europese herstelgelden die ter beschikking zijn gesteld toen de pandemie uitbrak. Dit programma met de naam NextGenerationEU is een beleidsmatig succes geweest voor de Commissie omdat er op Europees niveau middelen zijn gealloceerd en vervolgens verdeeld aan lidstaten in ruil voor (broodnodige) hervormingen en investeringen. En daar valt ook wel wat voor te zeggen als lidstaten niet in staat zijn geweest om tijdens de pandemie de nodige investeringen in verduurzaming en digitalisering te doen.

 

Von der Leyen gaf aan dat 600 miljard van de gelden nog niet besteed is, maar gaf niet concreet aan of dit nieuwbeleid nodig maakt. Het blijft dus gissen hoe de Commissie erin staat als het gaat om het al dan niet bestendigen van deze manier van Europese geldverdeling. Opvallend was wel dat de Commissievoorzitter alleen de investeringen in verduurzaming benadrukte en geen woord repte over digitalisering.

 

SME Relief Package

In haar speech roemt Ursula von der Leyen het mkb als ruggengraat van de Europese economie. De voorzitter van de Europese Commissie wil het mkb steunen, mede omdat het hard wordt geraakt door de hoge inflatie. Om deze reden is de Europese Commissie van plan om een ‘SME Relief Package’ te introduceren. Dit pakket is echter nog beperkt uitgewerkt.

 

Concreet wil Von der Leyen in ieder geval het mkb ondersteunen door de Late Payment Directive te herzien. Volgens de Commissievoorzitter zijn 1 op de 4 faillissementen namelijk te wijten aan het (te) laat betalen van facturen. Door de richtlijn te amenderen, hoopt de Commissie met name familiebedrijven in zwaar weer tegemoet te komen. Verder blijft Von der Leyen helaas op de oppervlakte over hoe zij het mkb wil ontzien. Een breder pakket zou meer zoden aan de dijk zetten.

 

SGP

Ursula von der Leyen heeft in haar SOTEU het belang van investeringen in de twin transition onderstreept, maar ook het belang van de wijze waarop de EU die investeringen zal financieren. In haar ogen vraagt de realiteit van hogere overheidsschulden om passende begrotingsregels. Deze begrotingsregels moeten ruimte laten voor strategische investeringen terwijl houdbare overheidsschulden worden geborgd.

 

Daarvoor komt de Commissie in oktober met nieuwe ideeën hoe die begrotingsregels kunnen uitzien. Uit haar tipje van de sluier komen drie principes naar voren. Twee daarvan zijn al langer bekend in de beleidsdiscussies en worden door iedereen gedragen, namelijk meer verantwoordelijkheid voelen voor gemaakte afspraken, en minder complexe begrotingsregel. Het derde principe is niet een nieuw idee, maar hebben wij nog niet eerder gehoord uit de Commissie, namelijk meer flexibiliteit in de schuldafbouw door lidstaten. Met andere woorden, laten we niet krampachtig vasthouden aan de regel om overtollige overheidsschuld 20 jaar lang jaarlijks met 5% te reduceren wat austerity zou betekenen voor een flink aantal lidstaten.

 

Het zijn bemoedigende woorden van de dertiende voorzitter van de Europese Commissie. Nu de begrotingsregels dit jaar opnieuw zijn opgeschort en pas weer ingaan in 2024, was het de vraag of er dit jaar nog voortgang werd gemaakt. En dat is wel nodig, want wij delen de notie van Von der Leyen dat lidstaten de ruimte moeten hebben om strategische investeringen te doen, mits zij daar de verduurzaming en digitalisering van onze economie mee bedoelt. Laten wij hopen dat dit najaar de lidstaten – zoals de Commissievoorzitter zo mooi schetste – de geest van Maastricht herontdekken, namelijk dat stabiliteit en groei hand in hand gaan.

 

Retail

De afgelopen maanden zijn extreem uitdagend geweest voor de Nederlandse retailsector. Door een divers pakket aan maatregelen wil Ursula von der Leyen, alhoewel niet specifiek gericht op retail, een aantal urgente problemen uit de sector aanpakken. Via verschillende energiemaatregelen wordt getracht de energieprijs te drukken en de voorraden voor de aankomende wintermaanden te verzekeren, zoals het flink belasten van sommige overwinsten en deze gelden mobiliseren om bedrijven en consumenten die in de problemen komen door de hoge energierekeningen verder te steunen. Nieuwe reductiedoelstellingen tijdens de piekuren zullen de winterreserves moeten veiligstellen.

