Philips-topman: ‘Nieuwe technologie gaat de zorg totaal veranderen’

Robots, sensoren, eHealth, big data. Nieuwe technologie zet de zorg totaal op zijn kop, stelt Hans de Jong. Daarom zoekt Philips artsen, zorgverzekeraars en patiënten op om over innovatie in de zorg te praten. Eenvoudig is het echter niet. ‘Om echt verandering te krijgen denk ik weleens dat de druk op de zorg nog groter moet worden.’ 

Trots loopt Hans de Jong, president van Philips Nederland, door het Customer Visit Center in Best. Van buiten een wat saai gebouw, maar van binnen de ‘innovatiekeuken’ van Philips, vol met futuristische apparaten die de gezondheidszorg gaan veranderen. Een nagebouwde slaapkamer, met de nieuwste eHealth snufjes voor thuis. Of een ruimte met een CT-scanner waar rustgevende videobeelden worden afgespeeld om kinderen af te leiden zodat de foto’s in één keer goed zijn. Het paradepaardje is de Azurion, een systeem waarbij de opererende arts beeldschermen tot zijn beschikking heeft om live te kijken in het lichaam van de patiënt. En waarmee hij beelden op kan roepen uit het dossier van de patiënt of informatie over de operatie. Zelfs een muziekje opzetten met Spotify is mogelijk.

Wie is Hans de Jong?Hans de Jong (1957) studeerde mechanical engineering aan de Technische Universiteit Delft. Na zijn studie ging hij aan de slag bij Philips. Sinds 2012 is hij president van Philips Nederland. Naast zijn werk bij Philips is hij onder meer voorzitter van de Raad van Commissarissen van het Muziekgebouw in Eindhoven. De Jong doet aan roeien, zeilen, is getrouwd en is vader van vier kinderen.

Innovatie in de zorg

Even voor de duidelijkheid: de Azurion is géén flashy gadget, de iPhone nummer zoveel onder de zorgapparaten. Het apparaat maakt hartoperaties mogelijk via een kleine ingang in de lies. Patiënten hoeven hierdoor niet meer helemaal opengesneden te worden, zegt De Jong. Het apparaat werd samen met twintig vooraanstaande artsen uit de gehele wereld ontwikkeld. Nu moet de technologie nog zijn weg vinden naar alle Nederlandse ziekenhuizen. En dat is belangrijk, stelt de topman. Innovaties en technologie maken de zorg beter én houdbaarder. Dat de topman zich daar drukt over maakt, vindt hij logisch. Ondernemers moeten hun verantwoordelijkheid nemen in het oplossen van maatschappelijke uitdagingen. ‘Dat doen we met energie en grondstoffen, dus ook met de houdbaarheid van de zorg.’

‘Dankzij technologie kan de zorg goedkoper en beter worden’

Is dat nou moeilijk, om nieuwe innovaties het ziekenhuis in te krijgen?

‘Niet als je het hebt over de bereidwilligheid van artsen om onze apparatuur te gebruiken. Artsen werken graag met de nieuwste technologie. De kunst is om het zo te maken dat ze het bij wijze van spreken uit je handen willen trekken. Daarom maken we het ook samen met artsen, om echt precies te weten dat het werkt zoals zij dat willen. Als het product op de markt komt, weten we zeker dat het doet wat het moet doen.’

Toch staat niet in elk ziekenhuis dit jaar al zo’n Azurion.

‘Dat klopt. Dat kost tijd, maar de wereld is groot en dit is de best beschikbare oplossing.  Er wordt nog altijd relatief weinig geïnvesteerd in technologie. Hooguit een paar procent van de totale zorgkosten. De rest gaat naar mensen, medicijnen en gebouwen. Dat is spijtig, want dankzij technologie kan de zorg goedkoper en beter worden.’

In het huidige zorgstelsel is dat moeilijk voor elkaar te krijgen. Voor de duidelijkheid: de zorg in Nederland is top, maar de kosten blijven almaar stijgen, stelt De Jong. ‘Door vergrijzing en door steeds meer chronische ziektes. We zullen ons ook steeds meer moeten gaan richten op het gezond houden van mensen, in plaats van ze in het ziekenhuis te behandelen, preventieve zorg.’ Met andere woorden: alle technologie die kan helpen om kosten te voorkomen of te besparen is keihard nodig.

