Wantrouwen pensioenstelsel: waar komt het vandaan?

Eigenlijk is het bizar. In geen enkele land wordt er zoveel opzij gezet voor de oude dag als in Nederland. Vandaag werd bekend dat Nederland weer nummer één staat in de Global Pension Index, een ranglijst van de pensioenstelsels van meer dan dertig landen. Maar vertrouwen in een goed pensioen: ho maar! En dat terwijl we heel veel dingen goed hebben geregeld in vergelijking met andere landen.

Betalen voor gepensioneerden

Zo is er in Nederland van meet af aan ingezet op kapitaaldekking voor de aanvullende pensioenen. Sparen voor later dus in plaats van via de belastingen betalen voor de gepensioneerden van nu. Hierdoor hebben we veel minder last van vergrijzing dan in heel veel andere landen waar de pensioenen vooral uit zo’n omslagstelsel gefinancierd worden.

Aanvullend pensioen kwijt

Ook zo’n slimme move: in Nederland brengen we de pensioengelden buiten de onderneming onder. Lang niet overal een vanzelfsprekendheid. In veel landen zijn werknemers bij een faillissement van hun bedrijf niet alleen hun baan kwijt, maar ook hun aanvullende pensioen.

Dekkingsgraden onder de 35 procent

Bovendien rekenen we ons niet rijk als het gaat om de pensioenopbrengsten. Door sommigen worden de verplichte rekenregels wel eens te voorzichtig gevonden, maar die hebben wel verhinderd dat dekkingsgraden – ondanks twee zware crises – nauwelijks onder de 90 procent zijn gekomen. Vergelijk dat maar eens met de VS waar gerekend mag worden met rendementen van 6 tot 8 procent en dekkingsgraden onder de 35 procent liggen.

Tot wel 100 procent salaris

We mogen dus best trots zijn op ons pensioenstelsel. Wereldwijd hebben onze ouderen de laagste kans om in armoede te leven. Bij volledige pensioenopbouw kan AOW plus pensioen oplopen tot wel 100 procent van het laatste netto salaris. Ter vergelijking: bij onze Oosterburen is dat maar ongeveer 50 procent.

Somber over de toekomst

Maar ondertussen zijn we somber over de toekomst van het pensioen. Maar 12 procent van de Nederlanders vertrouwt erop dat zij prettig kunnen leven na hun pensioen. Terwijl in Duitsland 21 procent van de bevolking daarop rekent. Hoe is dat mogelijk?

Hopelijk snel een doorbraak

Eén ding is zeker: de jarenlange berichtgeving over achterblijvende dekkingsgraden en niet kunnen indexeren heeft niet geholpen. Ook het eindeloze overleg over de toekomst van ons pensioenstelsel voedt het vertrouwen niet. Goede redenen om ons stelsel toekomstbestendiger te maken en betaalbaar te houden zijn er zeker. Laten we hopen dat die doorbraak in het overleg er snel van komt.

Hedda Renooij

Beleidssecretaris pensioen