Jim Stolze : ‘AI levert meer op dan je erin stopt’  

AI-ondernemer en -ambassadeur Jim Stolze is niet blind voor de ‘dramatische’ kant van artificial intelligence, zoals oplichting met stem- en beeldsimulatie, maar vindt toch dat bedrijven ermee aan de slag moeten. ‘Kenniswerkers kunnen vier keer zo productief worden. En dat is nog maar het begin. Dan kun je niet achterblijven bij de concurrentie.’

Als je het populaire AI-taalprogramma ChatGPT naar hem vraagt, krijg je als antwoord: ‘Jim Stolze is een expert op het gebied van kunstmatige intelligentie en innovatie.’ Dus dan moet het wel kloppen. Hij adviseert grote bedrijven over AI, houdt er lezingen over en heeft de Nationale AI-Cursus opgezet. Voor iedereen en gratis. Want hij vindt dat iedereen zich in AI moet verdiepen, omdat we er allemaal mee te maken krijgen. De goede en de slechte kanten.

Meneer Stolze, AI, dat is toch fake-nieuws en nepvideo’s?

‘Het klopt dat we momenteel overstelpt worden met wat slop wordt genoemd: AI-spam in de vorm van nepnieuws, nepvideo’s en dergelijke. Oplichters ontdekken AI en maken gebruik van beeld- en stemsimulaties om kwetsbare ouderen geld af te troggelen, en werknemers van bedrijven door de stem van de ceo te gebruiken. Ik heb laatst aan de raad van bestuur van een groot bedrijf gedemonstreerd dat ik binnen acht minuten hun stemmen had gekloond. In die zin kan AI een drama voor de maatschappij zijn. Daarom ben ik nu bezig met het opzetten van een nationale campagne over digitale weerbaarheid.’

Want we moeten er toch mee aan de slag?

‘Ja. En dat betekent onder meer investeren in de technologie die nodig is om AI succesvol te maken. Dan denk ik aan computerclusters die speciaal voor generatieve AI kunnen worden ingezet. Dat is AI die teksten, foto’s en video’s kan maken op basis van instructies van de gebruiker. Die investering zou de overheid kunnen doen. En ik zou als kabinet investeren in mensen en vaardigheden. Nederland concurreert met de wereld om digitaal talent. Dat moeten we echt meer aandacht geven.’

Wie is Jim Stolze?Jim Stolze (50) studeerde toegepaste taalwetenschap in Amsterdam en deed later een MBA in Utrecht. Daar onderzocht hij de relatie tussen internet en geluk, en experimenteerde hij met een maand zonder internet. Daar mocht hij een TEDx-lezing over houden. Hij pionierde bij Startpagina en Ilse Media, richtte daarna een reclamebureau op en specialiseerde zich in AI. In 2016 begon hij Aigency, dat grote bedrijven adviseert en helpt op het gebied van AI. Stolze initieerde de Nationale AI-Cursus en is nu bezig met een campagne voor digitale weerbaarheid.

Merkt u zelf iets van die war on talent?

‘Ik raak programmeurs kwijt aan CERN, van de deeltjesversneller bij Genève, aan ASML en aan Silicon Valley. Zou ik ook doen hoor, want het is eervol en het zijn interessante plekken. Maar ik heb er als ondernemer wel mee te dealen.’
Het is niet de bedoeling om alleen wat te ‘babbelen’ met opdrachtgevers, maar ook echt iets te bouwen. Hij noemt als voorbeeld Heineken, dat worstelde met de centrale inkoop omdat het bedrijf zo verspreid over de wereld is. ‘Op hun historische data hebben we een algoritme losgelaten en dat heeft geleid tot een behoorlijke besparing op de inkoop. Ander voorbeeld is het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Dat moet onder meer elke vijf jaar het register van medische professionals herzien om te kijken of iedereen zijn beroep nog mag uitoefenen. Daar hebben we een programma voor ontwikkeld, waarbij we vanaf het begin hebben gekeken welke ethische dilemma’s zich zouden kunnen aandienen, zoals risicoselectie op basis van groepen die veel voorkomen in de data. Onze opdrachtgever was daar erg van gecharmeerd, met name omdat Den Haag er alles aan wil doen om een nieuwe toeslagenaffaire te voorkomen.’

Waarom werkt u niet voor het midden- en kleinbedrijf? Dat is volgens het ministerie van Economische Zaken nog niet zover met digitalisering en AI, en kan juist alle hulp gebruiken.

