Goede oude tijd? Tot je weet hoe hard het leven van de bezembinder was

Bij de grote beroepstelling van 1930 waren er nog maar 39 van in Nederland: bezembinders. En hun aantal nam al snel verder af. Wie verdient nu nog zijn centen met dit oude ambacht? In de serie Het zit erop: de bezembinder.

Misschien had ooit elke stad wel een eigen bezembinder, die in weer en wind de natuur in trok om twijgen te zoeken voor mooie, stevige bezems. Bedoeld om er de stal, het huis of de straat mee aan te vegen. Nu herinnert eigenlijk alleen de familienaam van de 217 Bezembinders die in Nederland wonen nog aan deze oude vorm van ondernemerschap.

Het zit eropVroeger bepaalden ze het straatbeeld, vertrouwde ondernemers als de voddenboer, de schillenboer met zijn paard en wagen of de scharensliep. Zon, regen, wind, barre kou: altijd onderweg om als zelfstandige brood op de plank te krijgen. Vaak zijn ze verdwenen zonder dat je het goed en wel door had. Ingehaald door de vooruitgang. De werkzaamheden worden nu machinaal gedaan, of het gebeurt zelfs helemaal niet meer. Of zou het toch…? Forum maakt een serie over de (bijna) verdwenen ambachten. Vandaag deel 2: de bezembinder.

Zzp’er

De man op de foto is een bezembinder uit het West-Brabantse Sint Willebrord. Tussen de manden hakt hij de twijgen voor zijn bezem op een houten hakblok met een bijltje. In lang vervlogen tijden was het binden van bezems een manier om als zelfstandige geld te verdienen in het toen arme dorp. Maar er wordt wel beweerd dat er niet echt goed voor betaald werd. Dat heeft er vast aan bijgedragen dat er bij de beroepstelling in 1930 nog maar weinig bezembinders over waren: 39 om precies te zijn. En allemaal man.

Tekst loopt door na de foto

Tot bloedens toe

Vooral op de Veluwe en in het Zuiden van het land werden bezems gebonden. Op zich niet vreemd, aangezien ze vaak werden gemaakt van oude heide, maar ook van berkentakken of brem. Voor het veegwerk binnenshuis werd voor de bezems meestal de huttentutplant gebruikt. De heide werd in het voorjaar met blote handen geplukt. Een pijnlijk werkje, al was het maar omdat de harde takjes tot bloedens toe in de handen sneden. Na het drogen werden de heidetwijgen in bundels stijf bij elkaar gebonden. Daar kwam nogal wat kracht bij kijken. Maar het leverde wel stevige bezems op.

Bessems scheiten

Natuurlijk, ook tegenwoordig worden er bezems gemaakt. Zelfs nog wel op de ambachtelijke manier. Het valt alleen te betwijfelen of er ook nog maar één ondernemer is die van dit ambacht rond kan komen. Nog een leuke Noord-Veluwse uitdrukking met het woord bezem of bessem? Ai heide vreet, kuj bessems scheiten. Wat dat betekent? Zeg nou zelf, daar is toch geen woordenboek voor nodig.