20 JUN, 2023 • Nieuws

R&D-barometer: ‘Minder aandacht voor R&D in opkomende markten’

‘Minder aandacht voor onderzoek en ontwikkeling (R&D) in opkomende markten, meer aandacht voor het beschermen van strategische kennis én een steeds grotere focus op maatschappelijke vraagstukken.’ Dat zijn enkele van de opvallendste trends uit de 4e R&D-barometer van VNO-NCW. De R&D-barometer is een onderzoek onder de R&D-directeuren van de 25 grootste Nederlandse R&D-intensieve bedrijven.

Helft van de R&D is samen met anderen

Met de R&D-barometer houdt de ondernemersorganisatie om de paar jaar een vinger aan de pols ten aanzien van de belangrijkste trends qua onderzoek en ontwikkeling (R&D) bij deze groep R&D-intensieve bedrijven. De onderzochte ondernemingen nemen traditioneel de bulk van de R&D in Nederland voor hun rekening (zie kerncijfers hieronder). Ook vindt meer dan de helft van het onderzoek bij deze groep inmiddels plaats in nauwe samenwerking met start/scale-ups, innovatieve mkb’ers en kennisinstellingen, zoals universiteiten. Samenwerking blijft hiermee cruciaal voor succesvolle innovatie en de één kan veelal niet zonder de ander met unieke ketens als gevolg.

Veranderende geopolitieke omstandigheden goed zichtbaar

Uit de nieuwe barometer komt naar voren dat er voor het eerst minder aandacht is voor R&D in opkomende markten. Meer dan tweederde van de bedrijven geeft aan niet van plan te zijn om qua R&D meer te gaan doen in BRIC-landen dan ze nu al doen. Dit nadat de R&D in deze markten jarenlang toenam en er bewust op werd gestuurd de R&D daar uit te breiden om zo dichter op de nieuwe markten te zitten met de research. Deze ontwikkeling lijkt te passen in een andere opvallende nieuwe trend als gevolg van de veranderende geopolitieke omstandigheden. De onderzochte groep bedrijven is zich namelijk steeds bewuster van het belang van kennisveiligheid en het beschermen van strategische kennis en technologie. Ook komt naar voren dat bijna de helft van de bedrijven R&D terughaalt naar Europa of daar op zijn minst over nadenkt.

Maatschappelijke vraagstukken steeds dominanter in onderzoek en innovatie

Een andere opvallende uitkomst van het onderzoek is verder dat 94% van de respondenten bezig is om hun R&D steeds duidelijker te richten op maatschappelijke vraagstukken die voor de lange termijn belangrijk zijn voor de wereld (klimaat, gezonde voeding, gerecyclede producten, etc.).

De belangrijkste zorgen

Beschikbaarheid van technisch talent (mbo, hbo, wo) is een zorg van veel bedrijven zo wordt duidelijk. Een derde van de bedrijven geeft daarbij aan dat de situatie in Nederland slechter is dan in andere landen. 50% van de respondenten geeft verder aan dat Nederland te weinig inzet op Europese R&D-samenwerking (bijv. via de zogeheten IPCEI’s) en daarmee ook duidelijk slechter presteert dan andere landen. Positief zijn de bedrijven verder over het R&D-klimaat in het algemeen en instrumenten als de WBSO, het Nationaal Groeifonds en de zogeheten Innovatiebox. ‘Nu veel landen dit soort faciliteiten echter kopiëren is het cruciaal voor het Nederlands vestigingsklimaat juist zuinig te zijn op dit soort onderscheidende faciliteiten’, aldus één van de respondenten. Net als in ander recent onderzoek onder ondernemingen benadrukken vrijwel alle deelnemers in hun beantwoording het belang van stabiel overheidsbeleid en het handhaven van het huidige R&D-beleid. De helft pleit voor extra investeringen en bijvoorbeeld een langere horizon voor het Groeifonds.

Trots op Nederlandse kennisinstellingen en universiteiten

Opvallend is tot slot hoe trots de respondenten zijn op het onderzoek aan Nederlandse kennisinstellingen en universiteiten. Zo wordt bijvoorbeeld het onderzoek aan onze universiteiten door 66% van de respondenten als beter beschouwd dan elders. ‘Dit moeten we koesteren’, aldus één van de respondenten.

Achtergronden & kerncijfers

Wereldwijd verrichten de 18 onderzochte bedrijven (3 meer dan in de barometer van 2020) voor maar liefst meer dan 34 miljard euro aan R&D. In Nederland verrichten de 18 bedrijven in totaal €4,6 mld. aan R&D. Dit is ruim een derde van de totale bedrijfs-R&D in NL. In totaal hebben de onderzochte bedrijven ruim 106.000 R&D-medewerkers in dienst wereldwijd (waarvan 20.500 in Nederland). De wereldwijde groei van R&D-investeringen varieert verder enorm onder de groep. Van een daling van 24% tot een groei van maar liefst bijna 300%. 83% van de respondenten verwacht een significante groei in R&D-investeringen komende jaren.