‘Toen we in 2016 begonnen had het mkb daar nog geen geld voor. En zoals gezegd wil ik pionieren. Veel ontwikkelingen beginnen toch bij het grootbedrijf, en later sijpelt het door naar het mkb. Een mkb-bedrijf met een AI-vraag is welkom hoor, maar ik zeg er wel bij dat bedrijven inmiddels bij ons solliciteren, niet andersom.’

Hij probeert op een andere manier de samenleving bekend te maken met AI. Zoals met de Nationale AI-Cursus, een onlinecursus ‘in jip-en-janneketaal’ die een half miljoen mensen inmiddels hebben gevolgd. ‘Ik merk dat AI in de lift zit door taalprogramma’s als ChatGPT. Kenniswerkers – iedereen die meer met zijn hoofd werkt dan met zijn handen – rapporteren dat hun productiviteit kan verviervoudigen. Hiervoor waren ze vooral bezig met informatie opzoeken en die ergens anders intikken. Mentaal corvee noem ik dat.’

‘Als je blind vertrouwt op generatieve AI, sta je voor joker’

‘Dankzij die taalprogramma’s kunnen ze leukere dingen doen, zoals met klanten praten. Maar je moet AI wel controleren. Want als je een vraag stelt, krijg je hoe dan ook antwoord, ook al weet AI het niet precies. Ik noem dat hallucineren: niet alleen onzin verkondigen, maar daar ook nog geloofwaardige bronnen bij verzinnen. Als je blind vertrouwt op generatieve AI, sta je voor joker.’
De gratis versie van ChatGPT zouden bedrijven sowieso niet moeten gebruiken, want daarmee kunnen – vertrouwelijke – bedrijfsgegevens op straat komen te liggen, waarschuwt Stolze. Hij noemt als alternatief het Copilot-programma van Microsoft. ‘Grote klanten vragen honderden licenties aan, voor 30 euro per week per medewerker. Dat is te veel voor een mkb-bedrijf, maar dat kan met het programma experimenteren door er bijvoorbeeld acht aan te vragen, en medewerkers die daar gebruik van willen maken moeten dat beargumenteren.’

Hoe ziet de wereld met AI er over tien jaar uit?

‘Nou, als je het niet erg vindt beperk ik me tot de komende vijf jaar, want iedereen die verdere voorspellingen doet moet je wantrouwen. Ik denk dat wat er nu met taalprogramma’s gebeurt, over vijf jaar met beeld gebeurt. Er komt een app op basis van alles wat je kunt zien. AI kijkt dan met je mee en geeft je informatie, ook informatie waar je niet om hebt gevraagd. En je kunt er gewoon mee praten. Net alsof je met een collega praat die heel veel van de wereld weet, maar niet moe wordt en geen kater heeft.’ Hij geeft het voorbeeld van een monteur die voor een kapotte meterkast zit en niet weet wat het probleem is. Die kan met zijn telefoon de meterkast filmen en AI om raad vragen.

En als hij dan toch verder dan vijf jaar nadenkt, begint hij over een ‘synthetische wereld’ waarin het er niet meer toedoet of je met mensen of AI te maken hebt. ‘De GGZ experimenteert al met een chatbot die mensen in geestelijke nood kunnen bellen op momenten dat er geen medewerkers aanwezig zijn. Die mensen weten dat, maar vinden het niet erg.’

Dat klinkt prikkelend, maar ook een beetje beangstigend.

‘Het gaat in de publieke opinie al snel over de gevaren van AI: dat robots en AI de wereld over gaan nemen, en andere borrelpraat. Wat niet wegneemt dat ik het een goede zaak vindt dat de overheid oog heeft voor de risico’s. Laat het bedrijfsleven innoveren en de overheid de vangrails aanbrengen. Techbedrijven zitten ook op die duidelijkheid te wachten. Ik vind de Europese AI Act een mooi staaltje van vooruitgang. In de verordening wordt een onderscheid gemaakt tussen toepassingen van AI met een laag en een hoog risico. De slager op de hoek is een laag risico, dus die hoeft niet veel te doen. Een ziekenhuis dat diagnostiek gaat bedrijven op basis van patiëntgegevens valt onder het hoge risico. Dat moet allerlei checks and balances invoeren. Ik verwacht dat de Verenigde Staten en China het Europese voorbeeld uiteindelijk gaan volgen.’

Wat vindt u zelf écht niet kunnen?

‘Dat is – de AI Act noemt het ook als eerste – gezichtsherkenning in de publieke ruimte. Dat ik op Schiphol na de douane op camera sta, vind ik geen probleem. Maar Jim Stolze gefilmd op het Rembrandtplein en opgeslagen in een systeem, is echt een brug te ver. Dan krijg je Chinese toestanden waarbij allerlei data aan elkaar wordt geknoopt en mensen continu kunnen worden gecontroleerd.’