Zorg op afstand

De Jong geeft een voorbeeld: ‘Er is steeds meer bewijs dat hartpatiënten veel beter op afstand bewaakt kunnen worden. Patiënten krijgen dan een met het internet verbonden bloeddrukmeter, weegschaal en hartslagmeter mee naar huis. Die geven één keer per dag relevante gegevens door en een rekenmodel ziet of er een trendbreuk is, waarop een zorgverlener kan reageren. Uit onderzoek blijkt dat door deze methode patiënten veel minder snel een terugval krijgen.’ Wat Philips doet, zegt De Jong, is om de tafel gaan zitten met cardiologen, verzekeraars en patiënten om dit te ontwikkelen. Cocreatie, noemt hij dat. ‘Dat faciliteren, dat zie ik als onze verantwoordelijkheid. Maar bij het invoeren op grote schaal, blijkt dat de praktijk nog weerbarstig is.’

Technologie grotere rol

Een catch-22, zegt De Jong. ‘Verzekeraars lijden verlies op hun polis, dus de risk appetite voor andere modellen is nog niet zo groot. En artsen zijn nog terughoudend om een rol buiten het ziekenhuis met eHealth te aanvaarden.’ Ook van patiënten wordt een mentaliteitsverandering gevraagd. ‘Sommige mensen doen de metingen gedisciplineerd en anderen vinden dat meten maar een gedoe.’ Het hele zorgstelsel moet mee, zegt De Jong. ‘Uiteindelijk moet ook de overheid een rol gaan spelen, zegt hij. ‘We hebben het echt over stelselwijzigingen.’

Een nog wat onderbelicht, maar net zo belangrijk probleem volgens de topman, is de beschikbaarheid van voldoende gekwalificeerd personeel. Ook daar zal technologie een rol gaan spelen. ‘Zoveel mogelijk onnodig mensenwerk wegnemen, zodat de beschikbare handen zich kunnen richten op noodzakelijk mensenwerk. De rest kun je oplossen met technologie. Met connected care. Maar zoiets in beweging zetten is zo eenvoudig nog niet.’

Is dat het probleem, dat mensen geneigd zijn om alles bij het oude te laten?

‘Om echt verandering te krijgen denk ik weleens dat de druk op de zorg nog groter moet worden. Kijk maar naar de Deltawerken: die zijn er niet gekomen omdat er misschien een risico op overstroming was. Nee, er was eerst een mega-overstroming voor nodig. Dat mogen we in de zorg niet zover laten komen.’

De Jong hoopt dat het nieuwe kabinet samen met alle betrokkenen de condities gaat scheppen waardoor partijen de vernieuwing voor elkaar krijgen.

Gaat dat de zorg echt beter maken?

‘Ja, als je ziet wat er allemaal mogelijk is dan weet ik dat zeker. Big data en connected care zullen een cruciale rol gaan spelen. Dan denk ik aan het goed gebruiken van big data op alle niveaus. Over de mens als individu, over de populatie, over behandelingen. Connected care waarbij informatiebronnen en behandelpaden verbonden zijn. Daar liggen zoveel kansen. En er is behoefte aan: de zorg is op deze basis niet houdbaar’

Veel mensen vrezen voor hun privacy en de veiligheid van hun data.

‘Ik besef dat het een gevoelig onderwerp is. Maar ik denk juist dat de enorme fragmentatie van it-systemeneen van de grote risico’s van het huidige zorgstelsel is. We zullen naar grotere integrale systemen met gecodeerde data moeten, die zijn veel beter te beschermen. Ook bevindt onze patiënten-informatie zich op verschillende plaatsen. Een gebrek aan informatie op de plaats waar ze nodig is, kan levensbedreigend zijn. Als je een ongeluk krijgt, dan telt elke minuut. Hoe mooi én noodzakelijk is het dan als de behandelend arts met een druk op de knop alles van jou beschikbaar heeft.’

‘Na een ongeluk telt elke minuut: een gebrek aan informatie kan levensbedreigend zijn’

Goed, de mens moet dus uit het ziekenhuis, data moet op één plek. En de ziekenhuizen zelf dan? De Jong noemt als voorbeeld het Karolinska Ziekenhuis in Zweden, waar oud-Radboudumc topman Melvin Samsom bezig is met een radicale verandering. Hij wil daar de zorg volledig rond de zogenoemde zorgpaden van de patiënt structureren en dus af van afdelingen met specialismen waardoor bijvoorbeeld een borstkankerpatiënt van afdeling naar afdeling gaat, met haperingen, vertragingen en fouten.

De zorg veranderen, dat gaat vast niet zonder slag of stoot.

‘Zeker niet. Het systeem stelt de patiënt centraal. Uiteindelijk moet dat veel voordelen brengen, maar specialisten maken zich ook zorgen over het verlies van vakgroepen en de onderlinge samenwerking. Dat zal dus moeten worden opgelost. Welke vorm het ook aan gaat nemen, de gezondheidszorg gaat veranderen en digitale technologie gaat daar een grote rol in spelen.’

En dan nog even een extraatje voor degenen die nieuwsgierig zijn naar de Azurion. Dit is ‘m dus: