Wat doet bouwceo Van Breukelen in de strijd tegen personeelstekort?

Als bouw- en techniekconcern een goed jaar draaien en dan tóch de noodklok luiden. Dan moet er iets aan de hand zijn. Bart van Breukelen, ceo van TBI, vreest dat zijn sector vast kan lopen vanwege personeelstekort. Wat is zijn oplossing?

Misschien is TBI (Techniek-, Bouw- en Infraconcern) zelf niet zo bekend, maar de negentien bedrijven die erbij horen zeker wel: klinkende namen zoals Croonwolter&dros, Giesbers InstallatieGroep, Mobilis en Nico de Bont zijn onderdeel van het concern. De totale omzet van TBI steeg in 2021 naar 2,2 miljard euro en de nettowinst nam met 55 procent toe tot bijna vijftig miljoen euro. Prachtige cijfers, toch?

Maar toch ging het daar niet om toen ceo Bart van Breukelen laatst het jaarverslag presenteerde. Hij maakte namelijk bekend dat TBI een eigen vakopleiding wil opzetten, meer zzp’ers in vaste dienst wil nemen en ook meer wil doen voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Allemaal in de strijd tegen het tekort aan personeel, zegt Van Breukelen. ‘Ik maak me echt zorgen. Het kán niet langer zo. Dit heeft gevolgen voor de hele maatschappij.’

Hoe groot is de nood aan mensen nu bij uw bedrijven?

‘Vrij groot: we hebben nu vijfhonderd vacatures op een totaal van zesduizend banen. Giesbers InstallatieGroep, één van onze bedrijven hier in Rotterdam, legt voor grote woningbouwprojecten warmtepompinstallaties aan. Zij moeten nu goed kijken wat ze wel en niet aannemen qua werk, omdat ze niet genoeg monteurs kunnen vinden. En dat heeft op den duur gevolgen voor de verduurzaming van onze maatschappij. Als we roepen dat we alles willen elektrificeren, dan moeten we wel de mensen hebben om dat te doen. Overigens merk ik de personeelstekorten niet alleen bij TBI. Bij het café in de buurt moet ik ook maar afwachten of het open is vanwege een tekort aan bedienend personeel.’

Waarom is het zo moeilijk om mensen te vinden in de bouw en in de techniek?

‘Het is een imagoprobleem. En dat leeft heel breed in de maatschappij. Er is te weinig respect en waardering voor het ambacht. Kijk alleen al naar ouders: zij pushen vaak hun kinderen richting een administratieve kantoorbaan of  een vervolgopleiding. Er is geen trots als hun kind een ambacht leert. Terwijl dat een misvatting is, want je hebt hier een leuke werkweek, waar je goed kunt verdienen. Ook bij de overheid mis ik dat gevoel. In landen als Duitsland staat het ambacht veel hoger in aanzien. Je zou dat met campagnes kunnen veranderen, of maak een deltaplan om technici op te leiden. Kijk ook naar de basisschool, daar is helemaal niet veel aandacht voor techniek.’

‘Wij dragen óók te weinig uit hoe trots we zijn op de bouw’

Misschien doet de bouw- en technieksector zelf te weinig aan dat imago?

‘Dat ben ik met je eens. Wij dragen te weinig uit hoe trots we zijn als je op de bouwplaats iets tot stand brengt. Natuurlijk is het pittig dat de wekker op 5 uur staat, maar wij als bouwers benadrukken te weinig dat je gewoon een gave dag hebt als je hier werkt. Mijn zoon wees me laatst op een advertentie van een bouw- en techniekbedrijf, met zo’n generieke foto van een groepje bouwers met een bouwhelm op. Is dat inspirerend? Hoe kijken jonge mensen naar onze sector en leven we ons voldoende in hun in, dat moeten we ons afvragen.’

Van Breukelen ziet veel heil in initiatieven waar kinderen al vroeg in contact komen met de bouw en techniek. Zoals de IMC Weekendschool, een project dat is gericht op achterstandswijken in grote steden. Kinderen tussen de 10 en 14 jaar gaan dan twee jaar lang op zondag naar school en leren daar óók over bouw en  techniek. ‘Wij hebben in Delfshaven het vak bouw & techniek van de Weekendschool geadopteerd. De kinderen zien dat je dokter kunt worden, of architect, maar dat je in de bouw of techniek kunt werken én dat dat een heel mooi beroep is. Ik denk dat het superbelangrijk is dat we in die wijken jonge kinderen inspireren.’

U wilt zelf ook jonge mensen gaan opleiden op een eigen vakschool. Maar er zijn toch gewoon scholen die dat doen?

