Voorzitter Von der Leyen zet daadkrachtig Europa neer

Op woensdag 16 september hield Commissievoorzitter Von der Leyen in het Europees Parlement haar jaarlijkse State of the European Union (SOTEU), de ‘troonrede’ van de EU. De SOTEU gaf een goed en volledig overzicht van de brede agenda van de Europese Commissie. Het is een agenda met veel belangrijke elementen voor het bedrijfsleven, en die op hoofdlijnen wordt gesteund door VNO-NCW en MKB-Nederland.

 

Europese daadkracht

Von der Leyen liet een daadkrachtig Europa zien dat onvermoeide, massieve inspanningen heeft gedaan om de coronacrisis het hoofd te bieden. Zo is er 3000 miljard euro aan steun voor bedrijven mogelijk gemaakt, konden 40 miljoen werknemers rekenen op een overbruggingsregeling, werden 600.000 burgers gerepatrieerd vanuit het buitenland en werd er een wereldconferentie georganiseerd over een vaccinontwikkeling. Von der Leyen windt er geen doekjes om: ze roept op tot betere Europese samenwerking en benadrukt dat de Europese Unie meer bevoegdheden nodig heeft op het gebied van gezondheidsbeleid om in de toekomst sneller en effectiever te kunnen handelen.

 

Een brede economische agenda

Ook werd er door de Commissievoorzitter uitgebreid ingegaan op de brede economische agenda. Een aantal elementen daarvan zijn bekend: de steun wordt nog niet teruggedraaid, de EMU, Kapitaalmarktunie en Bankenunie moeten worden gerealiseerd, de interne markt moet een impuls krijgen en er komt een raamwerk voor een Europees minimumloon. Opvallend is dat er een nieuwe strategie voor de handhaving van Schengen komt, een herziene strategie voor EU industriebeleid en er wordt een digitale tax geïntroduceerd, ook als de OESO hier geen akkoord over bereikt.

 

Klimaatdoelstelling van 40% naar 55%

Von der Leyen heeft bijzondere aandacht voor de Green Deal als klimaatproject en economisch project. De emissiereductiedoelstelling voor 2030 wordt verhoogd naar ‘minstens 55%’, alle energie- en klimaatwetgeving wordt herzien vóór medio 2021, er komen ‘vlaggeschipprojecten’ voor waterstof en de gebouwde omgeving, zoals de Renovation Wave. Ook moet 37% van de 750 miljard euro van het EU-herstelfonds worden besteed aan groene projecten. Verder wil de Commissie een CO2 heffing invoeren aan de buitengrens van de EU.

 

20% van het herstelfonds gereserveerd voor digitalisering

Een vierde onderwerp waar dieper op wordt ingegaan is de digitale transitie. 20% van het Europees herstelfonds moet worden besteed aan de digitalisering van Europa. De digitalisering moet vijf principes realiseren: privacy, vrij dataverkeer, vrije datatoegang, vrije meningsuiting en cybersecurity waarin de mens centraal staat. Om dit te realiseren komt er een Europese ‘Cloud’ op basis van het Duitse Gaia-X plan, komen er regels voor algoritmes en komt er een veilige digitale identiteit. Ook stelt de EU 8 miljard beschikbaar voor de ontwikkeling van een Europese supercomputer en wordt er een nieuw Europese microprocessor geïntroduceerd.

 

China en Rusland blijven niet buiten schot

De SOTEU bevat stevige diplomatieke uitspraken over een aantal landen zoals China, Rusland en het VK. Von der Leyen ziet in China  een grote uitdaging voor de Europese Unie, met heel andere economische, politieke en sociale modellen. In Rusland onderkent zij een patroon van ondermijning en zij gesuggereert dat de afronding van de Nordstream pijplijn op losse schroeven staat. Ook staat zij stil bij de onderhandelingen met het VK waar de kansen op een tijdig akkoord beginnen te verbleken.

Dit alles wijst op een hardere internationale koers van de Commissie.

 

Ook naar sommige lidstaten wordt hard uitgehaald – zo is er nar de overtuiging van Von der Leyen nergens in de EU plaats voor LGBTQ-vrije zones en ook inbreuken op de rechtstaat worden niet getolereerd.

Bovendien wordt het immigratieprobleem getackeld door de introductie van een Migratiepact. Verder moet de lucratieve verkoop van EU paspoorten door een aantal lidstaten afgelopen zijn en moeten ingesleten vormen van discriminatie (o.a. jegens Roma) worden aangepakt. Met deze beleidslijnen gaat Von der Leyen de confrontatie met een serie lidstaten aan.

 

Conclusie: een brede agenda met naast een stevige economische agenda ook veel aandacht voor sociaal, waarden en de wereld. Het komende jaar zal er een grote hoeveelheid wetsvoorstellen verschijnen om de plannen te realiseren – kortom: er is werk aan de winkel.