Zo helpt Vion Poland Oekraïense vluchtelingen: 'Het is broodnodig'

Meteen vanaf het begin van de Russische invasie van buurland Oekraïne is Nico Roskam (Vion Poland) betrokken bij het verlenen van hulp aan gevluchte Oekraïners, in Polen onderhand bijna 2,5 miljoen. Een enorme operatie, maar broodnodig. ‘We konden niet stil blijven zitten.’

Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne is Nico Roskam druk in de weer. Het helpen van vluchtelingen is een voltijdsbaan bovenop zijn voltijdsbaan, vaak met rennen gevolgd door wachten. Maar, zo zegt hij: de beslissing om vluchtelingen te helpen was een ‘no-brainer’. Roskam woont sinds tien jaar in Polen, waar hij leiding geeft aan acht werknemers van Vion Poland, de Poolse tak van de Nederlandse vleesverwerker. ‘Ik kwam thuis na een wandeling met de hond. Mijn Poolse vrouw was van slag van wat ze op de televisie had gezien’, vertelt hij. ‘Die avond werd ook al over vluchtelingen gesproken. Het was bij ons thuis snel duidelijk dat we niet stil konden blijven zitten.’

De ondernemer gaat helpen

Dat hulp nodig is, wordt in Polen snel duidelijk. Vanaf dag één stromen dagelijks tienduizenden Oekraïense oorlogsvluchtelingen de grens over. Ondertussen zijn het er bijna 2,5 miljoen. Sinds het begin van de oorlog wordt het Poolse straatbeeld getekend door moeders die met een kind in de arm een rolkoffer meesleuren. Soms met oma erbij, onderweg, of nog zoekend naar een tijdelijk onderkomen. De inwonerstallen van grote steden als Warschau en Krakau zijn met bijna 20 procent gestegen.

‘We konden gewoon niet blijven zitten’

En ook Roskam en zijn vrouw besluiten om te gaan helpen. In de eerste week is dat vooral het bieden van huisvesting. Dat begint privé, met de opvang van drie gezinnen bij hem thuis. Als ze zien hoe betrokken het Poolse team is, geeft het Nederlandse kantoor van Vion groen licht en ruimte om meer initiatief te nemen. Via het bedrijf regelt Roskam dan vrachtwagens die af en aan rijden, en uit naam van Vion Poland huurt hij een huis waar negen mensen verblijven.

Improviseren

Het blijft echter een masterclass improviseren voor de manager, die zich dankzij de hulp van een groot netwerk ook weer kan richten op zijn werkzaamheden, het coördineren van de vleeshandel van Vionfoods in Centraal Europa. Een paar weken na de uitbraak van de oorlog rijdt een MAN-vrachtwagen uit Nederland vol hulpgoederen voor Oekraïners in Polen langzaam naar achter. Een medewerker van de bosrijke gemeente Podkowa Lesna zaagt nog snel drie dikke overhangende takken weg om ruimte te maken. Roskam neemt nog een hijs van een dunne sigaar en schudt zijn hoofd. ‘Hulp verlenen is veel geduld, en constant improviseren’, verzucht hij, nog net hoorbaar boven het geluid van de kettingzaag. De truck kon eerder op de zonnige ochtend al de draai op de reguliere goederenverzamelplek niet maken. Ondanks dat Roskam met hulp van een gemeenteambtenaar nog een verkeersbord met paal en al de grond uit heeft getrokken, voor wat extra ruimte. ‘De volgende keer moeten ze maar een iets kleinere vrachtwagen sturen.’

Het is constant schakelen, zegt de ondernemer. ‘Soms belt iemand uit Nederland op zaterdagochtend uit het niets dat ze in de buurt zijn om mensen mee naar Nederland te nemen’, zegt Roskam. ‘En ze zeggen er vervolgens bij dat ze ook hulpgoederen af te leveren hebben.’

‘Mensen rijden soms duizend kilometer om vluchtelingen op te pikken’

Dan moet hij snel regelen dat iemand de sorteerlocatie open gooit, en een rondgang doen bij de vele opgevangen Oekraïners over wie naar Nederland wil. ‘Op dat soort momenten denk ik dan wel even: een dagje eerder bellen kan geen kwaad.’ Wat nodig is verschilt van week tot week. In het begin was er vooral vraag naar kleding, dekens, speelgoed, water en powerbanks. Ondertussen zijn het vooral hygiënemiddelen als luiers en tampons waar veel behoefte aan is. ‘Maar ik kijk nu ook verder, en ik zie dat die Oekraïense kinderen naar school moeten’, zegt hij. ‘Ik ben daarom nu aan het kijken of ik schoolspullen kan krijgen voor hen. Rugzakken, schriften, pennen, maar ook laptops en tablets, zodat die kinderen online lessen kunnen volgen. Daarvoor zoek ik contact met Nederlandse bedrijven die dat kunnen leveren.’ Ook heeft hij een oproep geplaatst voor fietsen, het liefst met zitje, omdat veel moeders nu soms kilometers moeten lopen om hun kinderen naar school te brengen.

Opvang

Een doorgaande activiteit blijft de opvang. ‘We hebben zo’n tweehonderd tot 250 vluchtelingen naar verschillende gemeenten kunnen brengen’, zegt hij. ‘De insteek is om ze een goed onderkomen te bieden, dus geen massalocaties.’ Oog voor detail maakt volgens Roskam een groot verschil voor deze mensen. ‘Omdat we vooraf de medische achtergrond doorgeven aan de gemeente, heeft men in elk geval een dag de tijd dingen snel te regelen. Zo heeft een meisje dat eerst een week bij mij in huis verbleef binnen twee dagen al een operatie gehad die al gepland stond in Oekraïne.’ Iedere Oekraïner die Roskam treft, komt binnen met een trauma. Bij de meesten uit zich dat in dagenlang geen woord willen zeggen. De meesten weten zich na een paar dagen toch een beetje bijeen te rapen. ‘Als je dan een filmpje krijgt van kinderen die in Vijfheerenlanden een dansje voor je doen, dan is mijn dag wel gemaakt.’

Poolse samenleving

Hij is niet de enige die zich zo inzet. De oorlog heeft de Poolse samenleving volledig gemobiliseerd. Deels is het de overheid, met grote opvanglocaties, kleine premies voor Polen die mensen in huis nemen en gemeenten die hun openbaar vervoer gratis maken voor Oekraïners. Maar de grootste contributie komt van particulieren en bedrijven, uit binnen- en buitenland, die al hun middelen inzetten. Massaal worden Oekraïners in huis genomen, soms wekenlang, tot ze zelf een onderkomen weten te vinden. ‘Mensen rijden soms duizend kilometer één kant op om op de bonnefooi vluchtelingen op te pikken of om wat water te brengen’, zegt Roskam. ‘Het is ongelooflijk wat je ziet. Wat ik doe, nou, duizenden zo niet tienduizenden mensen doen het.’ Een belangrijke reden is dat de oorlog voor Polen extreem dichtbij is. Wie rondvraagt pikt het gevoel op dat als Poetin niet gestopt wordt, zij de volgende zijn.

Op de hoogte blijven van onze beste artikelen? Schrijf je dan gratis in voor onze nieuwsbrief.