Savings and Investment Union: wordt het echt een stap vooruit?

Op 19 maart heeft de Europese Commissie een communicatie m.b.t. de Savings and Investment Union (SIU) gepubliceerd. Met de langverwachte communicatie hoopt de Europese Commissie een nieuwe impuls te geven aan de verdere ontwikkeling van de Europese financierings- en investeringsmarkt. Dit in vervolg op het rapport van Enrico Letta hierover, die het al langer bestaande initiatief voor een Europese kapitaalmarkt, Capital Markets Union (CMU), omdoopte tot de SIU. Het rapport volgt ook op de aanbevelingen van uit het eveneens vorig jaar verschenen rapport van Mario Draghi dat omwille van de concurrentiekracht van Europa versterking van private investeringen bepleit.

De Commissie schetst in haar communicatie een routekaart met maatregelen en richt zich op vier werkgebieden. Ten eerste moeten Europese spaarders makkelijker toegang krijgen tot investeringsmogelijkheden met hoger rendement, bijvoorbeeld voor hun pensioen (Citizens and Savings). Daarnaast wil de Commissie het aantrekken van kapitaal voor bedrijven, met name het MKB en strategische sectoren zoals defensie, vergemakkelijken (Investment and Financing). Een ander speerpunt is het verminderen van marktfragmentatie en het vereenvoudigen van grensoverschrijdende investeringen (Integration and Scale). Tot slot moet het toezicht op financiële markten beter worden afgestemd tussen lidstaten, zonder direct te streven naar volledig centraal toezicht (Efficient Supervision in the Single Market). Buiten deze werkgebieden benadrukt de Commissie ook de noodzaak om de Bankenunie verder te vervolmaken, inclusief oplossingen voor faillissementen van middelgrote banken en een Europees depositogarantiestelsel.

VNO-NCW en MKB-Nederland zien positieve punten in de communicatie, met name de erkenning van de financieringsuitdagingen en de rol van private investeringen. Tegelijkertijd zijn er twijfels over de ambitie van de plannen. Belangrijke discussies worden gemeden en er ontbreken concrete wetgevende voorstellen die echt verschil maken. Dit roept de vraag op of dit niet gewoon een herhaling is van de agenda van de afgelopen tien jaar. Op sommige punten had de communicatie sterker kunnen zijn, zoals bij beursconsolidatie en het aanpakken van lage investeringsrendementen in de EU ten opzichte van de VS. Daarnaast blijft de Commissie voorzichtig in haar aanpak van toezicht, met een focus op convergentie tussen nationale autoriteiten in plaats van directe centralisatie. Dit kan een struikelblok worden in de onderhandelingen tussen lidstaten.

De komende maanden zullen cruciaal zijn om te zien of de SIU echt een nieuwe impuls krijgt, of slechts een herhaling is van eerder beleid zonder echte doorbraken. Tijdens de Europese top op 20 maart spraken regeringsleiders al over de SIU. Zij benadrukten in hun Raadsconclusies het belang van snelle vooruitgang op dit dossier om op korte termijn de juiste investeringen te ontsluiten, zonder in de tekst aandacht te besteden aan de meer controversiële onderwerpen uit de SIU zoals verdere harmonisatie en convergentie van toezicht. Eurocommissaris Maria Luís Albuquerque gaf voorafgaand aan de top al aan dat als regeringsleiders publiekelijk pleiten voor het gemeenschappelijk doel – diepere kapitaalmarkten – ze ook serieus moeten kijken naar voorgestelde maatregelen en niet direct initiatieven moeten afschieten. Ofwel: practice what you preach.