Goedkoop is duurkoop: Europa overspoeld met pakketjes uit China

Door Dirk Gotink, lid van het Europees Parlement voor Nieuw Sociaal Contract

De Europese markt wordt overspoeld door miljarden goedkope pakketjes. Vorig jaar waren het er 4,6 miljard! Negen van de tien van deze pakketjes komen uit China.  Platforms zoals Shein, AliExpress en Temu verkopen producten die vaak niet aan onze Europese standaarden voldoen, veel te weinig belasting afdragen en in het geval van merkproducten gaat het meestal om namaak. Deze tsunami aan probleempakketten heeft vergaande gevolgen voor het Europese bedrijfsleven, de consumentenveiligheid en het milieu.

Op papier gelden er Europese regels voor alle producten die op de Europese markt verkocht worden, maar in de praktijk zijn het vooral Europese bedrijven die zich aan de wet en regelgeving moeten houden. Onze douane en inspecties doen goed werk in de handhaving, maar de uitdaging is gigantisch. Want als wij op Schiphol ineens meer gaan controleren, dan vliegen de Chinese kisten vol met pakketjes de volgende dag via de vliegvelden van Parijs of Frankfurt. De producten komen linksom of rechtsom de Europese markt op. Meer eenheid van beleid is daarom nodig en dat is precies wat de herziening van het douanewetboek in de EU nu zo urgent maakt.

In de meeste lidstaten is er simpelweg niet de controlecapaciteit voor het aantal pakketjes die hier binnenkomen. In Nederland is dat niet anders. Ook ontbreekt het aan specifieke productinformatie over de pakketten die aankomen, er wordt nog veel te weinig informatie uitgewisseld tussen douanes in verschillen landen en onze controle en inspectieregimes in de lidstaten zijn niet uniform genoeg. Het businessmodel van de Chinese platforms is volledig gebouwd op deze inefficiëntie. We moeten onze douanes en inspecties met deze hervorming helpen om gerichter te controleren. Het is nog te vaak zoeken naar een naald in een hooiberg.

De gevolgen zijn niet altijd heel zichtbaar. Bij faillissementen is oneerlijke concurrentie uit China vaak niet het hele verhaal. Maar het is altijd wel een deel van het verhaal. Denk bijvoorbeeld aan de Blokker, e-bike producent Stella of de Bodyshop. Toch zijn er heel veel andere bedrijven die ook door de e-commerce uit China hun business case hebben zien smelten voor de zon. En het gaat niet alleen om oneerlijke concurrentie. Er zijn veel producten die ronduit gevaarlijk kunnen zijn voor mensen. Denk bijvoorbeeld aan brandgevaarlijke batterijen en laders of speelgoed met schadelijke stoffen die in de EU verboden zijn. Een recent Zuid-Koreaans onderzoek toonde aan dat één paar schoenen 428 keer de toegestane hoeveelheid van een hormoonstorende stof bevatte.

Daarnaast blijft het probleem van retourzendingen onderbelicht. Chinese platforms en partijen die met hen werken zullen spullen nooit terugnemen. Ik krijg hier veel klachten over van gedupeerde consumenten. Daardoor blijft alles in Europa, ook als het ongewenste producten zijn. De Chinese afvalberg in Europa groeit dan ook met de dag. En vaak zijn het overheden die op moeten draaien voor de kosten van de verwerking ervan. Consumenten zijn zich vaak niet bewust dat bij problemen met Chinese platformen ze niet dezelfde bescherming hebben als met Europese e-commerce. In veel gevallen is het gewoon: niet goed, geld weg!

Sinds september ben ik rapporteur voor de hervorming van de genoemde Europese douanewetgeving. Dit moet zorgen voor efficiëntere en strengere controles en een betere concurrentiepositie voor Europese bedrijven. Nederland is altijd een handelsland geweest en dat zal zo blijven maar we kunnen niet langer accepteren dat Chinese platforms profiteren van onze open markt zonder verantwoordelijkheid te dragen voor de producten die ze bij ons op de markt brengen.

Daarom moeten we de 27 douanes in de EU koppelen in een Europees Data Hub zodat onze douane veel gerichter kan gaan controleren op basis van controle gegevens uit heel Europa. Ook moeten we de btw-drempel van 150 euro afschaffen zodat alle pakketjes onder de invoerheffing vallen en BTW gaan afdragen en moeten we marktplaatsen of verkopers van deze producten in de EU als importeur aanmerken, zodat zij ook aansprakelijk kunnen worden gesteld voor productveiligheid en duurzaamheid.

Maar het allerbelangrijkste is dat we de stroom individuele pakketjes omlaag gaan brengen. De huidige stroom is onhoudbaar en oncontroleerbaar en daarvoor moeten we het beleid zo inrichten dat bulktransport weer de norm wordt, in plaats van de miljarden pakketjes die nu ongecontroleerd Europa binnenkomen.