Haalbaar en betaalbaar? Zorgen en tips over verduurzaming voor het mkb

Te duur, te lastig, en heeft het nog wel zin? Veel ondernemers worstelen met hun rol in de energietransitie. Wat zijn de belangrijkste zorgen en verzuchtingen? En met welke tips kun je toch verder?

 

Tijden veranderen, moet Bas van den Brenk vaststellen. Hij is directeur van Klimaatroute, een bureau dat ondernemers helpt met verduurzamen. Tien jaar geleden gaf hij zijn eerste energieadvies in de Amsterdamse Kinkerstraat. En dat ging héél anders dan anno 2021. ‘Daar kun je je wel wat bij voorstellen: ondernemers met oude winkelpanden, in het staartje van de financiële crisis’, zegt Van den Brenk. ‘Dan moest ik ze gaan vertellen dat LED-lampen van 50 euro hun zaak duurzamer zouden maken. Ik werd raar aangekeken. En belandde in discussies of klimaatverandering wel echt bestond.’ Das war einmal, zegt de ondernemer. ‘Bijna iedereen snapt wel dat verduurzaming belangrijk is. De misverstanden zitten wat mij betreft meer in het hoe, dan in het waarom.’

Nog steeds merkt hij dat zijn bedrijf ondernemers moet overtuigen, maar het gaat veel makkelijker dan voorheen. ‘Meestal als wij het rapport en het financiële plaatje presenteren, zeggen ondernemers: als we dat hadden geweten, dat hadden we dit al veel eerder gedaan. Als ze zien wat er te winnen is, begint het enthousiasme te komen.’

 

Zorg: Het is te duur
Tip: Weet dat je je investering eruit haalt

Verduurzamen betekent eigenlijk altijd investeren. En dus geld uitgeven. Maar dat geld kun je gewoon terugverdienen. En juist voor ondernemers in een oud pand zijn er veel snelle winsten te behalen, zegt Van den Brenk. ‘Denk aan spouwmuren, ledlampen, regeltechniek. Dat zijn investeringen die je in maximaal vijf jaar kunt terugverdienen.’ Het verschil is immers snel zichtbaar op je energierekening. Voor investeringen die een zogenoemde onrendabele top hebben, zoals in sommige gevallen voorkomt bij het aardgasvrij maken van je pand, zijn er gelukkig subsidies.
‘Prinsjesdag was een mooie aanzet voor het verder verduurzamen van Nederland’, meent Van den Brenk. ‘Er komen alleen maar meer subsidies bij. De ISDE wordt uitgebreid voor zonnepanelen, de SDE++ subsidie die onlangs is geweest.’ Een ondernemer die ook ontdekte dat er geld beschikbaar is voor verduurzaming is, is Melis de Vries. Hij is mede-eigenaar van twee vakantieparken op Terschelling. En weet uit eigen ervaring dat het om grote bedragen kan gaan. ‘Ik heb al zo’n twee ton in verduurzaming gestoken, en daar komt elk jaar iets bij,’ vertelt de ondernemer. ‘Het is een investering die je gefinancierd kunt krijgen. Je kunt ingenieursbureaus inschakelen die precies berekenen wat je energietransitie kost en oplevert. Met dat plaatje ga je naar de bank en als je er goed voorstaat, komen ze wel over de brug.’

 

‘Niet alles hoeft in één keer’

 

‘Je hoeft echt geen multinational te zijn om die stappen te zetten’, meent Kees Schellevis, eigenaar van Biltstraat Wijn en Whisky, de eerste CO2-neutrale wijnwinkel in Utrecht. Hij nam de zaak in 2019 over en begon meteen te verduurzamen. ‘Natuurlijk is het voor sommigen in eerste instantie veel geld waar ze niet meteen rendement van zien. Dan moet je wel de liquide middelen hebben.’ Maar, zegt Schellevis, niet alles hoeft in één keer. ‘Knip het op, maak het behapbaar. Daarbij, veel ondernemers denken dat een waterpomp 25, 30.000 euro kost, maar er zijn ook meer betaalbare opties.’

 

Zorg: Het is veel te moeilijk
Tip: Vraag hulp

Maar waarom zou je ook eigenhandig je hele pand onder de loep gaan nemen? Niet iedere ondernemer is immers duurzaamheidsexpert. ‘Ik ga ook niet zelf uitzoeken welke bedrijfsrisicoverzekering ik het beste kan nemen’, zegt Van den Brenk. ‘Daar heb je experts voor. Grote bedrijven worden wel geacht om ondersteuning op eigen kosten in te kopen, maar voor kleinere ondernemers zijn er subsidieregelingen om begeleiding in te kopen. Dan kun je zo’n 80 procent van het advies en de begeleiding vergoed krijgen.’ Vakantiepark-eigenaar De Vries weet uit eigen ervaring dat het wel meevalt wat je als ondernemers allemaal zelf moet uitzoeken. ‘Volgens mij is het een kwestie van gezond verstand. Je hoeft het ook niet allemaal zelf te doen. Wij hebben tijdens onze energietransitie Green Key ontdekt, een keurmerk voor duurzame bedrijven in de vrijetijdsbranche. Zij hebben ons op veel punten geholpen en ook het bedrijf dat de zonnepanelen levert, biedt technische ondersteuning.’ En er zijn ook kleine, simpele dingen die je kunt doen om duurzamer te zijn, zegt hij, zoals ’s nachts de verwarming uitzetten, zegt hij. ‘Kleine beetjes helpen, en voor de grote ingrepen zoeken we naar ondersteuning.’ Wijnwinkelier Schellevis roept ondernemers op zich niet door die gedachte te laten tegenhouden. ‘Te moeilijk? Nee, de overheid biedt bijvoorbeeld hulp en ook leveranciers weten vaak meer. Als je eenmaal iemand spreekt, helpen mensen je altijd verder.

