Dit eist Tom van der Lee (GroenLinks) van ceo’s

Ceo’s van grote bedrijven moeten zich meer met de samenleving bezighouden, vindt GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee. Maar ook van het mkb eist hij actie. ‘Duurzaamheid moet meer hun business worden.’

Kloof

‘Het is stuitend hoe weinig begrip er is in raden van bestuur van bedrijven voor wat er in de samenleving speelt’, zegt Tom van der Lee, Kamerlid voor GroenLinks. ‘Veel ceo’s vinden dat zij geen rol spelen in de samenleving, zeggen dat het ze louter om hun bedrijf gaat. Maar dat is niet houdbaar, hun rol is groter. Zij moeten rekenschap afleggen over hun daden en zich afvragen wat de verschillende stakeholders beweegt. Er is nu sprake van een soort catch 22-situatie: de coalitie doet niks zonder het bedrijfsleven, en bedrijven doen niks zonder de politiek.’

Grootbedrijf

‘Het kabinet laat zijn oren te veel hangen naar een kleine groep grote bedrijven. Blijkbaar is het moeilijk om het mkb te bedienen, en komen de voordelen van maatregelen vaak bij het grootbedrijf terecht. Dat is daardoor verwend geraakt. Door alle fiscale douceurtjes worden bedrijven niet aangezet tot innovatie. Ik vind ook dat er te eenzijdig wordt ingezet op het behoud van grote bedrijven in Nederland.’

Wie is Tom van der Lee?Na een studie politicologie in Amsterdam bracht Tom van der Lee (54) zijn vervangende dienstplicht begin jaren 90 door bij de Tweede Kamerfractie van GroenLinks. Hij bleef daar vervolgens 20 jaar hangen, onder meer als adviseur en woordvoerder van de partijleiders. In 2009 verliet hij het Binnenhof voor de functie van campagnedirecteur OxfamNovib Nederland. Vorig jaar keerde hij terug naar de politiek voor een zetel in de Tweede Kamer.

Niet tegen bedrijfsleven

‘Ik waardeer het bedrijfsleven vanwege zijn innovatiekracht en het toevoegen van waarde. Werk geeft betekenis aan het leven van mensen. Maar er zijn ook schadelijke neveneffecten. Veel markten zijn imperfect en kunnen leiden tot monopolies waarbij consumenten de prijs betalen. Tegelijkertijd is er in Nederland een traditie van dialoog tussen overheid en bedrijfsleven. Dat heb ik tijdens mijn werk voor Oxfam leren waarderen: in het buitenland zie je veel meer polarisatie.’

Geen ondernemer

‘Mijn ouders zaten in het onderwijs, maar mijn opa’s waren bakker en tuinder. Zelf ben ik altijd meer geïnteresseerd geweest in analyseren dan in ondernemen. Hoe zit de maatschappij in elkaar, wie neemt de beslissingen? Aanvankelijk wilde ik met een bètapakket de automatisering in gaan, maar ik ontdekte al snel dat daar niet mijn echte passie lag. Dus is het politicologie geworden.’

‘Het kabinet laat de oren te veel hangen naar grote bedrijven’

‘Ik zou voor promotieonderzoek naar Berlijn en Washington gaan toen ik ineens werd opgeroepen voor militaire dienst. Ik had een aantal brieven gemist en kreeg de marechaussee aan de deur: ik moest meteen mee naar de kazerne. Uiteindelijk is dat met een sisser afgelopen. Ik kon vervangende dienstplicht doen bij de Tweede Kamerfractie van GroenLinks. In Den Haag ging er een wereld voor me open, daar ben ik Defensie nog dankbaar voor.’

20 jaar Binnenhof

‘Zo’n 20 jaar heb ik op het Binnenhof rondgelopen, onder meer als rechterhand van Paul Rosenmöller en Femke Halsema. Toen die laatste vertrok, werd het voor mij ook tijd om eens buiten het Binnenhof te kijken, alhoewel ik toen ook al voor de Tweede Kamer werd gevraagd. Na 8 jaar bij OxfamNovib stond ik daar voor dezelfde vraag: nog 4 jaar doorgaan of iets anders. Het was in de tijd van opkomend populisme. Ik was in Amerika toen Trump totaal onverwacht de verkiezingen won. Dat droeg bij aan mijn besluit om weer politiek actief te worden en iets tegen die trend te doen. Ik miste de politiek ook.’

Transitie

‘De Klimaatwet is historisch, die bindt ook volgende kabinetten aan doelstellingen. Dertig jaar geleden bepleitte GroenLinks al het beprijzen van CO2, toen werden we weggezet als schreeuwers in de nacht. Maar het blijft moeilijk om een goed klimaatbeleid neer te zetten. Je hebt te maken met de tragiek van de horizon. Daarnaast is het te gemakkelijk om kosten op anderen af te schuiven, en is het probleem gewoon complex en veelomvattend. De urgentie is er moeilijk in te brengen als het om een langzaam voortschrijdend fenomeen als klimaatverandering gaat. En het individu kan zich onttrekken aan zijn verplichtingen door te wijzen op het mondiale karakter.’

‘Het blijft moeilijk om een goed klimaatbeleid neer te zetten’

‘Nederland is top in efficiëntie. Maar door altijd bezig te zijn met het beperken van de kosten op de korte termijn, gaat er te weinig aandacht en geld naar bijvoorbeeld de energietransitie. Tegelijkertijd zie je nu dat er veel in beweging is rond dat thema. Iedereen moet zichzelf als het ware opnieuw uitvinden. Dat betekent dat de ideologische schuttersputjes, die behoorlijk diep kunnen zijn, nu minder diep zijn. Het is een gezamenlijke zoektocht.’

Ledverlichting

‘Naast een groot en ver reikend resultaat als de Klimaatwet, waarvoor Jesse Klaver en ik de onderhandelingen hebben gedaan, ben ik trots op twee moties die onlangs zijn aangenomen. Het gaat om de verplichting voor bedrijven om voor 2020 over te stappen op ledverlichting, en om het goed afstellen van de cv-installatie van bedrijven. Dat scheelt toch weer twee keer 1,5 megaton CO2. Het is nu iets te makkelijk voor bedrijven om je daaraan te onttrekken. Ik begrijp wel dat de business op de eerste plaats komt, maar verduurzaming hangt er te veel bij. Het wordt ook steeds duurder als je er niets aan doet.’

Tom van der Lee (GroenLinks) in de Tweede Kamer ziet er zo uit:

Geeft zichzelf een: 7

‘Ik zie mezelf als kritische vriend van een zeer divers palet aan bedrijven.’

Op de hoogte blijven van onze leukste artikelen?Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.

Markt of overheid?‘Nee, dat moet samengaan. Het is een hybride systeem, waarin de staat de markt reguleert.’

Balkenendenorm of bonus?‘Balkenendenorm. Er zit nu geen grens in de beloning aan de top van het bedrijfsleven. Die moet in een zekere verhouding staan tot wat gewone werknemers verdienen. De vermogensongelijkheid is groot in Nederland, dat werkt ondermijnend.’