Het verborgen productiviteitspotentieel van het mkb activeren

Voor de nieuwe Europese Commissie staat  één thema centraal: competitiviteit. De rapporten van zowel Mario Draghi als Enrico Letta gaan hierop in. De kern is  hoe Europa competitief kan blijven op het wereldtoneel. De afgelopen jaren hebben we gezien dat de productiviteitsgroei van Europese bedrijven achterblijft bij Amerikaanse en Chinese concurrenten. Mario Draghi stelt dat een van de oorzaken daarvan is dat we de boot aan het missen zijn op veelbelovende innovaties zoals AI. Dit komt onder andere omdat er te weinig investeringen naar de Europese bedrijven gaan. Ten tweede staan we voor de uitdaging om onze economie circulair en duurzaam te maken. Dit valt ongelukkig samen met het moment dat we geen toegang meer hebben tot goedkoop gas, waardoor bedrijven worden geconfronteerd met hoge energieprijzen. Daarnaast zijn we als unie niet weerbaar genoeg in een toenemend vijandige wereld.  

Er gaat veel aandacht naar de oogappels van de Amerikaanse economie in Siliconvalley. Deze tech-giganten investeren miljarden in innovatie en zijn daarmee de drijvers van de productiviteitsgroei in de Verenigde staten. Er zijn echter veel verschillen tussen de economische en sociale context in de VS en Europa. Wat daar werkt kunnen we dus niet altijd een op een vertalen naar onze situatie. Het is belangrijk om breed te kijken naar verschillende oplossingen. In de zoektocht naar productiviteitsgroei is het mkb een belangrijk deel van de oplossing. 

Technologie en innovatiezijn de sleutel tot hogere efficiëntie. We zien op dit moment dat het gat tussen het groot bedrijf en het mkb groeit als het aankomt op het gebruik van de nieuwste innovaties en investeringen in R&D. Dit is te verklaren vanuit het schaalvoordeel van grote bedrijven, maar daarnaast zien we ook binnen het mkb dat de afstand tussen de meest innovatieve bedrijven en de rest groter wordt. Een enorme productiviteitsslag is te slaan door het doorsnee mkb te helpen met het implementeren van de nieuwste technologieën, zoals het investeren in digitale tools, robotisering, data-analyse en AI. Ook Amerikaanse Tech giganten zijn afhankelijk van hoogwaardige toeleveranciers in de keten. Willen wij dus onze eigen Europese reuzen bouwen dan moeten we er voor zorgen dat de fundering in orde is. Bovendien kan een sterk en modern mkb een belangrijke rol spelen in maatschappelijke cohesie en weerbaarheid in tijden van nood.  

Hiervoor zullen we de uitdaging moeten adresseren die bedrijven nubelemmeren om deze stap te maken. Ten eerste adresseert Draghi al zeer terecht het probleem van regeldruk. Veel mkb-bedrijven zijn kostbare fte’s kwijt aan allerlei rapportageverplichtingen. Deze zouden ook kunnen worden ingezet om het bedrijf beter en productiever te maken. Productiviteit van een bedrijf is onlosmakelijk verbonden met de vaardigheden van zijn werknemers. We zien bovendien dat toegang tot de juiste vaardigheden op dit moment een bottleneck vormt voor de duurzame transitie. Er moet worden ingezet op continue scholing en ontwikkeling, vooral op het gebied van digitale en technische vaardigheden.  

Het mkb floreert in samenwerking. Op dit moment is er te weinig kennisoverdracht tussen grootbedrijf en de innovatieve top naar de rest van het mkb. Daarnaast hebben vooral de kleinste bedrijven niet de kennis in huis om complexe nieuwe technologieën te implementeren. Door samenwerking in clusters, sectororganisaties of met grotere bedrijven kunnen mkb’ers profiteren van gedeelde kennis, technologie en marktkansen. Daarnaast kunnen partnerships met start-ups innovatie versnellen en toegang bieden tot nieuwe ideeën en technologieën. Het is hierbij ook zaak dat er voldoende toegang is tot financiering. 

Het verhogen van productiviteit in het Europese mkb vraagt om een geïntegreerde aanpak: technologische innovatie, investeren in menselijk kapitaal, duurzame bedrijfsvoering, strategische samenwerking en slimme financiering. Het is belangrijk dat we ons hierbij niet blind staren op concurrentievoordelen van andere continenten en daarbij het grote productiviteitspotentieel over het hoofd zien dat recht onder onze neus zit.