‘Die leveren helaas niet genoeg mensen af. Ik vind dat bedrijven zelf ook opleidingen moeten ontwikkelen en aanbieden, dan krijg je een betere band met de leerlingen. We merken dat bij de initiatieven die nu al bij ons lopen. Zo probeert Giesbers elk jaar tien monteurs uit hun eigen opleiding af te leveren die zo aan de slag kunnen. Bij onze onderneming ERA Contour hebben ze De Bouwpraktijk, zij renoveren een grote flat en leiden ter plekke mensen uit de wijken op in tien weken. Als de deelnemers die tien weken volhouden, dan krijgen ze bij ons of bij een van de partners een baan. Kunnen ze dan al alles? Nee, maar als je de stap kunt maken van werkloos zijn naar tien weken om 7 uur op locatie verschijnen, dan komt het wel goed. Er lopen dus al wel opleidingsinitiatieven, alleen ik wil dat wij daar fors meer in gaan investeren.’

‘SCHOLEN LEVEREN NOU EENMAAL NIET GENOEG MENSEN AF’

Daar zijn de bestaande ROC’s vast niet blij mee.

‘Ik denk dat dat wel meevalt, want ook zij zien dat het niet lukt om voldoende mensen te motiveren en op te leiden. Wij hebben daarnaast meer maatwerk nodig dan zij kunnen leveren, per vakgebied, per regio. Neem Nico de Bont bij ons. Die restaureren monumenten en beginnen een eigen opleiding, voor jong én oud, ook voor de zij- instromers die we goed kunnen gebruiken. Begrijp me niet verkeerd: op de huidige vakscholen gebeurt echt veel goeds, maar als sector moeten we meer onze verantwoordelijkheid nemen en niet denken: de scholen lossen het allemaal wel op.’

‘Laatst sprak ik met mensen uit het onderwijsveld, om beter te begrijpen hoe die wereld werkt en hoe je een opleiding opzet. Nou, dat is best ingewikkeld. Wel denk ik dat we daarvoor onze eigen mensen moeten en kunnen inzetten. We hebben best veel mensen – onze bedrijven vergrijzen – die wat ouder zijn, die misschien niet meer vijf dagen in de week in weer en wind aan de slag kunnen. Zij kunnen lesgeven, als dat bij hen past. Zo zetten we onze mensen duurzaam in.’

Krijgt u steun van uw ceo-collega’s? Of vrezen zij dat u personeel van hen inpikt?

‘Ik spreek hen daar nog niet voldoende over. Maar ik kijk ook niet vanuit concurrentie naar dit soort dingen. Ik zie wél bij hen dezelfde worsteling met te weinig personeel en mensen veilig duurzaam inzetten. Misschien is er samenwerking mogelijk. Als je het samen doet, krijg je meer gedaan.’

‘WE MOETEN ECHT MEER VAKMANSCHAP IN VASTE DIENST NEMEN’

U wilt via die opleiding ook meer mensen in vaste dienst krijgen. Wat is er mis met zzp’ers in de bouw en techniek?

‘Bedrijven moeten meer in eigen hand houden. Vakmanschap wil je zelf in huis hebben. En ook veiligheid is een belangrijk aspect. Als ik naar onze cijfers kijk, dan gebeuren er nog te veel ongevallen met inleners en onderaannemers. Zelf hamer ik er altijd heel erg op hoe trots je moet zijn op professioneel en volgens de voorschriften werken. Maar wij hebben wel echt moeite om diezelfde veiligheidscultuur te ontwikkelen bij mensen die we op leenbasis hebben. Eén omdat ze de taal vaak niet spreken, en twee omdat ze heel erg wisselend op projecten worden ingezet en drie omdat voor sommigen veiligheid minder vanzelfsprekend is, want ze willen vooral brood op de plank. Dus het spreekt voor zich dat als je eigen mensen kunt meenemen in die cultuur, dat je steeds een stapje beter gaat werken. Maar ja, als er elke keer weer nieuwe gezichten op een project verschijnen, moet je vaak opnieuw beginnen.’

De bouw wil toch juist zelf zo’n ‘flexibele schil’?

‘Ik denk dat het nu zwaarder weegt dat wij dat vakmanschap in vaste dienst hebben en die eigen bedrijfscultuur promoten. In het verleden zijn veel bedrijven, omdat de sector conjunctuurgevoelig is, met een vaste en flexibele schil gaan werken. Meer uitbesteden.’
‘Nu zeg ik: we nemen meer mensen in vaste dienst en dan maar wat meer risico lopen in de rustige tijden. Het is overigens niet zo makkelijk voor elkaar te krijgen. Zo heb je nu best wat buitenlandse medewerkers die min of meer vast in Nederland werken. Veelal in zzp-verband. Het is niet eenvoudig hoor om hen in dienst te krijgen. Ik begrijp dat wel, ze maken veel uren en verdienen goed. Misschien schatten ze de zekerheid van een vaste baan niet altijd op waarde, zien ze niet de pensioenopbouw en dat soort voordelen. Dat is nog een hele uitdaging.’

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief