Duurzaam toerisme? ‘De burger wil wel, de toerist even niet’

Duurzaam toerisme? Nederland liep er in voorop. Door de coronacrisis ligt op het gebied van het verduurzamen van toerisme alles stil. Maar het proces moet door, zegt Frank Oostdam, voorzitter van de brancheorganisatie van reisorganisaties ANVR. ‘We zijn nu even patiënt en hebben behoefte aan fruit, straks komt de hometrainer weer.’

Er wordt door diverse partijen aangedrongen op duurzaam toerisme. Waarom vindt u dat een goed idee?

‘Als we over tien, twintig jaar toeristen nog steeds met respect willen laten genieten, moeten we iets doen. Anders gaat ons kernproduct verloren. Dat heeft niet zoveel te maken met corona, wij zagen dat een paar jaar geleden al aankomen. De afgelopen negen jaar is de reissector wereldwijd steeds met meer dan het gemiddelde BNP-percentage in de wereld gegroeid. Mensen worden steeds mobieler. Als we dat niet in goede banen leiden komt er teveel druk op de ruimte.’

Wat is het grootste probleem bij het verduurzamen van vakanties?

‘Mensen consumeren hun vakantie. Als burgers willen ze best duurzaam leven, maar als consument op vakantie even drie weken niet. Dat realiseren ze zich vaak niet eens. Onderzoek heeft uitgewezen dat mensen in een hotel langer douchen dan thuis bijvoorbeeld. De extra druk van toeristen op zaken als milieu, riolering en vuilnisophaaldiensten moet op termijn verrekend worden in het reisbedrag. Daar ontkomen wij niet aan.’

Prijswinnende calculator onderbenut‘Drie jaar geleden hebben wij een VN-prijs gewonnen met onzeCarbon Calculator’, vertelt ANVR-voorzitter Frank Oostdam. ‘Daarmee kan een reisorganisatie berekenen hoeveel uitstoot een reis veroorzaakt. Jammer genoeg wordt die te weinig gebruikt, we missen namelijk het geld om de tool door te ontwikkelen. In Nederland zijn de marges op reizen flinterdun en dan is het lastig geld vrij te maken voor zo’n hulpmiddel. Dit is bovendien een sector die 80 procent van de inkomsten besteedt aan marketing. Dan blijft er weinig over voor onderzoek en innovatie. Ook omdat veel reisorganisaties het besef nog niet hebben hoe belangrijk dit kan zijn voor verduurzaming.’

Is verduurzamen niet eerder taak voor de klanten, de vervoerders en de hotelsector?

‘Wij zijn als tussenpersonen inderdaad heel afhankelijk van anderen, maar reisorganisaties zitten als een spin in het web. Daar waar wij invloed kúnnen uitoefenen, moeten wij dat doen. Door de trein voor te stellen als alternatief voor een vliegreis bijvoorbeeld. Het is raar dat reisorganisaties zich relatief weinig bemoeien met de keten. Ons idee is nu toch vooral dat we mensen brengen en halen. Wat de impact op de vakantielocatie is, wordt door veel organisaties gezien als een lokale aangelegenheid. Onze sector moet in de toekomst meer verantwoordelijkheid nemen voor de hele customer journey.’

Wat houdt de reisorganisatoren dan tegen?

‘Je hoort wel zeggen dat er nu een revolutie bezig is naar duurzaam reizen, maar dat is niet zo. Duurzaam reizen is wel een tendens die wordt versterkt, maar in de reissector zit iedereen nu in de survivalmodus. Ik vind het daarom wel logisch dat bedrijven zeggen: duurzaamheid is nu even niet top of mind. In Nederland is de sector al lang uitgegroeid: 85 procent van de Nederlanders gaat al twee tot drie keer per jaar op vakantie. En de marges zijn miniem. Ik vind het jammer dat in de huidige duurzaamheidsdiscussie alleen gekeken wordt naar vergroening, maar dat de P van profit wordt vergeten in het beroemde rijtje people, planet profit.’

‘Van mij mag bijvoorbeeld de vliegtaks wel verdubbeld worden’

Hoe gaat u het aan de klant verkopen dat hij meer moet betalen voor zijn reis?

‘Wij moeten de vakantieganger ervan overtuigen dat de prijs meer is dan een hotelkamer, een kampeerplaats of een excursie. We moeten inzichtelijk maken wat de kosten zijn van de reis, wat de kosten van de uitstoot en wat er op locatie aan kosten is. En duurzaamheid is niet alleen groen, maar staat ook voor een kwalitatief hoger niveau. Ik zie een voorhoede die daar voor openstaat.Die wil meer beleven, bewuster. Zelfs mensen die alleen maar op zonvakantie willen, willen met een verhaal thuiskomen.’

Gaat u dat lukken denkt u?

‘Daarvoor hebben we wel een meer directieve overheid nodig, bij voorkeur in Europees verband. De Nederlandse reisbedrijven zijn met de Engelse by far leidend in het organiseren van duurzame reizen. Dat is ook niet moeilijk, want elders in Europa zijn collega’s niet zo ver. Voor de coronacrisis zaten we met ANVR in een goede flow. Van mij mag bijvoorbeeld de vliegtaks wel verdubbeld worden, míts de opbrengst wordt gebruikt voor verduurzaming van het vliegverkeer. Uiteindelijk zal de consument het accepteren, zo gaat het tenslotte ook met biologisch verantwoord eten.’

Waarom de toerismesector moet verduurzamen? Bekijk dit filmpje:

Is het einde van het massatoerisme nu in zicht?

‘Nee, er zal altijd een doelgroep blijven voor all inclusive in een resort, maar dat kan óók duurzamer. De toerist moet zich ervan bewust worden dat hij niet alleen consument is, maar ook gast in een ander land. Er wonen gewoon ook mensen in Amsterdam of Venetië. Vergeet ook niet dat er veel positieve kanten zijn aan toerisme. Het levert werkgelegenheid en economische groei op. Mede dankzij toerisme zijn er wildparken en op veel plekken in de wereld zijn goed openbaar vervoer en andere publieke voorzieningen betaalbaar dankzij toerisme. Uiteindelijk moeten de reisorganisatoren met alle stakeholders om tafel, ook met lokale overheden en partnerorganisaties, en bepalen wat is de impact van toerisme en wat willen we dat het ons oplevert.’

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen?Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.