 

Via één enkele set belastingregels genaamd BEFIT (Business in Europe: Framework for Income Taxation), voorheen CCCTB (Common Consolidated Corporate Tax Base), hoopt Von der Leyen zakendoen binnen de EU eenvoudiger te maken. Verdere steun voor het MKB en de sector zal zich manifesteren via een herziening van het Late Payment Directive, waardoor het niet op tijd kunnen betalen van facturen minder vaak dan op dit moment het geval is het faillissement van een bedrijf zal betekenen.

 

Digitalisering

De voorzitter van de Europese Commissie was in haar troonrede zeer zuinig als het gaat over de digitale kant van onze economie. Zij heeft welgeteld 4 keer een variatie op het belang van de digitale transitie in de mond genomen, maar ook niet meer dan dat. Of dit een bewuste keuze is geweest of het gevolg van een troonrede waar zeer veel aandacht uitging naar de Ruslandoorlog en navenant minder aandacht aan andere onderwerpen laat zich voorlopig gissen. In de troonrede kreeg cybersecurity geen vermelding. Maar wel werd de dag na de troonrede de Cyber Resilience Act gepubliceerd. Met deze verordening wil de Commissie horizontale cybersecurity-vereisten opleggen voor hard- en softwareproducten gedurende de hele levenscyclus. De regels schrijven voor dat fabrikanten goed beveiligde apparatuur op de markt moeten brengen. Fabrikanten worden verplicht actief uitgebuite kwetsbaarheden en incidenten te melden. Als er na de release beveiligingslekken in de software blijken te zitten, moeten fabrikanten updates beschikbaar stellen aan consumenten. De fabrikant is verplicht om tot vijf jaar na verkoop ondersteuning te bieden, tenzij de verwachte levensduur korter is.

 

Twee regimes worden ingevoerd: één voor hoogrisico-producten waarbij externe partijen producten een keurmerk moeten geven, en één voor laagrisico-producten waar bedrijven via een eigen conformiteitsverklaring kunnen aangeven dat het product aan de eisen voldoet. Als apparaten niet voldoen kan de overheid de apparaten van de markt halen. Overtreding van de regels kunnen leiden tot boetes ten hoogte van €15 miljoen of 2,5% van wereldwijde omzet (hoogste bedrag geldt). De regels gelden niet voor producten waarvoor al cyberbeveiligingseisen zijn vastgesteld in bestaande EU-regels, zoals voor medische apparatuur, luchtvaart of auto’s. Wij zullen de verordening doornemen en met de leden bespreken.

 

Kritieke grondstoffen

Vorig jaar kondigde Von der Leyen tijdens haar State of the Union een Europese Chips Wet aan om de afhankelijkheid van buitenlandse halfgeleiders te verminderen. Dit jaar wordt het pad naar meer strategische autonomie verder ingeslagen met een voorstel voor een Europese Kritieke Grondstoffen Wet. Het voorstel wordt naar verwachting rond de jaarwisseling gepubliceerd en zou onder meer als doel hebben om de circulariteit en innovatie in relatie tot kritieke grondstoffen te bevorderen.

 

Daarnaast moet het voorstel de Europese vervaardiging en verwerking van grondstoffen stimuleren. Het kabinet werkt momenteel ook aan een nationale grondstoffenstrategie. VNO-NCW en MKB-Nederland benadrukken dat de Europese en Nederlandse plannen elkaar moeten complementeren en elkaar moeten versterken.

 

BEFIT

In het kader van het SME Relief Package brengt de State of the Union het aloude idee op om winsten die een multinationale groep maakt in de Europese Unie samen te voegen en vervolgens via verdeelsleutels weer toe te kennen aan lidstaten. In fiscaal jargon heet dat een gemeenschappelijke geconsolideerde heffingsgrondslag voor de vennootschapsbelasting op Europees niveau. Eerst kenden wij dat onder de naam CCCTB (Common Consolidated Corporate Tax Base) tegenwoordig zingt dit idee rond onder de noemer BEFIT (Business in Europe: Framework for Income Taxation). De Commissievoorzitter schaart dit idee nu onder een pakket dat de naam draagt om het mkb te verlichten, maar dat lijkt niet helemaal te rijmen met een belastingvoorstel dat voor multinationale ondernemingen moet gaan gelden. Wij kijken met belangstelling naar de uitwerking van BEFIT en wat diens verband is met het mkb. En niet te vergeten de verhouding tot de OESO-belastinghervormingen.