 

Verzuchting: Ik heb toch al zonnepanelen, dat is toch genoeg
Tip: Er is zoveel meer dat je kunt doen

Zonnepanelen zijn aantrekkelijk: een pand met zonnepanelen straalt uit helemaal klaar te zijn voor een duurzame toekomst. Maar ondernemers die zo denken, slaan een belangrijke stap over: reduceren. ‘Ik kom weleens bij enorme panden met een dak vol zonnepanelen, terwijl anderhalve meter eronder heel inefficiënte tl-buizen hangen. Al je energiewinst verdampt dan gewoon weer en dat is zonde’, zegt klimaatadviseur Van den Brenk. ‘Je moet je verduurzaming eigenlijk van de grond af aan opbouwen. Het isoleren van leidingen in je ketelhuis is minder zichtbaar dan zonnepanelen, maar het heeft wel uitstekende terugverdientijden.’ Hij verwijst naar de trias energetica: een piramide van hoe je verduurzaming opbouwt. Stap één: beperk de energievraag (reduceer, bijvoorbeeld door te isoleren). Stap twee: wek zoveel mogelijk duurzaam op. Het bekendste voorbeeld is zonnepanelen. Je kunt echter altijd meer doen, zegt ook Melis de Vries. ‘Elk jaar, elke dag zijn wij op zoek naar extra manieren om groener te zijn. We hebben net voor elektrische auto’s gekozen en dat is perfect voor op een eiland. En met de zonnepanelen kunnen we inderdaad zelf voor energie zorgen. De komende tijd gaan we ook op andere gebieden naar duurzamer kijken. Nu mikken we op plastic-vrij, dus geen plastic flesjes meer bij het ontbijt of andere plastic verpakkingen.’ Ook bij de wijnwinkel in Utrecht is de bezorging elektrisch en is bijna al het plastic verdwenen. Schellevis: ‘We bieden nu tasjes van gerecycled katoen. Mensen kiezen liever die optie dan een plastic tasje waar je voor betaalt en meteen weggooit. Wie wil nou voor afval betalen?’

 

Zorg: Het heeft geen zin meer om klimaatverandering te stoppen
Tip: Zeker wel, want verduurzamen is besmettelijk

De Vries van vakantiepark Tjermelan: ‘Ook al ben je maar één bedrijf, of zelfs maar één persoon, je kunt toch invloed hebben. In het begin was ik de voortrekker op het park, maar nu denkt het personeel mee en spreken ze me bij aankopen aan of het wel duurzaam genoeg is. We krijgen nu ook tips en opmerkingen van klanten, bijvoorbeeld dat we biologische koffie moeten schenken. Zo ontstaat een kettingreactie.’ Dat geldt ook voor de Nacht van de Nacht, die De Vries naar Terschelling heeft gehaald. ‘Dan geniet je van volledige duisternis, zonder lichtvervuiling. Daar had ik een voortrekkersrol en je ziet nu dat mensen in de buurt voor led-verlichting kiezen en de buitenlamp niet zo snel aandoen. Je kunt dus als eenling een verschil maken. Die lichtvervuiling was overigens ook een van de redenen waarom ik besloot tot verduurzaming van onze parken.’

 

‘Druppel op gloeiende plaat is beter dan een kooltje erbij’

 

Schellevis: ‘Misschien is het een druppel op de gloeiende plaat, maar dat is altijd beter dan een kooltje erbij. En ik wil, zonder daar nou al te geiten-wollen-sokken over te doen, een goede footprint achterlaten. Mijn achterkleinkinderen moeten ook nog een mooie plek hebben om te leven. Ik vind juist dat je als winkel een goede bijdrage kunt leveren; je bereikt veel mensen en die kun je inspireren. Ik merk het al bij ons in de straat, waar meer ondernemers over hun koudwatervrees stappen.’

 

Zorg: Als mijn concurrenten het niet doen, word ik te duur
Tip: zie het juist als een unique selling point

Nee, het is juist een verdienmodel, zegt De Vries. ‘Het is niet alleen normaal geworden om als bedrijf te laten zien hoe je met je energie omgaat, je klanten gaan het zelfs verwachten. Wij vragen gasten altijd hoe ze het bij ons vonden en dan is de positieve feedback vaak dat het kleinschalig en duurzaam is. Het scoort echt. Mensen zijn bereid om daar meer voor te betalen, dus je raakt geen klanten kwijt. Gasten willen steeds vaker duurzame vakanties. Ze zijn ook bereid daar iets meer voor te betalen.’

‘Ik heb niet eens aan de concurrentie gedacht toen ik begon met verduurzaming’, aldus Schellevis. ‘Dit past bij mij als persoon. En je kunt altijd concurrenten vinden die goedkoper zijn. Dan moet je maar de beste zijn. Juist door de aanpassingen die ik heb gedaan, heb ik betere verwarming en betere koeling gekregen en daar wordt mijn product ook weer beter van. Daarbij, het past bij de uitstraling van de winkel, bij de bedrijfsvoering met mooie producten zonder dat je de wereld tot last bent. Meer mensen komen daar op af. Ik raad daarom juist mijn concurrenten aan om ook te verduurzamen.’

 

Nooit meer een elektriciteitsrekeningZijn eigen huis had hij al helemaal ‘passief’ gebouwd, nu volgde ook zijn bedrijfspand. Ondernemer Johan van der Stoel (AV Solutions) beschrijft op zijn eigen website zijn missie: ‘Het bouwen van een passief bedrijfspand zonder elektriciteitsrekening voor de prijs van een bouwbesluit bedrijfspand.’ Wie zijn voorbeeld wilt volgen, kan hier lezen hoe hij dat deed.